У маладосьці мяне пранізалі вершы Поля Элюара:
Сьогоднi вранцi
прийшла добра новина:
ти снила про мене.
Я жыў тады ў Кіеве і шмат чытаў па-ўкраінску. Мова — таксама навіна, з самых пранізьлівых. Фрыкатыўнае ўкраінскае «г», якому ў расейскіх анэкдотах адведзеная роля халуя, закідвала вуду ў арабскую, старагабрэйскую. Пра вуду з шматвяковым грузілам я зразумеў у Ерусаліме, пачуўшы іўрыт і арабскую. Фанэтыка не бывае выпадковай. На вагах вечнасьці фрыкатыўнае «г» пераважвае ўсе насавыя францускай. Граматыка дык і наагул: украінскае «ти снила про мене» па-расейску гучыць бездапаможна: «тебе приснился я», «ты видела сон обо мне».
Але я пра іншае: пра жанр навінаў. Я працую на радыё ўжо гадоў дваццаць і пераклаў сотні выпускаў навінаў. На Бі-Бі-Сі мне больш падабаліся начныя зьмены. Пачыналіся яны пасьля сёмай вечара, яшчэ з машыністкай. Каля дзявятай усе сыходзілі. Я спускаўся ў падвальную сталоўку, дзе сьвятло не выключалі ўжо паўстагодьздзя і куды на пачатку саракавых спускаўся мой калега з Індыйскай службы Джордж Орўэл, зухавата праходзіў скрозь сталоўку ў хол, а там, памахаўшы перад носам швэйцара нападпітку клюбнай карткай, пераступаў парог клюбу Бі-Бі-Сі. Груба кажучы, клюб гэты быў расьпівальняй, хоць і надзвычай цывілізаванай. Каля стойкі я купляў бутэльку бардо («Чорны прынц») і вяртаўся з гэтай паўадкаркаванай бутэлькай, загорнутай у плястыкавы пакет, у сталоўку. Адтуль з падносам (ростбіф, салат) і сваім неацэнным плястыкавым пакецікам паднімаўся на ліфце ў расейскую рэдакцыю («Russian Service»). Там расьсядаўся ў фатэлі, клаў ногі на стол галоўнага рэдактара, наліваў. Але ж гэта было й віно! Зь ім любая навіна была ў кайф. Апошні келіх я дапіваў пад трагічны барытон аглядальніка Бі-Бі-Сі Анатоля Максімавіча Гольдберга. На асобнай паліцы ў аддзеле бягучых падзеяў стаяла стужка зь ягоным камэнтаром на выпадак уводу савецкага войска ў Польшчу. Гэта быў адзіны камэнтар Анатоля Максімавіча, які так ніколі і не пайшоў у этэр. Дагэтуль памятаю: «На жаль, СССР застаўся верны сабе. Сёньня пасьля поўначы савецкія танкі ўвайшлі ў прадмесьці Гданьску, Варшавы, Кракава...»
У залітым ілюмінацыяй начным Лёндане словы адкідалі густыя цені. Тэлетайп выдаваў навіны рулёнамі. Я адрываў іх, мэханічна перакладаў, а сам сабе бубніў:
Талант — единственная новость,
которая всегда нова.
Пастэрнакаўская «навіна» таксама адкідала цень. Аднойчы мяне натхніла: гэтымі двума радкамі Пастэрнак узяў удзел у палеміцы пра раман. «Novel» па-ангельску — гэта «новы, нязьведаны», а ня толькі «раман». У перакладзе з пастэрнакаўскай на расейскую выходзіла:
Талант — единственный роман,
который всегда нов.
Маё патаемнае начное жыцьцё ў каморцы навіньніка не замінала мне спраўна перакладаць і чытаць у мікрафон паведамленьні пра парушэньні правоў чалавека, пра сэпаратыстаў і юніяністаў, пра захоп і вызваленьне закладнікаў.
Гэтыя начныя навіны ўжо даўно выпалі ў касьмічны асадак. Ад іх застаўся смак бардо і прысмак няпраўды. Не-не. Нехта насамрэч зьнішчаў або мілаваў цэлыя народы, недзе за кулісамі сусьветнага тэатру змаўляліся змоўнікі, а героі, рызыкуючы сваім і чужым жыцьцём, выкрывалі іх. Але пра самае галоўнае ў выпусках навінаў ніколі не гаварылася: пра тое, што ў Вэроне юнак сьмяротна закахаўся ў юначку, што ў Маракешы ангелец сярэдніх гадоў ня можа адарваць позірку ад ключыцы хлопчыка-араба, што ў Кіеве пераклалі на ўкраінскую вершы Поля Элюара
Сьогоднi вранцi
прийшла добра новина:
ти снила про мене.
Пераклаў Сяргей Шупа
