Қазіргі таңдағы статистика бойынша, жасөспірім балалардың кітапқа деген қызығушылығы күрт төмендемдеп кетті, соның салдарынан оқушылардың оқу сауаттылығының нашарлауына әкеліп соқты.
Өтеген далада жүріп, бір күні кешке таман Албан деген елдегі Әжібай деген өзімен қатарлас бір азаматтың үйіне қонуға келсе, Әжібай үйінде жоқ екен. Әжібайдың әйелі Өтегенді қондырып, қонақасыға қой сойып, ішек-қарнын аршып, бас-сирақ үйтіп жүргенде екі тұлым, бір кекілі бар үш-төрт шамасындағы бала қыңқылдап жылай берген соң Өтеген:
Өтеген бір күні базарға келіп, аралап жүріп, өзімен ру- лас Жүсіп деген адамды кездестіріп қалады. Жүсіп ақшаға мұқтаж болып тұр екен, батырды көріп қуанып кетеді, қарызға ақша сұрайды. өтеген оған бір апта мерзімге отыз сом ақша қарыз береді.
Асан деген бір кедей өтегеннен бір аттың майын сұрап мініп, алты-жеті жылдай бермей қашқақтап жүріпті. Бірде өтеген Асанды кездестіріп калады да, оны алып келуге жігіттерін жұмсайды. Жігіттер Асанды атымен басып ұстап, өтеген мен Абылайдын алдына алып келеді:
Өтеген—халықтың жоғын жоқтап, еліне құтты мекен, жайлы қоныс іздеп жер-дүниені кезген жиһангер. Қасына қырық жігітті ертіп, орта Азияны жалпақ кезіп, орыс патшасы сұраған елді де көріпті. Әр жердің топырағын қоржынына теңдеп, алып жүреді екен. Ақырында төрт түлік малға да, елге де жайлы Жиделібайсын деген жерді ұнатыпты. ол аймақ тек жылқы малына ғана жайсыз екен.
Қанжығалы қарт Бөгенбай сексеннен асқан шағында шаруа жайымен жапан далада жалғыз келе жатып, елдің қарасы көрінген соң «атымды таң асырамын ғой, шалды- рып барайын» деп атының ауыздығын алып, айылын бо- сатып, шылбырдан ұзын ғып ұстап, бір тасқа қисайып, шақшасын алып, насыбайын атыпты. Шақшасын тастың үстіне қойып, атын шалдырып отырғанда, айғыр мінген бір жас жігіт жетіп келіп, сәлем жоқ, сауқат жоқ:
