Бүгінгі күннің махаббатқа көзқарасы жайында
Бейімбет Майлиннің Шұға белгісі романына негізделген оқиға желісін бүгінгі күнмен ұштастыру
Екі ұрының біреуі үйге кіріпті де, енді біреуі сыртта тосып тұрыпты. Үйге кірген ұры тыңдаса, жігіті мен келіншегі сыбырласып жатқан екен, келіншек:
Ертеректе бір жігіт қамбашыдан ұн сұрап бірнеше күн барса да, қамбашы әр күні зекіп «ұн жоқ» деп кебежесін жауып тастап, шығып кетеді екен. Амалы таусылған жігіт ақыры рұқсат сұрамай-ақ қаладағы әпекесінің үйіне барып ұн сұрап келіпті.
Бұрынырақ халық ішінде өр мінезді, өжет сөзді, тақуа, тақпақшыл біреу өткен екен. Ол бір байдың ауылына қонып жатқанда, біреуден сұрап мінген байталын жоғалтыпты. Көп қарап із-тұзы болған соң ақыры елдің зәңгісіне барып:
Бір кемпір шәугім асып, шайға тұз салыпты да қонағын отырғызып қойып, асығып мал сауғалы жөнеліпті. Біраздан соң даладан келіні келіп ол да тұз салып кетіпті. Бір уақытта даладан кемпірдің бойжеткен қызы кіріп ол тағы да тұз салып кетіпті. Мал сойылып, кешкі абыр-сабыр басылған соң қонаққа дастархан жайылып, қоюға айналысыпты. Шай тұзын көрген жеңгесі:
«Мәдениет зор төңкерісінің» алғашқы кезі болса керек. Бір күні момын біреу шай-шалаң әкелмек болып базарға барыпты. Көшенің не болып жатқанымен хабары жоқ ол көше шетіне іліне бергенде, басында бір-бір метрлік қағаз қалпағы бар, мойнында асқан тақтайы бар бірнеше адамды көше халқы тырағайлата қойып жүрсе керек. Олардың дүңгірлетіп ұрып жүрген домбақтарын «пәленді, түгенді жоғалтайық!» деген ұрандарын естіп зәресі ұшып, үйіне қарай қайта қашыпты.
«Мәдениет зор төңкерісі» кезі екен. Бір жігіт радио қабылдағыш сатып алыпты. Бір күні ол қой жайып кеткенде, шешесі радионы шұқылап отырып бір жерін бұрып қалса бір орыс сарнап шыға келіпті. Күрес қатты жорылып тұрған кезде үйінен орыстың даусын естіген кемпір қайтерін білмей, біреу-міреу келіп қалып пәле болып жүрмесін деп қорқып сыртқа шықса, сол үйге қарай екі атты адам келе жатыпты. Оларды көрген кемпір зәресі қалмай қайта үйге жүгіріп кіріп жүктен бір көрпені алып радионы жаба қойыпты. Орыс сонда да сөйлегенін қоймапты. Читать дальше...
Ұшан деген қорқақтау, жындыбас біреу борсық аулаған біреулерге ілесіпті. Олар тау жағалап келе жатып қақпанға түсіп жанталасып жатқан борсыққа кезігіпті. Борсықты ұратын ештеңенің ыңғайы болмай, тепкілеп өлтіруге тура келіпті.
Бір жігіттің өзін ұнатпайтын біреудің қызына көңілі түсіп қалады. Қызға бір тілдесбек боп бір күні ақшам үйіріле қыздың үйінің артына келеді. Мал байлап жүрген үй иесі оны ұры екен деп тап береді. Мұндай боларын ойламаған аңқау жігіт желкесіне тоқпақ сарт ете түскенде:
Сағат салуды салауат санаған біреу досының сағатын сұрап салып, қалыңдығының үйіне келе жетіпті. Үйге таяғанда ауыл иттері абалап, оны ортаға алыпты. Ол әтейге сағат бар қолын сілтеп, қайта-қайта жарқ-жұрқ еткізіпті. Мұны үйде отырып көрген қыз далаға шығып итті қуып, жігітті үйге кіргізіпті. Аман-сәлемнен соң жігіттің бұрын сағаты жоғын әбден білетін ол:
Үш жігіт өзенге барып дәрімен балық атыпты. Талықсыған балықтар су бетіне шыға келгенде, тақат қыла алмай үшеуі де қарғып суға түсіпті. Балық ұстағанды қойып екеуі зорға жанын алып шықса, енді бірі қолы ғана ерпеңдеп суға кетіп бара жатыпты. Оны әлгі екеуі арпалысып жүріп жағаға әрең шығарыпты. Аз жатып есін жиған әлгі аусар:
Боқат деген кісі: — Би шақырып жатыр деген соң барсам, пәлен жердегі моңғолдың дарынында бір сары жорға ат бар, соны маған әкеп бер деп қағаз жазып, аяғына мөрін басып берді. Мен мақұл болып қағазын алып жолға шықтым, өзім хат танымаймын. Жолда хат танитын біреуге оқытып көрдім де, қосымша «біздің осы маңайда ағаш алғандар бар еді, малы алыс кетіп көже-қатықтан тарығып қалған екен, бір еркек қой бере сал» дегізіп жазғызып қойдым. Әлгі моңғолдың ауылына барып қағазын бердім. Ол:
Бір жігіт құрдасының қонақ шақырғанын біліп кешке үйіне барса, құрдасы базарға кетіп, әйелі үй жұмысымен күйбеңдеп жүргенін көреді де, отыр деп айта ма деген оймен:
Бір аңшы мініп жүрген жекелік атын аз күн жайлауға жіберіп алғысы келіп, бастықтан көлік сұрапты. Бергісі келмеген бастық мас болғансып, тыңдамай кетеді екен. Екінші жолы да сөйтіпті. Мұны құтылудың жақсы амалы деп білген ол ендігі жерде аңшыны көрсе болды, мас бола қалады екен.
Біреу науқастанып қалған құрдасының көңілін сұрай барыпты. Оны көрген құрдасының көңілі босап:
Бір малшының үйіне үш жолаушы қоныпты. Жолаушылардың біреуі «пысық» атанғысы келіп жүретін жас жігіт екен. Оның кемпір-шалдың бойжеткен қызына көзі түсіп қалады. Кіріп-шығып жүріп қызбен танысып, басының бос екенін ұғысады да, мақсатын білдіреді. Жігіттің дарбазалығын сезген сұңғыла қыз оны есек дәмелі қып қояды.
