Më 1 korrik, Sllovenia do të marrë në udhëheqje për gjashtë muaj presidencën e Bashkimit Evropian, nën hijen e shqetësimeve lidhur me lirinë e mediave dhe sundimit të ligjit gjatë qeverisjes së kryeministrit konservator, Janez Jansha.
Kjo është hera e dytë që ky vend do të udhëheqë me presidencën e bllokut 27 anëtarësh gjatë qeverisjes së Janshës.
Më 2008 Sllovenia, një vend i ish-Jugosllavisë, festoi dhe e vlerësoi si moment historik udhëheqjen e BE-së, por hera e dytë, mbase do të jetë më e vështirë.
Presidenca e Sllovenisë vjen në një kohë të ndjeshme për BE-në, shkruan agjencia AFP.
Blloku evropian do të shpërndajë mjetet e para nga fondi i paraparë i shpëtimit në vlerë të 750 miliardë eurove, përmes së cilit synohet rimëkëmbja e vendeve anëtare nga pasojat e pandemisë së koronavirusit.
Me moton “Së bashku, elastik, Evropë”, Qeveria e Janshës thotë se përparësitë e saj përfshijnë rimëkëmbjen ekonomike të bllokut dhe forcimin e qëndrueshmërisë së saj ndaj pandemive.
“Vlerat evropiane”
Sllovenia ka thënë se dëshiron të forcojë “sundimin e ligjit dhe vlerat evropiane”.
Por, kjo mund të jetë e ndërlikuar për faktin se udhëheqësit e BE-së kanë kritikuar ashpër kohët e fundit një ligj hungarez që ndalon "promovimin" e homoseksualitetit te të miturit.
Kryeministri hungarez, Viktor Orban është një aleat i afërt i kryeministrit slloven, Janez Jansha.
Udhëheqësit e BE-së e sulmuan kryeministrin Orban për ligjin të cilin ata e konsiderojnë si homofobik dhe në kundërshtim me vlerat e BE-së.
Orban kundërshton pretendimet duke thënë se ligji mbron fëmijët dhe u jep prindërve mundësinë të edukojnë fëmijët siç dëshirojnë.
Komentet e Janshës, sa i takon kësaj çështjeje, ishin të përmbajtura. Ai tha se ajo mund të zgjidhej pa shkaktuar “ndarje të panevojshme”.
"Ne duhet të forcojmë BE-në, brenda së cilës vlerat dhe identitetet tona kombëtare mbrohen dhe mund të vazhdojnë të lulëzojnë", shkroi Jansha në faqen e presidencës.
Sllovenia parasheh mbajtjen e një samiti në muajin tetor në përpjekje për të përshpejtuar procesin e integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE.
Ministri i Punëve të Jashtme i Sllovenisë, Anzhe Logar gjatë paraqitjes së përparësive të Presidencës sllovene ka thënë se “e ardhmja evropiane e vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe vazhdimi i procesit të zgjerimit duhet të bëhen interesi strategjik i Bashkimit Evropian".
Megjithatë, mbetet të shihet nëse Janez Jansha do të jetë një ndërmjetës unifikues brenda BE-së pasi kritikët ka kohë që ngrehë shqetësime për lidhjet dhe aleancat e tij.
Gjatë periudhës së fundit, Jansha ka takuar tri herë udhëheqësen e partisë së ekstremit të djathtë në Itali, “Vëllezërit e Italisë”, Giorgia Meloni, pak para se të takohej me Orbanin, si dhe me kryeministrin e Polonisë, Mateusz Morawiecki.
Në postimet e tij në rrjetet sociale, Jansha ka sulmuar zyrtarët e BE-së, duke përfshirë anëtarët e Parlamentit Evropian, të cilët kishin shprehur shqetësimin e tyre mbi situatën e demokracisë dhe sundimit të ligjit në Slloveni.
"Ne nuk i detyrohemi BE-së asgjë. Ne luftuam për lirinë dhe demokracinë tonë 30 vjet më parë", shkroi në Twitter 62-vjeçari, mandati i fundit i të cilit filloi në mars të 2020.
“Ftohja e raporteve”
Qëndrimet e Janshës kanë çuar në "ftohjen e marrëdhënieve" midis Lubjanës dhe Komisionit Evropian, në një periudhë kur ky vend është nën vëzhgim të shtuar për shkak se do të udhëheqë me BE-në, thuhet në një shkrim të kolumnistit të së përditshmes Delo, Urosh Esih.
"Besoj se do të ketë tensione të vazhdueshme midis Presidencës sllovene, propozimeve të saj dhe institucioneve të BE-së" i tha AFP-së opinionisti Esih.
Së fundmi ka nisur së funksionuari një mekanizëm i ri anti-korrupsion i BE-së, por Qeveria sllovene ka dështuar të caktojë dy prokurorë. Kreu i këtij mekanizmi ka kritikuar Slloveninë për “mungesën e bashkëpunimit”.
"Këto janë gjërat që na shqetësojnë", i tha AFP-së eurodeputetja franceze Gwendoline Delbos-Corfield, një raportuese e Parlamentit Evropian për Hungarinë, duke nënvizuar "afërsinë e kryeministrit slloven dhe Viktor Orbanit".
Komisioni Evropian gjithashtu i ka kujtuar Sllovenisë rolin që luajnë agjencitë e pavarura të lajmeve, pasi qeveria pezulloi financimin e agjencisë së vetme të lajmeve të vendit STA, të cilën Jansha e ka quajtur një "turp kombëtar".
Organizata për mbrojtjen e gazetarëve “Reporterët pa kufij” ka shprehur shqetësim për rrezikun që presidenca gjashtëmujore do të keqpërdoret nga Qeveria sllovene për të penguar përpjekjet në fuqizimin e lirisë së medias në Evropë.
Brenda Sllovenisë, opozita akuzon koalicionin tripartiak të Janshës për shfrytëzimin e pandemisë së koronavirusit për të dëmtuar institucionet demokratike të vendit, për të shkelur lirinë e shtypit dhe për të vënë në pikëpyetje shtetin ligjor dhe pavarësinë e sistemit të drejtësisë.
Disa mocione të ngritura kundër Janshës kanë dështuar në parlament, ndërsa mijëra persona kanë marrë pjesë rregullisht në protesta të mbështetura nga grupe e shoqërisë civile dhe sindikatat të cilat kërkojnë dorëheqjen e politikanit veteran.
Përgatiti: Kestrin Kumnova
