Ұлттық халық санағын жүргізуге 32,5 мың адам тартылмақ. Бұл туралы ҚР Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің төрағасы Нұрболат Айдапкелов айтты.
Бір күні Әпенді бай саудагердің дүкеніне кіріп, ондағы әдемі шалбарларға көзі түсе кетеді. Сатушыдан сұрап алып көреді. Шалбарды кері қайтарғысы келмей қалады. Қожекеңе жарасып-ақ тұр екен. Бірақ қалтада дым ақша жоқ. Қожа кенет ілулі тұрған күртешені көреді. Ол да Әпендіге ауадай қажет еді. Ол шалбарды беріп, күртешені сұрап алады. Киіп көрсе, шап-шақ. Әпенді жымиып есікке қарай беттейді.
Қожанасыр бір баланы ертіп тәтті сататын дүкенге келеді. Алуаны алып балаға беріпті де, үйге апара бер, — дейді де, өзі дүкендегі басқа тауарларды қарай бастайды. Бала дүкеннен әбден ұзаған кезде барып Қожанасыр сатушыдан:
Қожанасыр бақшаға қияр егіп, оны өсіріп, сатып ақша табады. Сол ақшаға есек сатып алады. Бірде есегіне үйіп отын артып үйіне қарай келе жатады. Жол-жөнекей өзеннен өтерде, тайып кетіп суға құлап, есегі батып кетіпті.
Қожа жас кезінде саудамен айналыспақ болады. Өзінен жастау бір досын ертіп, бір құмыра сүт сатып алады да, қалаға сатуға апарады. Сүтті сатқан соң, олар бір құмыра шырын сатып алып, ауылға апарып сатпақ болады. Солай етеді де, олар құмыраны шырынға толтырған соң, бұлардың қалтасында тағы да жиырма бес тиын қалады. Қожаның жасы үлкен болғасын, ақша өзінде қалады. Бұлар шырынды алып, жолға шығады.
Бір күні Қожанасыр аяғындағы шәркейлеріне қараса, он аяғындағы шәркейі мүлде жыртылып қалыпты. Етікшіге барып:
Біреу жеміс бағын дұрыс бағаға сатқалы жатыр екен. Бірнеше адам саудаласып жатыр. Олардың біреуі белгіленген бағадан арзан алуға тырысады. Ол Қожаны алыстан көріпті де, делдал бол деп жабыса кетеді. Қожанасыр келісімін беріп, екеуі бақтың иесіне барады. Қайтып оралған соң:
Қожанасырды әйелі базардан кілем сатып алуға жұмсайды, бірақ он туманнан артық төлемеуді тапсырады. Қожанасыр базарға көңіл көтеру үшін ғана барады екен және саудаласуға да икемі жоқ екен. Ол апай-топай он үш туманға кілем сатып алады да, жұрттың көңілін көтеруге кіріседі.
Бірде Қожаның қалтасында нан алуға ақшасы қалмапты. Әйелі ең соңғы иірілген жібін сатып, нан алуға Қожаға береді. Қожа жіпті базарға алып келіп, ары-бері жүріп, ешбір алушыны кездестіре алмайды. Нан алуға жететін ақшаға да өтпепті. Қожа ашуланып: «Бұл саудагерлермен саудагерше сөйлеспесе болмас» — дейді. Ол түйенің қу басын тауып алады да, оны жіппен орап, сосын базарды аралай бастайды. Сатушылардың бірі Қожаның үлкен орама жіпті сатқалы жүргенін көріп, өзіне шақырып алады. Сатушы мынадай үлкен орама жіпке аз ақша берсе де... Читать дальше...
Қожанасыр тұздалған көкөніс сатумен айналысады. Ол керекті заттың бәрін де, тіпті есек те сатып алады. Тұздалған көкөністерді апарған үйлерде де, халық лық толған көшелердеде Қожекең «тұздалған көкөністер!» деп айқайлай бергенше, есек те қабаттасып, өзінің әдетімен ақыра жөнеліп, бөгет жасаумен болады. Тағы да бір жерге барғанда, Қожекең «тұздалған көкөніс!» дей бергенше, есек тағы да ақыра бастайды. Қожанасыр сонда шырт ашуланып:
Әпенді базарда дүкен ашып, манты сатады. Ісі оңға баспай, пайда да түспейді. Тіпті Әпенді салықты да уақтылы төлей алмай, әкімдер келіп, әй-шай жоқ дүкенді жауып тастапты. Айыпты төлеп біткенше, жарты жыл өтеді.
Қожанасыр тауықтың қауырсындарын жинап, боямалап, көп желпуіш жасап, базарға сатады. Күн шыжып түрған екен, желпуіштер тез арада өтіп кетеді. Дәндеп алған Қожа келесі күні тағы да желпуіш сатуға базарға келеді, бірақ кешегі алармандар тап беріпті.
Бір күні Молда базарда тотықұс сатып тұрған адамды көріп:
Қожаның үйі ауылдың шетінде, ар жағы иен дала болса керек. Бір күні Қожа таңертеңнен бүкшеңдеп, бірдеңе іздеген құсап жүреді. Мұны көрген бір көршісі қасына келіп:
Қожа үш қадақ ет сатып алып, үйіне әкеп тастайды да, басқа бір шаруасына кетеді. Қожаның әйелі өзінің бір абысынын шақырып кеп, еттен жақсы тамақ істеп береді. Қожа келгенде, әйелі алдына суға істелген қара көже қояды.
Бала кезінде Қожаға әкесі не айтса, ол керісінше, өзінше істейтін болса керек. Ақыры, әкесі Қожаны бір шаруаға жұмсай қалса-ақ, керісінше істе деп тапсырады. Бір күні екеуі диірменнен қайтып келе жатып, бір өзенге тап болады. Өзендегі көпірден есек өте алмайтын болған соң, екесі:
Құрбан айтының алдында Қожаның әйелі жұбайының сүйіп жейтін тағамы — тәтті самса пісіреді. Ерлі-зайыпты екеуі көңілді отырып самсаны жеп, қалғанын таңертең жерміз деп алып қояды. Біраз көр-жер әңгіме айтып жатып, ерте тұрамыз деп, ұйқыға кетеді.
