Қазақстанның жалпақ өңірін алып жатқан ұшы-қиыры жоқ құнарсыз құмды өлке — Қарақұмға ойда жоқта жолымыз түсті.
Күн ұзақ билет алудың қамымен әбден титықтап,шаршап жүріп, оңаша купеге кеп жайғасқан соң, болат доңғалақтардың дүрсілін тыңдап шайқақтап жатып, қалғып кетсем керек, дабыр-дүбір дауыстан ояндым. Байқасам, есік алдында екі жолаушы тұр. Бірі — кірпішешеннің инесіндей тікірейтіп шаш қойған, қалқан құлақ,қара жігіт, ал екіншісі — тым жүдеу, жақ еті суалған, сонысына қарамастан осы Арқа әйелдерінің салтын сақтап көк жаулық, оның үстінен қақырайтып шаршы тартқан қарт адам. Бет әлпетіне қарағанда ұзақ уақыт төсек тартқан... Читать дальше...
Келесі күні ертемен тысқа шықтым. Аудан орталығынан қалаға қарай өтетін даңғыл жолдың үстінде, ұзын аққан Нұраның жағасына қоныстанған ауыл. Бұл бұрын өз алдына «Қызыл шілік» деп аталатын шарқы шағын, қауқары жоқ кішкентай ғана колхоз болатын. Енді «Париж коммунасы» деген үлкен колхозға қосылып, соның бір бригадасы ғана болып қалған екен.
Бұл — колхоз шопаны Көшербай қарттың қалада тұратын үлкен баласына қонақтап қайтқан беті еді. Аттанар күннің қарбалас Бұл — колхоз шопаны Көшербай қарттың қалада тұратын үлкен баласына қонақтап қайтқан беті еді. Аттанар күннің қарбалас - думанымен жүріп, вокзал басына да поезд қозғалар сәтте ғана келіп жетті. Көшекең қарт болса да пысықтығын, ширақтығын танытқысы келгендей зайыбына вагон есігін нұсқай берді: думанымен жүріп, вокзал басына да поезд қозғалар сәтте ғана келіп жетті. Көшекең қарт болса да пысықтығын... Читать дальше...
Міне, екі күндей де болған жоқ. Екі жылдық мектепті бітіріп шықтық. Жұрт жаңа қызмет орындарына кетіп жатыр. Ал, мен болсам... Ие, мен Қазақстанның солтүстігіндегі бір қалаға аттандым.
Бір күні ұзақ жүріп командировкадан келдім. Әйелім есікті ашты да:
Араға ұзақ жыл салып, ауылға бардым. Амандаса келген ағайын-туған, дос-жарандардың аяғы сейіле бергенде жіті басып қырма сақал бір жігіт кіріп келді.
Біз бір жылы көктемде демалыс алып, сүйікті қаламыз Алматыға келдік. Қаланың тау жақ шетінен жалға алған үйіміз де қолайлы болып шықты.
Бір күні телефон шылдыр ете қалды. Көтерсем, Сәбит Мұқановтың өзі.
Әсет поездан таң алдында кеп түскен. Шағын станцияда мұнан өзге сыртқа шыққан адам болған жоқ. Шала ұйқыдан өңдері бозарған проводниктер сыртқа самарқау қарап, вагон есіктерінде тұрды.
Қар жауды, көп жауды. Онан соң ышқына ұлып долданып, жер-көкті астын-үстіне сапырып, жұлып жеп, жын қаққандай құтырынып, еліріп боран соқты. Қарды жалап-жайпап сыпырып, қуыс-қуысқа үсті-үстіне нығарлады кеп, нығарлады кеп. Ертеңіне күн ашылды. Бірақ аспанды мұнар кіреуке торлап тұрды. Күннің көзі жасаураған, шел басқан кәрі көздей өлеусіреп, қызамықтанып, жыртиып қана сәуле шашты. Жылуы жоқ, жансыз сәуле. Ен даланы саршұнақ аяз жайлады, үскірік есті. Боран оңынан соққан, үскірік солынан есті. Бет қаратпайды, жалап тұр, жалап тұр.
Мен әжемді дүниедегі ең бақытты ананың бірі санайтынмын. Өз құрсағынан шыққан үш ұл, бір қыздан өніп-өскен өркеннің өзі кішігірім бір ауыл дерліктей боп қалдық. Ең үлкені менің әкем Көсембай — колхоздың бас бухгалтері, дүниені қалай шайқап жүремін десе де қолынан да, тілінен де келеді; ортаншысы Әсембай — колхоздың маңдай алды шопандарының бірі. Москва, Алматыдағы мәжіліс, көрмелерге жылына үш-төрт барып қайтады; кіші ұлы Еселбай — жоғары оқу орнын, одан кейін аспирантураны бітірген, ғалым деген атақ алуға сүйем қарыс жүрген адам... Читать дальше...
Қойды күн шықпай ергізу Күсеннің қанына сіңген әдеті. Киіз үйдің саңылау-тесіктерінен жарық кірді дегенше, ол төсекте жата алмайды. Таңның атуын зарыға күткен адамдай ұшып тұрады. Іргесінен жел ызғыған киіз үйдің ішінде бойын суыққа алдыра отырып, жәйлап киінеді. Көз қиығымен тор алдында қатар-қатар боп тыриып жатқан кішкене балаларына қарап қояды. Үшеуінің жамылатыны бір көрпе, кейде шет жатқанының ашылып қалатыны бар. Күсен созылып кеп олардың аяқ жақтарын қымтап, көрпелерін тұйықтайды.
Іргежал деген биік жалдың түбінде үшінші ферманың штабы орналасқан. Көктемге қарай бұл ара ғажап сұлулыққа бөленген жер екен. Төңіректегі құм шоқалдарға сыңси өскен сексеуілдер тегіс бүр жарып, қайда қарасаң да көкпеңбек боп көз тұндырады. Тіпті құм арасында тұрғаныңа сенгің де келмейді, орманды алқапқа тап болған күйге енесің.
Алтын киімді адам
Әдетте таулы өлкедегі қыстың соңы жиі-жиі бұрқасын-боранды болып, аласапыран өлараның кезінде сай-сүйекті сырқыратып мезі қып жіберер қарасуық жел соғатын. Теріскей тұстағы аласа қоңыр таудан асып кеп үйіре соғып апта бойы аңырап тұрып алғанда ауыл орталығы — Алмалының төңірегіндегі қары кетіп үлгірмеген жота-дөңдердің шаңы шығып, елдің де, жердің де берекесін кетіретін. Биыл табиғат сол тәртібінен жаңылғандай, — әлде әлгі қара суық жел жылдағы жолынан адасып, басқа жақа ауып кетті ме, болмаса бір бағытпен соға беруден өзі де мезң болды ма... Читать дальше...
Біздің ауылдың оңтүстік шетінде Кәментоғай деген терең сай бар. Сайдың іші ит тұмсығы өтпестей боп сыңсып өскен, ну жыныс қалың ағаш: күміс жапырақты көк теректен бастап қайың, үйеңкі, қарағаштың бірнеше түрі, итмұрын, ең аяғы жабайы өскен шілік талдарға дейін бар, жап-жасыл боп тұнып, көзді арбап тұрады. Бұл тоғай соғыстан кейінгі елуінші жылдарда пайда болды. Онан бұрын сай ішінде қарақоға мен балқұрақ қана өсетін, түбі түйе түссе шыға алмайтын бығып жатқан тартпа қорық батпақ болушы еді. Адам мен мал маңайына жоламай... Читать дальше...
Почтаға телефонға шақыртып кеткен Тортай тез қайтып оралған.
Қaзaқ хaлқы ұзaқ уaқыт бoйы тәуелсiздiктi, теңдiктi, бoстaндықты aңсaп келдi. Бүгiнгi мүмкiндiктермен ғaсырлaр бoйы aңсaғaн егемендiлiктiң лебi тaйсaлмaс рух пен жiгердiң aрқaсындa.
2020 жылдың қыркүйек айында Қазақ ұлттық университетінің тарих, археология және этнология факультеті "Кітапханалық ақпараттық жүйелер" инновациялық мамандығын ашты. Ол заманауи цифрлық кеңістікте еркін бағдарланатын және дәстүрлі кітапханалық технологияларды жаңа деңгейге шығаруға қабілетті білікті кітапханалық кадрлардың - PhD докторларының жаңа буынын даярлауға арналған.
