Shtetasit e Republikës së Kosovës me të drejtë vote, dhe që jetojnë jashtë territorit të Kosovës, nga 13 janari e deri më 21 janar do të mund të aplikojnë përmes postës për t’u regjistruar si votues jashtë Kosovës, për zgjedhjet e parakohshme parlametare, të cilat do të mbahen më 14 shkurt. Kjo vlen edhe për shtetasit e Kosovës, të përkatësisë etnike serbe, të cilët jetojnë jashtë Kosovës.
Elezi: Rregulla të njëjta votimi edhe për votuesit nga Serbia
Zëdhënësi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ) Valmir Elezi, përmes një deklarate për Radion Evropa e Lirë ka sqaruar që të ashtuquajturat pako të votimit duhet të arrijnë në kutinë postare të KQZ-së deri më 12 shkurt.
“Pra, duke filluar nga 2 shkurti deri më 12 shkurt është periudha e votimit përmes postës dhe kjo vlen për të gjithë votuesit, të cilët regjistrohen suksesshëm si votues jashtë Kosovës”, theksoi Elezi.
Ai ka shtuar që KQZ-ja ka bërë të ditura detajet në faqen e saj të internetit për mënyrën e aplikimit për t’u regjistruar si votues jashtë Kosovës, qoftë përmes kutisë postare, faksit të KQZ-së apo përmes adresës elektronike të shërbimit votues të KQZ-së.
Siç ka njoftuar edhe më parë KQZ-ja, aplikuesi përmes një adrese elektronike mund të kërkojë që përveç vetes, t’i paraqesë për regjistrim edhe anëtarët e familjes së ngushtë, me të njëjtin mbiemër.
Siç thuhet në udhëzimin e KQZ-së, në formularin e aplikimit për regjistrim, aplikuesi duhet ta shkruajë numrin e tij të telefonit dhe se aplikacioni do të verifikohet me tri thirrje në atë numër.
“Në rast se aplikuesi nuk lajmërohet në telefon, atëherë kërkesa e tij do të refuzohet”, thuhet në udhëzimin e KQZ-së.
Smakiqi: Votat nga Serbia bëhen përmes transitit në postën e Maqedonisë së Veriut
Por, për qytetarët serbë që jetojnë në Serbi dhe që kanë të drejtë vote në Kosovë, mbetet sfidë fakti se si do t’i dërgojnë aplikimet e tyre për t’u regjistruar si votues jashtë vendit, si dhe dërgimi i votave të tyre.
Në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të vitit 2019, një numër i caktuar i votave që kishin ardhur nga Serbia në Kosovë, ishin shpallur të pavlefshme, sepse nuk kishin arritur përmes rrugës postare, ndërkaq që disa prej tyre kishin qenë edhe objekt i kontrollimit.
Posta e Kosovës dhe Posta e Serbisë nuk kanë ndonjë marrëveshje për qarkullimin e dërgesave.
Këtë e konfirmon ushtruesi i detyrës së drejtorit të Postës së Kosovës, Xhevdet Smakiqi.
Ai thotë për Radion Evropa e Lirë se megjithatë, qytetarët serbë të Kosovës, që jetojnë në Serbi dhe që kanë të drejtën e votës në Kosovë, mund t’i dërgojnë votat e tyre, në të njëjtën mënyrë sikurse edhe në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të vitit 2019, përmes transitit në Postën e Maqedonisë së Veriut. Me këtë të fundit, Posta e Kosovës ka marrëveshje, e cila është ende në fuqi.
“Meqenëse edhe Ligji i Republikës së Kosovës për zgjedhje siguron që votimi mund të bëhet përmes postës, qytetarët e Kosovës, që janë shtetas me të drejtë vote në Kosovë dhe që jetojnë në Republikën e Serbisë, mund të përdorin mënyrën e njëjtë sikurse që e kanë përdorur qytetarët në vitin 2019 dhe të votojnë në mënyrë të rregullt. Ne i kemi transitet në Postën e Maqedonisë së Veriut. Në qoftë se i dërgojnë edhe përmes Postës në Malin e Zi, ne e kemi marrëveshjen edhe me ta për trafikun ndërkombëtar dhe ato pastaj pranohen në mënyrë të rregullt”, thotë Smakiqi.
Megjithatë, ai rikujton se në rast se votat nuk dërgohen në këtë mënyrë, atëherë ato, njëjtë sikurse në vitin 2019, do të konsiderohen jo të rregullta dhe të pavlefshme.
Ish-drejtori i Postës në Kosovë, e cila funksiononte sipas sistemit të Serbisë, Rangjel Nojkiq, po ashtu thekson se fletëvotimet nga Serbia, nuk mund të arrijnë drejtpërdrejt në Postën e Kosovës, për shkak se bashkëpunimi ndërmjet postave të të dyja vendeve nuk ekziston.
“Ka qenë praktikë që Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) të merrte fletëvotimet dhe ato i dërgonte drejtërdrejt në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve dhe jo në Postën e Kosovës, e më pas në KQZ”, ka theksuar Nojkiq.
Megjithatë, ai shpreh mendimin se procesi i transferimit të votave të qyetarëve të Serbisë në Kosovë nuk është i kontestueshëm aq shumë sa është “ajo që ndodh brenda Postës së Serbisë, gjatë votimit”.
“Kjo është e diskutueshme, është problematike. Ky votim gjithmonë ka qenë i diskutueshëm dhe me pikëpyetje dhe mendoj që kushtet lidhur me këtë çështje nuk e kanë përmirësuar votimin transparent dhe as të rregullt”,vlerëson Nojkiq.
Praktikat dhe problemet e mëhershme
Në vitet e mëhershme, misioni i OSBE-së në Kosovë i ndihmonte KQZ-së për zbatimin e zgjedhjeve, duke ofruar këshilla të natyrës teknike , gjegjësisht ka pasur rolin e ndërmjetësuesit.
Askush nga ky mision nuk i është përgjigur pyetjes së Radios Evropa e Lirë se a do të ndërmjetësojë këtë herë për zhvillimin e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në Kosovë.
Në zgjedhjet e fundit parlamentare në Kosovë, të mbajtura në tetor të vitit 2019, pakon me zarfet, në të cilat ishin më shumë se 3 mijë e 500 fletvotime nga Serbia, i kishte sjellë në postën e Prishtinës zyrtari i Serbisë për ndërlidhje me Kosovën, Dejan Paviçeviq.
Megjithatë, ato vota janë anuluar, sepse Paneli Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa në Kosovë konfirmoi se ato nuk kishin ardhur përmes rrugës postare, por i janë dorëzuar postës në Kosovë, gjë që është në kundërshtim me rregullat zgjedhore të votimit jashtë Kosovës.
Zyrtari për ndërlidhje me Kosovën i Serbisë, Dejan Paviçeviq, nuk ishte i qasshëm për të marrë një deklaratë nga ai, lidhur me sjelljen e fletëvotimeve në KQZ.
Para se të shpalleshin të pavlefshme votat e ardhura nga Serbia, në vitin 2019, ato ishin edhe nën hetim, për shkak se zyrtarët e KQZ-së, gjatë procesit të verifikimit dhe kontaktit me zarfet e ardhura nga Serbia, përfunduan në spital për shkak të reaksionit alergjik ndaj një substance, e cila gjendej në përbërjen e zarfeve.
Instituti Kombëtar i Shëndetit Publik kishte konfirmuar që në zarfe nuk ka pasur shkaktarë infektues, ndërkaq që Prokuroria atëherë kishte nisur hetimin dhe kishte deklaruar se disa mostra të zarfeve janë dërguar për analizë laboratorike.
Shpallja e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në Kosovë, ka ardhur pas konfirmimit nga Gjykata Kushtetuese e Kosovës se qeveria në krye me Avdullah Hotin, nuk është e ligjshme për shkak se vota e deputetit Etem Arifi është e pavlefshme, marrë parasysh që gjatë kohës kur ishte bërë votimi, ai ishte i dënuar me 1 vjet e tre muaj burgim për shkak të keqpërdorimit të subvencioneve.
