Иранда ил Президенты Ибраһим Рәисинең һәм аны озата баручыларның һәлак булуына бәйле рәвештә биш көнлек матәм игълан ителде. Иран журналисты Хаял Муаззин хәзер илдә ниләр майтарылуы һәм дәүләт башлыгын җирләүнең ничек узачагы турында сөйләгән, дип яза "Московский комсомолец" сайты.
«Иран халкы төне буе, иртәнгә кадәр мәчеттә булды. Төнлә, президент исән калсын дип, дога кылдылар. Кешеләр бергәләп намаз, Коръән укыды. Ә дәүләт башлыгының һәлак булуы билгеле булгач, халык иртәдән кабат мәчетләргә агылды. Кешеләр президент рухына багышлап бергәләп дога кылды. Халык кайгыда һәм президент белән хушлашу мәрасимен көтә. Бу көннәрдә Иранда сигезенче имамның туган көне уңаеннан бик зур бәйрәм кичәләре планлаштырылган иде. Хәзер берсе дә булмый. Телевизордан да күңел ачу тапшырулары күрсәтелми», - дип сөйләгән Хаял Муаззин.
Президенты җирләү турында ниләр билгеле?
Хушлашу мәрасиме үтерелгән генерал Касем Сулейманиныкы кебек үк булырга тиеш. Хәзер президентның һәм аның командасының җәсәдләрен Кум шәһәрендәге (Тегераннан көньякка таба 130 километр ераклыктагы нәкъ шушы шәһәр мөселман руханилары тарафыннан шиит дине гыйлеме үзәге дип сайланган) изге урыннарга алып киләләр. Соңыннан Рәисинең мәетен туган шәһәре Мешхедка алып китәләр. Аннары Тегеранда алып киләләр, анда Иранның югары лидеры намаз укыячак. Аннан соң хушлашу һәм җирләү булачак.
Хушлашу мәрасиме Тәбриздә узачак, дип язалар.
Анда да чаралар узачак. Һәлак булган кешеләрнең берсе Иран югары лидерының Тәбриздәге вәкиле иде. Әмма нигездә, мәрасим Тегеранда булырга тиеш.
Хушлашу мәрасименә гади кешеләр килә аламы?
Әлбәттә. Иранның бөтен халкы урамда президент белән хушлашачак. Дәүләт һәм дәүләтнеке булмаган матбугат чаралары да мәрасимне туры эфирда күрсәтәчәк.
Әлегә президенты кайсы зиратка җирләячәкләре билгеле түгел. Без коллегалар белән бу хакта фикерләштек. Мин аның кабере туган ягы Мешхедта булырга мөмкин дип фаразладым. Әмма миңа анда түгел, ә Тегеранда булырга мөмкин диделәр. Хәер, Иранның кайбер дипломатларын Кум шәһәрендә җирләделәр.
Һәлакәт турында беренче мәгълүмат чыгуга, кайбер матбугат чаралары тикшерелмәгән мәгълүмат язды: вертолет җиргә утырган, пассажирлар үзләре элемтәгә чыккан дип чыгардылар. Моны ничек аңлатып була?
Бу махсус эшләнгән эш түгел. Беренче яңалыклар чыккач, журналистлар гына түгел, ә Иран халкы да нәрсә булганын ахыргача аңлап бетермәде. Әкренләп кешеләр бу хәлнең катлаулы булуын аңлый башлады. Кызганыч, матбугатта дөрес булмаган яңалыклар чыкты. Бу профессиональ караш түгел. Киләчәктә коллегаларыбыз бары тик рәсми чыганакларга гына сылтама ясар дип уйлыйм. «Крокуста» теракт булгач, Иран массакүләм мәгълүмат чараларында безгә бу очракта Россия матбугат чараларыннан үрнәк алырга һәм бары тик тикшерелгән чыганакларга гына сылтама ясарга дигән күрсәтмә чыкты.
Иранда протестлардан куркалармы?
Халыкта хәзер митинглар кайгысы түгел, хәзерге вакытта кешеләр кайгыда. Протетстларны оештырып та булмый, хокук саклау органнары теләсә кайсы омтылышны бастырып тора.
Әлегә вертолетның һәлакәткә юлыгуының рәсми версиясе юк. Халык нәрсә уйлый?
Әлегә нәрсә дә булса әйтергә иртә, журналистлар рәсми мәгълүмат көтә. Минем фикер: әгәр һәлакәткә дошман илләрнең катнашы барлыгы, кемнеңдер дошманнар белән хезмәттәшлек иткәне расланса, Иран тарафыннан кырыс җавап көтелә. Әгәр теракт булуын исбатласалар, зур сугыш көтәргә була.
Иран халкы моның гадәти генә һәлакәт булуына ышанмый. Вертолетка югары дәрәҗәдә хезмәт күрсәтелде. Мин халык белән аралашам, күпчелек кеше моны очраклы фаҗига түгелдер дип уйлый.
