Адам мінезі дегенің де әр алуын ғой өзі. Бірден жарқырап көрініп, түймедейін түйедей етіп көрсетуге тырысып, кез-келген жерде көзге түсіп қалуға құмартып тұратындар да, сонысымен-ақ ауызға ілігіп, әжептеуір екпінмен әудем жер шауып барып, шалдығып қалып жататындар да бар. Ал бармын деп тасымайтын, жоқпын деп жасымайтын, барын бұлдап әлекке түспейтін, орынсыз ісінбейтін, көрінгенге кішірмейтін біртоға тұйық тірлік кешкендер көбіне-көп қағаберіс қалып жүреді. Бірақ, ізіне үзіліп, бойлай қараған адамға ол атқарған іс те... Читать дальше...
Осыдан бес-алты жыл бұрын "Жалын" баспасы Мұқағали Мақатаев жайындағы естеліктер кітабын басып шығарған болатын. Сол кітапты дайындау кезінде де, одан да кейін інім Айтақын Әбдіқалов маған да қолқа салып, Мұқаң жайлы көрген-білгенімді жазып беруімді өтініп, қолқалап көп-көп сұраған еді.
Қырық жыл қатар жүрсем де Қастек жайлы білетінімнен гөрі, білмейтінім көп пе деймін. Өйткені ұдайы ғана өзімен-өзі болып бұйығы жүретін, жұртқа жұғыса кетсем, ұғыныса қойсам деп өкше көтере езеуреп жатпайтын Қастекпен екеуміздің арамыздағы жолдастық, достық, жерлестік, қала берді ағайыншылық қарым-қатынастың өзі де әмісе даңғыл түзу болып көрмепті. Кейде арамыздан қыл өтпестей болып қойындаса кетеміз де, енді бірде ұрыспай-таласпай өз-өзінен алшақтап, айлар бойы араласпай, хабар-ошарсыз қала беретініміз де болып тұрады екен.
Кешеге дейін бізде әдебиеттің иесі де, киесі де секілді ірі тұлғалар болып келіп еді. Қарабайырлар мен өлермендер олар барда аяқтарын байқап басып, ауыздарын абайлап ашып, біртүрлі сескеніп, қорқып жүретін. Сол әулие сынды әзіздер мәңгілікке кеткелі әдебиеттен де мән-маңыз қаша бастады ма, қалай? Әйтеуір, кім көрінген сыншы-сарапшы, бәрін жоққа шығарғыш мансұқшы, өлінің де, тірінің де басына әңгір таяқ ойнатушы әпербақан болып алды. Өлеңде де, өмірде де өтірік айту салтқа айналды. Абай заманында... Читать дальше...
Ақын болып жаралып, Алланың берген дарынын төгіп алмай уысына мығым ұстап, кемеліне келіп, берерін еліне молынан беріп отырған, бүгіндері арқалы ақынымыз Алакөлден өсіп-өніп, бүкіл Алаштың поэзия пырағын ерттеп мініп жүрген азаматымыз Сәкен Иманасов. Сонау алпысыншы жылдардың басында ерте көктемгі қырдың қызғалдағындай дүр көтерілген құрдас, замандас ақындарымыздың тобына Тайбурылдай көсіле қосылған Сәкен ақындық екенін бірде-бір мәрте тежеп көрген емес.
Алпысыншы жылдардың бас кезінде қазақ поэзиясына тегеурінді бір жас толқын, жаңа толқын келіп қосылды. Осы толқынның алдыңғы легінде ақын Сәкен Иманасов бар еді.
Сырласатын дәуірменен, ғасырмен, Бірге туған құдірет жыр — асылмен. Ақын Сәкен, — өлкеміздің өрені, — Құттықтаймыз кемелденген жасыңмен!
Сәкен Иманасов қазіргі қазақ поэзиясының көш басында тұрған аса талантты ақын. Ол ешқашан биліктің жетегінде жүрмеген, шығармашылығын күйбең тірліктің шылауына салмаған, күнкөрістің көзіне айналдырмаған дарын. Ол ұлы шындықтың сөзін сөйлеген Бұхар жырау, Шалкиіз, Махамбет, Абай, Мағжан сияқты қазақ ұлтының рухани көсеміне айналған дана бабаларымыздың дәстүрін жалғастырушы, ешкімге ұқсамас мәнері, айбынды үні бар ақын. Сәкен Иманасов творчествосының ауқымы кең, ол мынау күрделі дүниенің әрбір құбылысына сергек қарайтын... Читать дальше...
"Өмірбаяныма қосымша деректерді өлеңдерімнен табасыз..." Осы ойды Сергей Есениннен бастап, ақындар әулетінің әр буын өкілдері жиі қайталайды. Асылы, өлеңдері өзгеше өмірбаянға айналатынын сезіну де ақынның бақыты шығар.
Жерлесіміз Сәкен Иманасов өзінің жаңа кітабын жинақтың екінші бөліміндегі "Ғашық дүние" деген өлең тақырыбымен атапты. Автордың жырлар жинағын осылайша атау себебін аталмыш өлеңнің өзінен іздейік:
1980 жылдың қараша айында "Жазушы" баспасында жаңадан фольклор жөне халық шығармашылығы аталатын редакция ашылып, сонда қызметке орналастым. Редакция негізінен көне жыраулар, халық ақындары шығармаларын жариялаумен қатар, ұлттық фольклорымыздың 100 томдық үлгілерін шығарумен айналысуға тиіс еді. 15-16 кітап жариялап үлгердік те, ары қарай заман өзгеріп шыға келді. Редакциямызды басында Есләм Зікібаев басқарып, аяқ астынан "Кітап жаршысына" редактор болып ауысты да, оның орнына бізге бастық болып ақын Сәкен Иманасов келе қалғаны.
Әр ақынның тағдыры, поэзиядағы жолы әрқалай. Сәкен Иманасовтың творчествосына келсек, әу баста ақындар әулетіне бірден дүрмекпен шулы келді десек, ақиқатқа жата қоймас. Ол салқынқанды, сабырлы салмақпен қосылып, көп ұзамай жас ақын атанды. Ақындық ауылға, жыр дүниесіне тәй-тәй басып келгеннен бері аз уақыт еткен жоқ. Творчествосы шыңдалып, қаламы қатайды, ойы толысты, сана-өрісі кеңейді, талант қарымы арта түсті. Бірақ ол соған оңайлықпен жеткен жоқ. Талай қағажу көрді, жаны күйзелді, әділетсіздікті басынан кешіруге тура келді.
Бүгінгі күнгі қазақ әдебиетін, оның ішінде қазақ өлеңін асқарала биіктерге көтеріп жүрген замандас ақындарымыздың бірі — Сәкен Иманасұлы екеніне менің күмәнім жоқ. Оның есімі ұлттық поэзиямыздың өткен ғасырдың алпысыншы жылдары жаратылған Мұқағали Мақатаев, Тұманбай Молдағалиев, Қадыр Мырзалиев, Жұмекен Нәжімеденов қатарында тұруға лайық.
1938 жылды "репрессия" деген бір ауыз сөзге сыйғызып жүрміз. Ұлтымыздың бетке ұстар азаматтары, жақсылары мен жайсаңдары жаппай қудалауға түсігі, қолды болып, көзі жойылып, өмір атаулының басына күн туып, өлім атаулының есіріп тұрған кезі еді ғой ол. Бірақ, сол жылы да әдеттегісінше көктем келген. Сол жылы да табиғат ана бар кереметін паш етіп жер-жаһанды жасыл желекпен орап тастаған. Осындай күндердің бірінде, көктем шіркіннің болып-толған шағы мамыр айында, әйгілі Алакөлдің жағасында отырған Құсайынның отбасында дүниеге перзент келді. Читать дальше...
Осы таяуда ғана "Жазушы" баспасынан тасқа басылып шыққан "Партизан Қасым Қайсенов" дейтін кітаптағы осы аттас очеркіңде Сәкен Иманасов алғаш рет менімен танысқаны жайлы: "Қасым Қайсеновтің сырына көптен анық бол сам да танысып-білісудің сәті алғаш рет 1970 жылдың жазында түсті. Талдықорғанда тұратын біздің үйге бір күні кештете Қасекең бастап Әділбек Абайділданов, орыс ақыны Сергей Киселевтар кіріп келді. Ол кезде көркем әдебиетті насихаттау бюросы деген болатын. Сол бюроның атынан жазушылар топ-топқа бөлініп, оқтын-оқтын ел аралап тұрушы еді. Читать дальше...
"Лениншіл жас" газетінің редакторы Әбдісаттар Бөлдекбаевтан бірде Алакөл аудандық газетінде қызмет істеп жүрген жиырма бір жасар Сәкен Иманасов: "Сізді газетімізге қызметке шақырамыз. Келісіміңізді берсеңіз, тез хабарлаңыз" деген мазмұнда жазылған жеделхат алып, төбесі көкке жеткендей қуанышқа бөленеді. Дереу Алматыға жетеді. Сөйтіп, жастардың сүйікті газетіне қызметке тұрады. "Жұрт "Лениншіл жасқа" институтта оқып, университетті бітіріп қызметке тұрушы еді, қаршадай мына Сәкен қатарынан озып қайда барады... Читать дальше...
Сәкен екеуіміз қызық таныстық. Мәскеуде. Жоғары партия мектебіне оқуға барғанда. Мен ол кезде "Социалистік Қазақстанның" Семей облысындағы тілшісі едім. Талдықорғандағы әріптесімнен Иманасовтың да сол мектепке баратынын естігенмін. Сырттай өлеңін оқып жүргем. Құрдаспыз. Бірақ көрген адамым емес. Оқуға келгенде тіркелетін жердегі бір-екі жігіттің ішінен әңгіме айтып тұрғанын Сәкен боларсың деп ойлап, бірден атын атадым. "Қайдан таныдың, ей!" деді таңданып. "Барлық облыс оқуға ақындарын жібере бермес, сенің ақын екенің көрініп тұр", — дедім. Читать дальше...
Сонау 1968 жылдары облыстық "Октябрь туы" газетіне қызметке келіп, Сәкен Иманасовпен бір бөлімде істедім. Сөйтіп, ол менің журналистикадағы алғашқы ұстазым болды. Ұсақ-түйекпен ісі жоқ, оған көңіл де аудармайтын. Адам жаны, оның тазалығы, парасат деген ұғымды жеке басының үлгісімен ұқтыратын. Кезі келгенде қамқоршы да, пана да болады. Сен үшін беделіме нұқсан келеді екен деп тартынып жатпайтын мәрттілігімен жас журналистердің жақын ағасы болды. Осы жылдарда жақсы өлеңдерімен бірге көркем очерктерімен де бізді сүйсіндіретін. Читать дальше...
Жылы лебіздер
Әдеби жылдың қорытындысында өткен жыл поэзиясына шолу жасаған ақын Сәкен Иманасов: "Өлең (егер ол шын поэзия болса) ең алдымен мені ойландырын, толғандырсын, күлдірсін, күйіндірсін, қуандырсын, сүйіндірсін, еңірентсін, тебірентсін, тек қана енжар қалдырмасын. Сонда ғана ол көркем шығарма, сонда ғана поэзия. Қалғандардың бәрі шумаққа, тармаққа, ырғаққа құрылған, сөз ыңғайына қарай қиюласа орналасқан қарадүрсін қарасөздердің құрғақ қана жиынтығы болып шығады",— деген еді.
