Жемқорлық қазақтың жалпақ жерін жайпап келеді. «Жемқорлықпен күресеміз» дегендердің өзі жемқорлар қатарынан екені баршамызға мәлім. XXI ғасырда ақшаның мерейі барынша үстем болып отыр. Бір жапырақ қағазға адамдар неге мұнша құнықты екен? Ақша күрмеуі мол көп мәселені шешуге қауқарлы.
Тәуелсіздік. Еркіндік. Бұл ұғымдар айтар ауызға қауырсындай жеңіл болғанымен, сайып келгенде қорғасындай ауыр, талай аққан тер мен төгілген қанның, жаңбырша тамған көз жастардың дәлелі. Бабаларымыздың сан ғасырдан бергі арманы, қазақ еліне 1991 жылы 16 желтоқсанда «тәуелсіздік» таңбасы өшпестей мөр болып басылды.
Өмір – адамға бір-ақ рет берілетін баға жетпес қымбат сый. Осы сөздің астарында үлкен мағына, терең сыр жатыр.
Қазақтың бас ақыны – Абай Құнанбаев. Одан асқан бұрын-соңғы заманда қазақ баласында біз білетін ақын болған жоқ...
Беліңіз ауырып, мазаңызды ала берсе, қорықпаңыз, бес адамның төртеуі белінің ауырғанына шағымданады. Демек, сіздегі жағдай аса қауіпті емес. Бел ауруы туындайтын себептерді іздеп көрелік.
Қос батыр қатар өскендерімен, Райымбектің жолы үлкен болса керек. Екеуі Нарынқол жақтан тиген дұшпандарға тойтарыс беріп, қайтып келе жатыпты. Жол-жөнекей бір бұлақтың басына тоқтап, ат шалдырыпты. Ұлы адамдар да пенде емес пе, Райымбек батыр:
Ақын ата дүние салар алдында ел-жұртын жиып алып, қоштасып:
Қоянкөз ұзатылар мезетте шапырашты жұртынан ұзатылып баратын күйеу жігітінің қайтыс болғаны жөнінде хабар келеді. Қазақ дәстүріне берік ауыл ел жоралғысын сақтауды көз дейді. «Біз жесіріміздің оң жақта отырып дауыс салуын қалаймыз» дегенді айтады құдалар жағы. Шапыраштылар келе жатқаны жөнінде хабар да жетеді.
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев - Қазақстан Республикасының тарихында қалатын президент, Елбасы. Елбасы біздің Отанымыз үшін көп еңбек сіңірген.
Қабан ақын үйленбек болып, наймандағы бір адамның қызына құдалық жіберсе, ол: «қызымның теңі емес, аяғы ақсақ, өзі саяқ сағал екен, бермеймін» деген теріс жауап қайырыпты.
Жетісудің әйгілі батырлары Өтеген, Райымбек Қарашпен тұстас екен. Өтеген батыр жерұйықты іздеп, жапанды аралап еліне оралғаннан кейін Дулат Қараш, Өтеген, Албан Райымбек, Жалайыр Қабан — төрт батыр Өтегеннің үйінде бас қосады. Райымбек, Өтеген — құрдас, Қараштың жасы олардан кіші екен, бәрінің үлкені Қабан көрінеді.
Әулие баба күз түсіп, жапырақтар сарғая бастаған шақта өзінің ежелгі, ескі мекені — қырық жыл қызығын көрген Қызылтас маңындағы Қалпақтас қойнауында (кейініректе Ереншінің сайы аталған тұста) Алланың аманатын беріп, дүние салыпты. Ол былай болса керек. Жылқысын түгендеп, Кемерашыдан жоғары Сардоңғал асып, Текеліге қарай бет түзеген шағында, кіші анамыздың үйінде отырып:
Ұлы жүз — үйсін мен Кіші жүз — жағалбайлылардан құралған жасақтардың тегеуіріндеріне шыдай алмай, тым-тырақай шегіне бастаған ойраттар Текеліге жеткенде бастарын біріктіріп алып, Жолбарыс сайы, Балдырғанды, Қызқұлаған беткейлерінің солтүстік теріскейіндегі таспадай тартылған табан жолмен шұбырып «тосқауыл» тәсілін шебер пайдаланып отырыпты. Амалы көп айлакер жауды түре қуып, ақтық жеңіске жете алмайтындықтарын аңғарған Ескелді батыр бастаған қалың қол аз-кем мәжілістесіп алған соң, жаудың соңына... Читать дальше...
Жоңғарлардан қорқып жөңкіле көшкен жалайыр елі Шу бойына жеткенде де еру болып, тоқтамапты. Басқа жұрт бастарына ауыртпалық түскен сол шақтың өзінде сол маңайдағы Болат ханның ордасына қайырылып өтіп жатса керек. Ескелді, Балпық батырлар бастаған босқындар олай өтпей, төтелей тартыпты. Мұны естіген Болат хан жедел «оқжүйрік» деген атына міне салып, Ескелділердің жолын кес-кестеп:
Қыстың қыспағынан қысылып әрең шыққан халық күннің қызарып батып, айдың қораланып туғанынан-ақ іштерін тартып, үрейленіп жүргенде, Алтынемелдің күнгей, теріскейін түгелдей шарпып Сван рабданның бір түмен қолы лап қояды. Бұл кезде бір жамандықты іштері күнілгері сезген жалайыр елі қамыстан сал буып, Іле-дариядан батысқа қарай өтіп жатса керек. Бұл маңға қарай жөңкілген ойраттардың жақсы жарақтанған қолына лаузан-Шона деген қолбасшылық жасапты. Ол «қашқан елге қатын да батыр» дегенді малданып, төрт... Читать дальше...
Найман елінің бір атасы — қызай ел-жұртына өкпелеп, жалайыр ішіне көшіп кепті. Оның себебі аламан асыр той үстінде көкпар тартып жүрген жігіттердің бірі мерт кетіп, оның өліміне қызай адамдары жалалы болып қалыпты. Қасқайып кеп әдейі қастандық жасамағандықтан, олар құн төлеуден бас тартып, садырлардың бітпес дауына ұшырапты. Қызайлар сөйтсе де, теңдік бермей, үдере көшсе керек.
Үзіліссіз соғыс елді әбден титықтатып, ығыр еткен соң Абылай аз уақыт болса да дамылдау мақсатымен Қалден Серенге елші жұмсайды. Оған басшы болып Ескелді барады. Барған бетінде қалмақтың ханы:
Бірде Қабылиса, Ескелді, Балпық үшеуі келе жатып, Ескелді Қабылисадан:
Жасы жағынан Ескелді би үлкен, Балпық би кіші екен де, Дарабоз-ана олардың екеуінен де үлкен болса керек (төркіні — Күшік, түскен жері — Андастың ішіндегі Кенжеке).
Бірде үш әулие: Қабылиса, Ескелді, Балпық үшеуі қырда келе жатады. Жол үстінде Балпекең атынан түсіп, дәрет сындырып тұрса, атының шылбыры қолынан шығып кетеді. Мәжбүрлігін тындырған соң атына ұмтылса, ат тоқтамай бара жатқан Қабылиса мен Ескелдінің соңына ілесіп, желе-жорта береді. Бірнеше рет ұмтылғанымен Бапекең атын ұстай алмайды. Болмай бара жатқан соң:
