Екі өкпемді қолыма алып баспаға жетіп барғанымда көңілім су сепкендей басылды. Бұрын-соңды кім кітап шығарып көріпті?! Сегіз баспа табақ жазбадан пышақтың қырындай ғана кітапшаның шығатынын мен жазған білді дейсіз бе? Көрімдік сұраған баспа қызметкеріне оң қалтамда дайындап қойған бес мың теңгемді қимай-қимай қолына ұстаттым. Шығып бара жатып «екі мың теңге берсем де болар еді» деген оймен тысқа қарай беттедім. Жолай «Қазақстан» ұлттық телеарнасында жұмыс істейтін курстас досым Мақсатқа соғып, екеуміз түскі асқа бардық. Читать дальше...
— Мына қаншықтың дауысының аштысын-ай. Тіптен ұйқы бермеді ғой, — деді шешем. Ал, әкемнің оянып кеткенін тамағын кенеп, ағаш төсекті шықырлатқанда бір-ақ білдім. Барлығымыздың ұйқымызды бұзған үш жастағы жиен қарындасым еді. Ақлима жылауын тоқтатпағасын шешем орнынан тұрып, әпкем жатқан бөлмеге барды.
— Құдай-ау, біз көріспегелі он шақты жылдан асып кетіпті ғой!
— Қараш, басым сынып барады, бес жүз теңге берші, — деді ту сыртымнан келген жездем аянышты дауыспен. Тісімді ысып жатқасын тіл қатпай басымды изедім. Табиғатынан момын Жұмағали одан әрі үн қатқан жоқ. Үйден сүлгі алып шығып, мені күтумен болды. Екі көзі шарасынан шығып, жағы солып, өңі қашып кетіпті. Жуынып болып, сұрағанын бергенімде: «Әй, балдыз, сен болмасаң қайтер едім. Рақмет!» — деп жанары күлім қағып, қашаданшығып кетті.
Шырылдаған телефон тұтқасын көтеріп едім, арғы жағында Айсамал ағыл-тегіл жылап тұр. «Не боп қалды?» деген сұрағыма жауап бере алар емес. Өксігін тия алмай тұр. «Құрман аға, тез келіңізші. Мекен-жайды WhatsApp-қа жазып жіберем» деп айтуға ғана шамасы келді де, телефонын қоя салды.Бір қалада тұрсақ та немере қарындасымды көрмегелі қай заман
Тұрар бүгiн ерте оянды. Бiрден жолдастары есiне түстi. «Ертең тауға шығайық, шаңғы тебейiк, мектепке ертерек кел», — деген олар. Сол жайды ол кешiне шешесiне айтып едi. Әлпеш үлкен ала көзiн баласына өткiр қадап тұрып қалған. Бұл оның «бармайсың, түнiмен жөтелiп шықтың, ауырып каласың», — дегенi. Шеше мiнезiне сыралғы бала оны жақсы түсiнедi. Бiр мезет ол: «Рас, жөтелсем, жөтелетiн шығармын. Ұйықтап жатқанда, қорылдайсың, десем, мамамның өзi де «кет әрi» деп, нанбайды ғой, кiм бiлiптi», — деп күдiк-тенетiн де.
Бір кездегі курстас досы Адайдың амандық-саулығын бір білсем-ау деп іштей ылғи ойлап жүретін. Сәті түссе, соны іздеп, тауып алуға ұйғарды. Баяғы Түлкібайда аз уақыт бірге болғаннан кейін, оны екінші қайтып көрмеген еді. Тек осыдан біраз жыл бұрын, көз таныс біреулерден, Алматы жағында жүрген сияқты деген болмашы сыбысын ғана естігені бар-тын. Үйленген-үйленбегенін де, басында өз панасы бар-жоғын да білмейтін.
Еңбегімен танылған, ұрпаққа үлгі, облыс тарихынан орын алған тұлға Жукелов Бүркіт туралы
«Көш түзу болсын» айтуға келгендер, ауылдың игі жақсылары: шаруашылықтың директоры, парторг, ауылдық кеңес төрағасы, гараж бастығы, тағысын тағылар Зейілбектің жолашарға деп арнап сойған семіз марқасының етін жеп, арағын ішіп, дастарқан жиналған соң, бәрі бір кісідей өре түрегеліп кетуге бет бұрды.
Өз өмірінде Райымбек бірінші рет өлең жазған. Бұл жай, анау-мынау өлең емес, қызға арналған махаббат жайындағы өлең еді. Өлеңнің тууы да, жазылуы да тіптен кездейсоқ болды. Райымбек өлең жазып жүрген кейбір жігіттер сияқты алдын-ала ойланып-толғанып сұлу сөздер іздестіріп, жақсы ұйқастарды да тізген жоқ, бір түрлі кенеттен пайда болған жақсы сезім лап етіп көңіл күйін оятып, ой-қиялын өзі жетеледі. Қиял да емес-ау, өлеңнің жазылуына мынадай бір әсер еткен жай бар-ды.
Жазғы емтихан аяқталып қалған кез еді, ауылдан хат алдым. Әкем жазыпты. Қысқаша ғана амандықтарын білдіре келіп, хаттың ақырында былай депті: «Қарағым, қайтарыңда сенің алдыңнан көлік алып шықпаймын. Станциядан екі-үш шақырым жердегі «Қызыл ту» колхозында менің Жарылғап деген ескікөз досым бар. Соның үйіне барып түс. Өте жақсы адамдар. Егер хабар берсең, алдыңнан шығып өздері де күтіп алар. Ескертерім — үлкендер алдында ерсі мінез көрсетпей, ізет сақтап жүргейсің. Сені ауылға Жәкеңнің өзі жеткізіп... Читать дальше...
Кеш болса таяу. Өрістен жайыла қайтқан сиырлардың қарасы да көрінді. Енді сауыншылардың ешқайсысын жұмсауға болмайды. Ал арғы бетте әлі бір шошақтай шөп қалып отыр. Бастықтан бір күнге деп сұрап алған тракторды, соған бола ертеңге дейін ұстаудың жөні тағы жоқ. Қайткенде де ол шөпті бүгін кештен қалдырмай фермаға жеткізіп алу керек. Кім біледі, бүгіннен қалса қол тие ме, тіпті қол тисе де ауа райы қалай болады? Таңертеңнен күн бұлыңғырланып тұр. Енді, әне кешке қарай батыс жақ күңгірт тартып, аспанды бұлт торлай бастады. Читать дальше...
Мылтықты кезене бергені сол еді, кекіліктер дүр етіп сайдың екінші аласа қабағына қарай ұшты. Семіздіктен добалдай-добалдай боп ауырлап, қиыршықтай жауған қар мен лекіте соққан жел өтінен қырындап әрең ұшады, қарсы қабақта едәуір төменде ақ қардың ортасында қара қотырланып жатқан жықпыл тастарға әрең жетті. Онан әрі бастарын қаздитып тырағайлап жықпыл тастардың арасына тығылыса бастады.
Қанат — атасының баласы. Атасы бір ауылдың ең жасы үлкен қарты. Анада «Әй, керпұшық! Бір машина шөп түсіріп берсең, құл болып кетесің бе?» деп кеңседе атасы әкімге қамшысын ала жүгіргеңде, байғұстың көзі тас төбесіне шығып, «айналайын ататай, жұмыс-жұмыс деп ұмытып кетіппін» деп кешірім сұрап бәйек болған.
Асылдың атасы ауылда тұратын. Бозқырау сақалы кеудесіне тұскен, қыр мұрынды, қияқ мұртты, алып денелі адам. Ауылдың шетіндегі биік қақпалы қораның ішіндегі ұстаханада темірді отқа салып қыздырып иіп болғасын, нән балғамен ышқына соғып, маңдайы шып-шып терлеп жатқанын талай көрді.
Қарауылдың құбыла бетіндегі ерте көктемде су жырымдап кеткен жыралардың ішімен жүріп отырып ауылдың кыр бетіне шықтым. Сөйткенше Жанайдардың «тсс» деген үні естіліп қалды.
Жүрегім дүрсілдей соқты. Неткен ғажап әлем. Аққағаз әпкем күллі дүниені, бәрін-бәрін көзі бадырайған, сіліңгір қара, май-май шоферға айырбастап жібергені ме? Иә, бәрі неден басталып еді...
Бәрінен де атын сабалап жеткен күзетші шалдың қылығын айтсаңшы.
