Në tregun e Kosovës nuk ka krijim të vendeve të reja të punës, por vetëm lidhje kontratash me punëtorët që nuk i kanë pasur ato, thonë përfaqësues të Bashkimit të Sindikatave të Punëtorëve të Kosovës (BSPK) dhe profesorë të ekonomisë.
Qeveria aktuale e Kosovës, e cila më 22 mars ka shënuar vitin e parë në pushtet, ka thënë se në periudhën shtator 2020 - shtator 2021 “janë regjistruar mbi 25,000 vende të reja pune”.
Të dhënat e saj, në njëfarë mënyre, mbështeten edhe nga Administrata Tatimore e Kosovës, sipas së cilës, numri i të punësuarve në sektorin privat gjatë gjithë vitit 2021 është rritur në mbi 286 mijë - nga mbi 255 mijë sa ka qenë vitin paraprak.
Por, kryetari i BSPK-së, Jusuf Azemi, këmbëngul se këto shifra nuk janë reale.
Sipas tij, ekziston vetëm mundësia që disa biznese t’iu kenë dhënë kontrata punëtorëve që nuk i kanë pasur ato, për të përfituar nga Pakoja e Ringjalljes Ekonomike.
“Nuk e besoj se janë krijuar 25 mijë vende pune, sepse, në të njëjtën kohë, kanë mundur të largohen nga puna 30 mijë punëtorë të tjerë. Kjo është shqetësuese për ne. Pastaj, një numër i punëtorëve kanë qenë duke punuar [pa kontrata] dhe bizneset i kanë futur në sistem të pagave, për shkak se Qeveria e Kosovës i ka stimuluar ato që t’i formalizojnë punëtorët”, thotë Azemi për Radion Evropa e Lirë.
Pakoja e Ringjalljes Ekonomike - me vlerë prej 420 milionë eurosh - është ndarë nga Qeveria e Kosovës në korrik të vitit 2021, për t’i ndihmuar bizneset të adresojnë humbjet e pësuara nga pandemia e koronavirusit.
Në kuadër të kësaj pakoje, Qeveria e Kosovës ka ndarë në muajin gusht 15 milionë euro për rikthim në punë të punëtorëve që kanë humbur vendin e punës gjatë pandemisë, për të mbështetur të punësuarit e formalizuar, sikurse edhe punësimin e grave.
Me këtë pako, punëdhënësi ka përfituar mbështetje prej 10 për qind të pagës së punëtorit deri në qershor të vitit 2022, ndërsa punëtori ka përfituar mbështetje prej 50 eurosh për tre muaj radhazi.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë se vetëm nga aplikimet e bëra për përfitime nga Pakoja e Ringjalljes Ekonomike, del që numri i punëtorëve të formalizuar, apo të regjistruar, ka arritur në 10,000.
“Prej shtatorit të vitit 2020 deri në shtator të vitit 2021 janë 25,200 më shumë vende pune të regjistruara - prej të cilave, mbi 10,000 janë rezultat i Pakos së Ringjalljes Ekonomike”, ka thënë Kurti për transmetuesin publik të Kosovës.
Sipas kryetarit të Odës Ekonomike të Kosovës, Berat Rukiqi, bizneset kanë hapur vende të reja të punës, por një numër të konsiderueshëm të tyre e përbëjnë punëtorët që kanë qenë duke punuar, e që kontratat i kanë marrë rishtas.
Rukiqi nuk jep ndonjë vlerësim se sa punëtorë të rinj mund të jenë punësuar gjatë vitit 2021.
Gërxhaliu: Nuk janë hapur fabrika që do të rrisnin numrin e të punësuarve
Profesori i ekonomisë, Safet Gërxhaliu, pajtohet se Pakoja për Ringjallje Ekonomike ka dhënë rezultate në formalizimin e punëtorëve, por vende të reja pune, sipas tij, nuk ka pasur.
“Këtu ka formalizim të punëtorëve, sepse në Kosovë nuk është hapur ndonjë fabrikë që ka punësuar 200 veta, nuk ka dhjetë fabrika që kanë punësuar nga 100 veta, por nuk janë hapur as njëzet fabrika të reja që i kanë punësuar nga 50 veta”, thotë Gërxhaliu për Radion Evropa e Lirë.
Deklarimi ose formalizimi i punëtorëve bëhet në Administratën Tatimore të Kosovës (ATK), e që automatikisht kalon edhe në Fondin e Kursimeve Pensionale.
Mbi 45,000 kontributpagues të rinj në Trustin e Kursimeve Pensionale
Zyrtarë të ATK-së nuk i janë përgjigjur pyetjes së Radios Evropa e Lirë se sa ka qenë numri i punëtorëve të formalizuar gjatë vitit 2021. Por, nga Trusti i Kursimeve Pensionale kanë konfirmuar për REL-in se, vitin e kaluar, janë regjistruar më shumë se 45,000 kontributpagues të rinj.
Sa i përket shifrës së fundit, Gërxhaliu thotë se në të ka ndikuar angazhimi i përkohshëm i vëzhguesve në zgjedhjet parlamentare dhe lokale që janë mbajtur vitin e kaluar.
“Të punësohen 45,000 persona të rinj gjatë një viti, do të ishte mrekullia më e madhe që do t’i ndodhte Kosovës”, thotë ai.
Vitin e kaluar, Kosova ka mbajtur zgjedhjet parlamentare dhe dy runde të zgjedhjeve lokale.
Sipas Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, në parlamentaret kanë qenë të angazhuar rreth 25,000 persona, ndërsa në ato lokale 37,000.
KQZ-ja nuk ka dhënë ndonjë informacion se sa prej këtyre personave janë regjistruar në Administratën Tatimore dhe rrjedhimisht në Trustin e Kursimeve.
Pavarësisht shifrave që jepen për rritjen e numrit të të punësuarve, të dhënat e fundit të Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK), që përfshijnë tremujorin e parë të vitit të kaluar, flasin për 25.8 për qind papunësi.
Megjithatë, sipas ASK-së, numri i punëkërkuesve në të gjitha komunat e Kosovës gjatë vitit 2021 ka rënë në mbi 122 mijë, nga më shumë se 165 mijë sa ka qenë në vitin 2020.
