Қыс бойы жылы қорада, жуас қойларға жалғыз өзі бастық болып үйренген қара қошқардың іші пысайын деді. Ана қойды бір сүзді, ол бұғып қалды. Мына қойды бір сүзді, ол құлаған орнында жатып қалды. Ешқайсысы қарсы тұрмады. Қошқар есіктің тесігінен даланың иісін иіскеді. «Қар иісі әлі бар. Тұра тұр, көк иісі де алыстан талып келе ме қалай?» Сол-ақ екен, қара қошқар есікті қолақпандай мүйізімен бір сүзіп құлатты да, далаға қарай шаба жөнелді. Пах, шіркін! Жолында тұрар бір мықты жоқтай. Жерді жалпағынан басып... Читать дальше...
Таң атпай Үкіге солқылдап жылап Түлкі келді.
Баласын жем іздеуге баулып жүрген Құмырсқа пісіп тұрған бидайдың басын иіп алып жеп тұрған шегірткеге кез болды. Онымен:
Қатар өсіп тұрған екі Бидайдың бірінің басы күн өткен сайын ауырлап әбден иіліп кетті. Ал қасындағысы басын көтеріп тіп-тік тұр. Оны Шырмауық орап алған. Бір күні тік тұрған Бидай Шырмауыққа:
Ертеде бір бағбанның алма бағы болды. Көктемде бағбан алманың әр түрінен қиып алып көшеттер отырғызды. Бүршік жарып көктей бастаған жас шыбықтар бой түзеп, айналасына көз тікті. Алма көшетінің орта тұсында бір шыбық өсіп келеді. Сыртқы пошымы да басқаша. Ұзын бойында тікенек секілді түктері бар. Бойы тез өсіп, ұшар басына томпиып бірдеңе пайда болды.
Бiр түпте үш Жуа қатар өстi. Олардың бойлары да үш түрлi болды. Бiрi ұзын, бiрi орташа, бiрi өте қысқа едi. Бұлардан басқа Жуалар жеке-дара өсiп шықты. Бiр күнi алай-дүлей дауыл тұрып саяқ өскен Жуалардың бiрнешеуiн жұлып әкеттi. Үш Жуа аман-есен қалды. Дауыл басылған соң үш Жуа көршi Жуаны дауыл ұшырып әкеткенiн бiлдi. Сонда ең үлкен Жуа:
— Құзғын деген құс қой, ә, — деді құстар жайлы суретті кітапты парақтап, құстардың түр-түсімен, ерекшелігімен танысып отырған немересі Өтей атасына.
«Балаңның атын ұлық қой. Көтере алса ұлық болсын» деген қазақи қағиданы берік ұстанған Дүйсенбі қарт, жалғызы «Еспенбет» дегенде шығар жаны бөлек. Еспенбетінен күтері мол. Жа-ратқаннан оның амандығын жатса да тілейді, тұрса да тілейді. Өйтетіні, Еспенбеті — жал-құйрықсыз жалғызы. Ұрпақ жалғар үміті. Сондықтан да, оның талабы қашаннан орындаулы. Тек, айтса болғаны. Оның басынан Дүйсенбі қарт тұрғанда құс та ұшпайды.
Адамзат мекен ететін бес құрлықтың барлығына қанатын кең жайған алып бір патшалық болыпты. Ол патшалықтың ерекшелігі адамдардың жасына, жынысына, тіліне, дініне, ұлтына қарамай барлығын да өз патшалығына қабылдай беретін, ешқандай шекарасы жоқ мекен екен. Сол Бүкіләлемдік Желілер Патшалығы деп аталатын патшалықтың билеушісі Интернет патша өте ақылды, білімді, жан-жақты болыпты.
Көрші елдің патшасы залым болады да, ол елден біреу, мейірімді патшасы бар келесі елге қашып өтеді. Өткен жерден ұсталып, мейірімді патшаның алдына әкелінеді. Болған жайды білген мейірімді патша әлгі қашқынды бүгінше зынданға салып, ертеңгісін басын алуды бұйырады.
Әлсіз шам жарығы өлеусірей жанып тұрған, қара көлеңке жерасты өткеліне түскенде жаңа піскен самса исі мұрныңа келеді. Бұрқыраған самса иісі жайылған ауаны кесіп өткен сайын оқудағы шағым есіме түсетін. Тіршіліктен әлдебір мән іздеген, барар жері беймағлұм мен секілді жолаушы өмірінің әр бұрылысы әлдебір иіспен жадында сақталса керек. Самса иісі жастық шағымды санамда болымсыз жаңғыртып өтетіні содан ба екен... Есептесең тым-тым алыста қалған, ойласаң тура жаныңда тұрғандай бір өмірдің иісі.
«Мені дүние жүзі, әсіресе, өзіміздің село жақсы біледі». Осы бір сөйлемді қайдан оқып едім, апыр-ау? Иә, бұл сөзді Сервантес өзінің Санчосына айтқызған екен ғой. Шайқылықпен айтылса да, осында бірталай шындық бар. Мен мұны үш жыл әскер қатарында болып, ауылға оралған кезімде айқын сезіндім.
Венеция – дүние жүзіндегі ең керемет, көздің жауын алып, жүректі елжіретер және тарихы орасан зор, сонысымен атағын кеңінен шығарған қала. Әйгілі Италия мемлекетінің ең көрікті алқаптарының бірі, ерекше сұлулығымен ондаған жылдардан бері туристтер мекеніне айналған Венеция сонау замандардан бері судың үстінде өзгермеген күйінде орналасқан.
Орта бойлы, аққұбаша бала жігіт университеттің оқу корпусынан шыға салысымен, күнқағар үлкен көз әйнегін салды да, оң қолына үкілі домбырасын ұстап, сымдай түзу көшенің сол қанатымен аяңдады. Көңілі алай-дүлей.
Шыбын жаны шырқырап, сырқаты тәнді сыздатқан сайын Бибісара әжей жарық дүниеден күдер үзе бастаған. Қылдай өңештен қылтанақтай ас өтпейді. Ерні кеберсіп, таңдайы қаңсып, тек бір жұтым сұйықты ғана аңсайды да тұрады. Жұтынған кезде сілекейі қоюланып, көмей тұсында кілкіп қалатын да кезі көп. Дәл осындай кезде алдамшы сәуле мен қылаңытып тұрған шайтан үміттен әбден жерінеді. Қазір де, міне, шөл қысып әкетіп барады. Шыт-шыт боп тілініп кеткен еріндері бір-біріне әзер тиіп:
Жөтелі бір саябырсыған сәтте құлақ түргені — ауызғы бөлме жақ. Өйткені сырттан біреулер тықырлатып енгендей болды. Қыстыға жыламсырап, тез-тез сөйлеп жатқан үн, әрине, анасы Күпәндікі:
