Ертеде өмірі соқыр қоян да атып көрмеген Қыдырбай деген кісі мылтығын білегіне салып келе жатыр екен. Қарсы кездескен бір танысы:
Ертеде Еспембет деген шал жұмысы болып ту қырдан Сырға келіпті. Бір үйге түссе, үй иесі оның Еспембет екенін білмей құр картоп асып беріпті.
Мақамбеттің үстінен тергеушіге арыз түседі. «Айыпкерді тексеруге кісі шығыпты, бүгін келді» дегенді естіп, Мақамбет атына мініп ауданға аттаныпты. Ауданнан шыққан тергеуші қарсы кездеседі. Тергеуші жөн сұрап:
Ертеде бір қолынан іс келмейтін олақ адам бар екен. Сонысына қарамастан, ол оны-мұныны істеуге әуес болыпты.
Бір молда суға ағып барады екен. Шығарып ала қоймақ боп, біреу жүгіріп барып, оған:
Өмірдің бір құрбысы темір соғатын ұста екен. Өмір соған таға соғып бер деп тапсырыпты. Ертеңіне Өмір дүкенге келсе, көрік басында жерде жатқан үш-төрт тағаны көріпті де, еңкейіп біреуін ала беріп, қайта тастай салыпты. Оттан суырып жерге тастай салған көк темірдің ыстық екенін ол білмепті.
Бұрынғы уақытта бір бай қазақ көп дүние сатып алмақ болып, базарға барады. Мақтанып дүкеншіге ананы бер, мынаны бер, анадан онша бер, — деп лепіреді. Сонда қу саудагер дүние алушының мақтаншақ екенін байқап, оны келеке етіп: — Жарыл, қазақ, жарыл! — дейді. Бай оны бір зат екен деп ұғады да: — Ендеше сол жарылыңнан да әкел! Оны да алайын! — депті.
Ертеде Арқаның бір қазағы Ташкентке барады. Бір саудегер мейіз сатып отыр екен. Қазақ мейіздің сабағын көріп:
Біреу үйіне келген қонақтарға қой сояды. Көп етіп ет асады. Қонақтар оған өте риза болып, тоқмейілденіп отырады. Бірақ үй иесі қулық қылып қонақтарды аш қалдырғысы келеді. Алдарына ас келгенде ол өзі үш-төрт асап:
Бір бай құрбандыққа қой шалыпты. Онысы өте семіз шығыпты. Құрбан иесі қуанып кетіп:
Ертеде бір аңқау базарға барып, апарған арқандарын, қаптарын ұрлатып жұрдай болып қайтыпты. «Жалғыз жоғалтқанмен десем әйелім ұрсып жүрер, жұрттың көбі-ақ қабы мен арқандарын жоғалтты дейін» деп ойлапты. Үйіне келген соң әйелі:
Баяғыда бір Сыр қазағы жұмысы болып, арқа еліне барыпты. Онан жұрт:
Ертеде Сыр елінің үш ақыны жайлаудағы мал баққан ауылдарда бір жаз болып, қайту сапарында Сырдария жағасында, қалың жыңғыл арасына тігілген бір қараша үйге келіп түседі.
Ығы-жығы базардың ортасында біреу жар салып түйесін мақтап тұрады.
Баяғыда бір кемпір болыпты. Ол жасаулы үйде жалғыз тұрады екен. Ұрылар жалғыз кемпірдің жиһазына қызығып күнде аңдып келіп, тыныштық бермепті.
Бір құс атып алса, он құс атып алдым, — деп құрыққа сырық жалғап, жел сөзді судай сапырып жүрген бір аңшы әңгіме үстінде қыза-қыза келіп:
Бір жас жігітті құрбылары мазақтап үнемі «Есек» деп атайы екен. «Есек» деген атқа ол ренжіп, бұрқан-тарқан ашуланып, құрбы-құрдастарына наразы болып жүреді екен. Бірақ көп аузына қақпақ бола алмайды. Жұрт оны «Есек» деуін қоймайды. Әйел де, бала да «Есек» дей берген соң әбден зықысы шығып, жаны күйген жас жігіт жайылып жүрген жалғыз ешкісін сояды да, барлық жора-жолдастарын шақырып, етке тойғызады. Құман әкеп, қол жуарда: «Енді сендерден өтінішім осы дастарқан үстінде бұдан былай мені «Есек» деп айтпауға баталарыңды беріңдер»... Читать дальше...
Ілгеріде бір атақты ишан болыпты. Бай мен бектер оны қатты сыйлап, құрмет тұтады екен. Қысқы соғымнан ишанға сыбаға сақтап ел қыстаудан жайлауға беттеп көшкенде, дәулетті ауылдар бірінен соң бірі шақырып, ишанға қонақасы береді екен. Ишан түскен үйінде жұрттың көзіне түспеу үшін отырған жерге шымылдық құрғызып, тамақты да соның ішіне алдырып ішеді екен.
Біреу сырқаттанып, тәуіпке қаралып жүреді екен. Бір күні тәуіп қатты ауырып қалыпты. Сонда оған қаралып жүрген кісі:
Баяғыда бір аңқау далада жолаушы келе жатып топ шеңгелдің түбінде ұйықтап жатқан түлкіні көреді. Түлкі тырп етпей жата береді. Аңқау атынан түсіп, сексеуіл таяғын көтеріп, түлкіні ұруға ебдейлене береді де, бір ой түсіп тұрып қалады.
