— Шырағым, мен 1882 жылы Қарағанды болысы Спасскіде тудым. Әкеміз кедей болды. Сондықтан жұмысқа ертерек түстік. Мен 1900 жылдан бастап мыс қорытатын заводта засипчик /пеште жанып жатқан көмірдің үстіне үгітілген мыс рудасы көктасты салып тұрамыз/ болып істедім.
Ол кезде мен буыным бекіп, бұғанам қатпаған жас едім. Тар заман мені де мейірімсіз улы тырнағына ілді. Жас та болсам бір тілім нан үшін жұмыс істеуге мәжбүр болдым. «Ана сүті ауызыңнан кетпеген жассың ғой, жұмыс істеуге әлі ерте» деген ағылшын жоқ. Менің Спасс заводындағы қара пештің шлагын таситын тәшкеші етіп жұмысқа қойды. Бұл жұмыс мен сияқты бала емес, тепсе темір үзетін әлуетті жігіттерге де қиын еді.
... 1914 жылдың жаңылмасам, ғыйнуар кезі болу керек. Біраз үй көшіп, осы күнгі 12 шахтаның бастығы Егеубаев Оспанның бастауымен Құмдыкөл зауытынан Қарағандыға келдік. Анда-санда бір жерде қалқиған төрт-бес үй бар, Герберт Джим /Қызыл шахта/ деген екі-үш шахталары бар. Гудок берсе бұлардың пысылдап үні шықпайды.
Забой іші тұнып тұрған қою шаң болатын. Дем алудың өзі қиын. 12-14 сағатқа созылған жұмыс үстінде тіреусіз забойдың төбесіне шытынап /жарыла төніп/ тұрған көмір породосының астында қалып қояр ма екеміз деп үнемі қауіптеніп жүресің. Оның үстіне соңымыздан жүрген бақылаушылардың бізге ақырған дауысы да ауаны жаңғырықтырады.
1914 жыл еді. Ағылшын капиталистерінің қолшоқпары подрядщик Шернияз деген байдың бір ауру бұзауы Ахмет деген жұмысшының үйінің алдына келіп өліп қалды. Шернияз бай ағылшынға барып:
Әйгілі қаламгер Әзілхан Нұршайықовтың "Махаббат, қызық мол жылдар" туындысымен көпшілігіңіз таныс боларсыз.Адам бойына асыл құндылықтарды құятын шығарманың әрбір бөлігі сиқырмен бедерленгендей.Жүректі жаулаған қос кейіпкердің қилы тағдыры оқырман жүрегіне жол тарта білді.Ал, Ерболдың сүйген жары -Меңтайдың асыл анасының мәнге толы жүрекжарды нақылдарын назарларыңызға ұсынбақпын: "Ел билеген жақсы адамның өмірдің күнделікті күйбеңімен кетіп, ертеңгі ұрпаққа мұра боларлық өз атынан ештеңе қалдырмауы... Читать дальше...
Өмірбаяны: Сүлеймен Баязитов 1944 жылы 2 желтоқсанда Павлодар облысы Баянауыл ауданының Жұмат Шанин ауылында дүниеге келген. Павлодардағы Мал дәрігерлік техникумын және Қарағанды Мемлекеттік университетінің филология факультетін тәмамдаған. Ақын, журналист, жазушы, аудармашы, Мәшһүртанушы, өлкетанушы. Жұмыс баспалдағы. 1971 жылы Баянауыл аудандық «Жеңіс» (қазіргі «Баянтау») газетінде әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі , редактордың орынбасары 1997-1999 жылдар аралығында облыстық «Сарыарқа самалы» газетінде тілші болып қызмет етті. Читать дальше...
Қазанғап күйшінің өнері шартарапқа тарап белгілі бола бастаған шағы болса керек. Қайда барса да, елі құрметтеп қарсы алған ғой. Жылда жазғытұрым ауыл-елді аралап, күмбірлетіп күйін тартып, майын тамыза, әңгімесін айтқанда, күйді ұйып тыңдап отырған жұрт, өздерін таңғажайып сырлы дүниенің ішінде жүргендей сезінетін еді.
Бір жылы Қазанғап ел аралап жүргенде Адай ауылындағы Ботақара деген байдың үйіне барады. Үйде бойжеткен қыз ұршық иіріп отырады. Жанында сүйеулі домбырасы тұрады. Ол — Ботқара байдың жалғыз қызы және сол жерге аты шыққан белгілі домбырашы екен. Қазанқап үйге кіріп, жайғасып отырғаннан кейін, үнсіз отырған қызы сөзге шақыру үшін, өзінің киіз қаптағы домбырасын алып күй тартады. Қыз домбыраның көмейінен шыққан күй сазына еріксіз мойын бұрып, күйді зейін қоя тыңдайды. Қазанғаптың орындаушылық шеберлігін көрген қыз... Читать дальше...
Қазанғаппен сыйлас, қадірлес Бүркітбай деген бай болған. Мал тегін адамға бітпейді ғой, Бүркітбай төрт түліктің тілін білетін, шаруаның ығын тапқыш, табиғат сырын танығыш зерек жан болса керек.
Бірде Қазанғап оңтүстік өңірінен астық алып қайтпақшы болып, сауда керуеніне ілесіп жолға шығады. Қарақамыс аулының тұсынан өтіп бара жатып, белгілі күйші Үсен төремен танысып, сәлем бере кетпек оймен ат басын бұрады.
«Көкіл» күйіне қатысты ел ішінде аңыз-әңгіме көп. Соның бірі Қазанғап пен Үсен төренің алғаш кездесуіне байланысты айтылады. Бірде Қазанғап ел аралап жүріп Қарақамыста отырған Үсен төренің үйіне түседі. Үсен төре үйінде жоқ екен. Қазанғап сусын ішіп, шөлін басқан соң, төрде сүйеулі тұрған төренің домбырасына қол созады. Үсен төренің дәулескер домбырашылығын сырттай еститін. Төренің даңқына домбырасы сай екен, Қазанғап қызығып кетіп бірер күй тартады.
