Әрбір шоң таланттың әрқашан ұлттық ырыс, ұлттық қазына болып келетіні ежелден мәлім. Біз бұл жерде тауып айттық, жаңалық аштық дей алмаймыз. Біз небәрі тек осынау мәңгілік ақиқаттың теңдесі жоқ формуласын, соның өміршең бір шынар-шырайын көрнекті ақын Фариза Оңғарсынованың әлемі - Поэзиясы өзінше бір шоқтандырып, сәулелендіріп, нұрландырып келеді десек әсте артықтығы жоқ. Қайта керісінше, мың-мыңдаған оқырмандарының бірі ретінде кенеттен ғайыперен пәруана пірге қол бергендей тым құдыреттеніп, тым асқақтап... Читать дальше...
Ақындар туралы ең беделді пікір: «Күлүбү-ш шуәрә һазәинуллаһ».
1986 жыл. Ерте көктем. Қазақстан Жазушылар Одағының кезекті тоғызыншы съезі шақырылды. Бұл кезде кенже қызым Ақмаралды жаңа босанып, біресе өзім, біресе балам ауырып қатты қиналып жүрген шағым.
Жылдың төрт мезгілін көшіп-қонумен қарсы алатын халқымыздың бүкіл тіршілігі өлеңмен өрілген екен. Даланың шексіз кеңдігі, таулардың таза шыңдары, өзендер мен бұлақтар, жұмбақтай сұлу жерлер, «белден асқан бұлттармен араласып» көшкен елдің көзіне нұр, көңіліне жыр құя берген-ау. Шілде күзету мен бесік жырынан бастап көңіл айту мен жоқтауға дейінгі аралықтағы сауық-сайран, той-тамаша, жәрмеңке, қонақкәде, қой күзету, қыз ұзату, бата беру... бәрі-бәрі өлең! Махаббат, ерлік жырлары, терме мен толғау... Читать дальше...
Өнердің басқа салалары сияқты поэзияда да талантты ақындар сирек туады. Біздің қазақтың үлкен поэзиясының тарихы да осындай ірі ақындардан жаралған. Сондықтан да біз Абайдан басталатын халқымызға мәлім ақындарды атағанда, олардың еңбектерін әңгімелегенде, соңғы жүз жыл бойындағы қазақ тарихының белестерін, қазақ поэзиясының асарларын көреміз. Мен жасы елуге қадам басқан Фариза Оңғарсынованы осы тарихи тізімдегілердің қатарына қосамын.
«Ақын боп туып өз бақытымды жасырар болсам дүниеден, тілімді кесіп тастауым керек онда мен» — деп Т. Айтбергенов айтқандай, өзінің бақытын да, мұңын да жасырмай халық таразысына салып жүрген ақын — Фариза Оңғарсынова. «Өзінің» дегенді жеке басқа қатысты деп қана ұғынбаған дұрыс. Ол өзіміздің, Отанымыздың, әлемнің басындағы бақыт пен мұң.
1974 жылы бұл күндері есімі жалпақ жұртқа әйгілі ақын Мұқағали Мақатаев «Фариза! Фаризажан, Фариза қыз» деген жоғарыдағы тамаша өлеңін жазған екен. Аяулы ағаға «қазақ жігіттерінен дос таба алмай, өзіне достық сыр айттырған» Фариза Оңғарсынова...
Фариза Оңғарсынова қазақ поэзиясына ойнақы да, жалынды, батыл да адуынды жырлармен келген еді. Не жазса да, бар ет-жүрегімен елжіреп, сезімге беріліп, тебіреніп жазатын ақын алға қойған мақсатынан ұзақ жылдар бойы таймай келеді. Ақынның былтырғы жылы ғана «Жазушы» баспасынан жарық көрген «Мен сенің жүрегіңдемін» деп аталған жаңа жинағы да замана ұлылығын, дәуір келбетін жырлаған шуақты жырларға толы. Кітаптан, ең алдымен, автордың терең патриоттық сезімі, ақындық тебіреністері атойлап көзге түседі.
Табиғаттың жауынды күнін, әсіресе жаз жаңбырын жаныңызбен сезініп, көзбен шолып, көңіліңіздің айнасына түсіргеніңіз бар ма? Әсершіл болсаңыз, нажағайдың күркірінен ойыңыз оянып, жасын сәулесінен шабыт пілтеңіз тұтанатыны имандай шындық. Тіпті талант делінетін әркімнің пешенесіне жазыла бермейтін сирек қасиет бойыңызда жоқ болған күннің өзінде, талант құдіретін түсінер танымыңыздың есігін еріксіз айқара ашып тастары кәміл. Сосын азон жұтқандай кең тыныстап, кемпірқосақтың шұғылалы бояуларына сұқтанғандай сұлулықтан сыр тартарыңыз және хақ.
Сонау «Сандуғаш» жыр жинағынан бастап барлық жыр сүйер қауымның ықыласына бөленген ақын Фариза Оңғарсынова қазір кемел шағында. Осынау салихалы жыр жолында ақынның қаншалықты мазасыз күндері мен түндері өтті десеңізші! Ақынның жырларының оқушы қауымының нәзік жүрегін баурап алғанына да жиырма жылдан астам уақыт болыпты. Оның өлеңдері дәуірмен тыныстас, тіршілігімен ұғымдас.
Айқын да қанық бояуы мол, терең ой мен рухқа толы тамаша туындылар берген қазіргі қазақ поэзиясының озық өкілдерін біз орынды құрмет тұтамыз.
Социалистік Еңбек Ері, академик жазушы Ғабит Мүсірепов бір сұхбатында: қоғамымыздың техникалық прогресс жолымен жедел дамығандығын айта келіп, мұндай прогрестің адамдардың санасына, адамгершілігіне де жасалу қажеттігі туралы өзекті ой айтқан еді. Бұл аталы сөз - дәлелдеуден гөрі оны жүзеге асыруды талап етеді. Қоғам дамуы мен адамның адамгершілік қасиеттерінің дамуы арасындағы алшақтықты жою үшін адамгершілік прогресін жасау, оны жеделдету, осы ұлы мұрат жолында қызмет ету - абзал да абыройлы борыш.
Өмірді, жұмыр жерді мекендеп жүрген төрт миллиард көкіректің әрқайсысының әрқалай түсінетіні бар. Ал ақын болып өмір сүру сол өмір жайлы түсінігін жалпыға ұғымды етіп айтып беру екі есе ауыр. Жиырма төрт сағат тәуліктен күнделікті сегіз сағаттық жұмысқа, күтпеген жерден киліге беретін қисынды-қисынсыз шаруаларға, тұрмыс-тіршілік қамына кететін уақытты қысқартқан кезде өлеңге тиер енші тойда таратылар жыртыстың бір пұшпағындай көлемсіз көрінер еді. Сонда да болса сөз өнерін мәңгілік серік ету - ерлік. Читать дальше...
Өлең қай уақытта да өлең болып халыққа жетпек керек. Ерлікпен батырлықты жырлау өз алдына. Басы жұмыр адам баласы уайым-қайғысыз болған емес қой. Ақын өз көңіл-күйін қозғауымен қатар, өзгенің басына түскен қайғы-қасіретті де көре білгендіктен, жүректен шыққан сөз көңілдің сынығын басып көзден жас, жүректен қан ағызады. Міне, осындай өлең ғана — өлең.
Фаризаға арнау (әңгімелер)
Жаңа кітап — жас перзент секілді ыстық деген сөз бұл күні ешкімге таңсық емес. Бір кітап екіншісінен ыстық, үшіншісі төртіншісінен... Осылай қаламгер перзенттері өзінің дербес өмір жолын бастап кетеді. Бірақ әр кітаптың өз мінезі, өз салмағы бар. Сондықтан да олар ақынмен бірге есейіп, оның жүрек жылуынан нұр алып жатады. Міне, сондай шығарманың бірі - Фариза Оңғарсынованың «Сұхбат» жинағы.
Әдебиет айдынында өзінің жеке желкенін құрып, өрге жүзген күнінен жырқұмар қауымды жалықтырмай келе жатқан кең тынысты ақынымыз Фариза Оңғарсынованың «атаның ұлы» болып туып, рухани байлығы Мүсірепов талғамымен айтқанда «жер-ананың отты жүрегіне дейінгі тереңдікке» жетіп, «ғарыштық деңгейдегі биіктікке» көтерілген Адамның ұлына айналғанына еңбектеген бала есейгендей уақыт өтті.
Қазақ жырын құрметтер қауымға Фариза Оңғарсынова есімі кең танымал. Поэзия аталатын өміршең өлкеге алғаш беттеген сапарынан-ақ өзгеге ұқсай бермейтін өз әуені, болмыс бітімі бөлекше жыр құйылысымен дараланған Фариза ақынның жүрек сырын жібектей есіп жеткізер есті, еңселі лирикаларынан адуынды асаулық пен текті тарпаңдықты мөлдір мұң мен асқақ пафосты сарынды сезініп түйсінген сайын ақын көңілінің айтпағын бүкпесіз, ашық айтуға машықтығы тәнті етіп, тебіренте түседі. Ақын қасиетіндегі осы бір турашылдық... Читать дальше...
ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Болашақ» бағдарламасының бағытын қайта қарау керек деп есептейді. Бұл туралы ол Қазақстанның ірі бизнесмендерімен кездесуде айтты.
ҚР Білім және ғылым министрлігі 2021–2022 жылдары орта білім мекемелерінде оқу жылының басталуы мен ұзақтығы, каникул кезеңдеріне қатысты 2021 жылғы 27 шілдедегі бұйрыққа өзгеріс енгізді.
