Μετά την τραγική είδηση για τον θάνατο ενός κοριτσιού μόλις τριάμισι ετών στη Θεσσαλονίκη αλλά και τη συρροή κρουσμάτων σε παιδικό σταθμό εκεί, εισέβαλε στη ζωή μας ακόμα ένας γνωστός… άγνωστος ιός, προκαλώντας ανησυχία. Υπό τις εξελίξεις αυτές, η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων, μέσω ενός αναλυτικού κειμένου που επιμελήθηκε ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας – Λοιμώξεων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, Στυλιανός Φ. Ασημακόπουλος, δίνει όλες τις απαντήσεις σχετικά με την απειλή αυτή, που προκαλεί αύξηση κρουσμάτων σε αρκετές χώρες της Ευρώπης.
Τι είναι ο παρβοϊός (Parvovirus B19);
Πρόκειται για το πιο γνωστό μέλος (γονότυπος) του γένους των ερυθροπαρβοϊών, που παίρνουν το όνομά τους από την ιδιαίτερη «αγάπη» που έχουν για προσβολή των πρόδρομων κυττάρων των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος. O παρβοϊός B19 προσβάλλει αποκλειστικά τον άνθρωπο συνήθως την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού και μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου. Οι τοπικές επιδημίες ή σποραδικές εξάρσεις μπορεί να ακολουθούν κύκλους επανεμφάνισης κάθε 4-10 χρόνια.
Ποιες ηλικίες προτιμά;
Ο ιός προσβάλλει τον πληθυσμό κυρίως στη σχολική ηλικία, ώστε στην ηλικία των 15 ετών οι μισοί έφηβοι να έχουν μολυνθεί κάποια στιγμή στη ζωή τους από τον ιό. Στη μετέπειτα ενήλικη ζωή το ποσοστό αυτό φτάνει το 60%-70% και σε προχωρημένη ηλικία το 80%-90% των ανθρώπων, καθώς έχουν προσβληθεί από τον ιό.
Καταγράφεται αύξηση των περιστατικών;
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) σε πρόσφατη έκθεσή του (Απρίλιος 2024) επισημαίνει σημαντική αύξηση των περιστατικών λοίμωξης σε όλες τις ηλικιακές ομάδες από τα τέλη του 2023 ως το πρώτο τρίμηνο του 2024 σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Γαλλία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Δανία, Νορβηγία). Συνακόλουθα καταγράφεται και αύξηση στα σοβαρά περιστατικά λοίμωξης σε παιδιά αλλά και περιστατικά θανάτων, κυρίως σε νεογέννητα λόγω λοίμωξης της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη που οδήγησε σε λοίμωξη του εμβρύου (συγγενής λοίμωξη).
Ποιοι κινδυνεύουν;
Η παρατηρούμενη αυξημένη κυκλοφορία του ιού στην κοινότητα βάζει σε κίνδυνο ορισμένες ομάδες πληθυσμού, όπως οι έγκυες γυναίκες (για δυσμενή έκβαση της εγκυμοσύνης, ειδικά αν η λοίμωξη συμβεί στις πρώτες 20 εβδομάδες), οι ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθειες και οι ανοσοκατασταλμένοι.
Πώς μεταδίδεται ο ιός;
Κυρίως μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων, οπότε η μετάδοση προϋποθέτει στενή επαφή με άτομο που έχει λοίμωξη ή επαφή με μολυσμένες επιφάνειες. Ενα άτομο που νοσεί είναι πιο μεταδοτικό στα αρχικά στάδια της νόσου ενώ σε μετέπειτα στάδια, όπως όταν εμφανιστεί το εξάνθημα της νόσου, είναι πολύ λιγότερο ή καθόλου μεταδοτικό. Ο παρβοϊός Β19 είναι επίσης δυνατόν να μεταδοθεί με το αίμα (αυξημένος κίνδυνος σε άτομα με συχνές μεταγγίσεις και σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών) και από την έγκυο μητέρα στο έμβρυο.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Ο παρβοϊός B19 προκαλεί σε παιδιά και εφήβους το λοιμώδες ερύθημα (γνωστό επίσης και ως πέμπτη νόσος) γιατί κατατάσσεται μέσα στις πέντε κλασικές παιδικές αρρώστιες που εκδηλώνονται με εξάνθημα (ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα, οστρακιά). Εκδηλώνονται επίσης πυρετός και συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης (κεφαλαλγία, πονόλαιμος, βήχας, ρινική συμφόρηση, επιπεφυκίτιδα) και ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα που αρχίζει από το πρόσωπο και προσομοιάζει με «χαστουκισμένα» μάγουλα, ενώ γύρω από το στόμα υπάρχει σχετική ωχρότητα. Ακολούθως επεκτείνεται στα άκρα, στον κορμό και στους γλουτούς. Ο ιός μπορεί να προκαλέσει επίσης πόνο στις αρθρώσεις (κυρίως σε ενηλίκους, σπάνια στα παιδιά). Περίπου 20% όσων έχουν προσβληθεί από παρβοϊό Β19 δεν θα έχουν καθόλου συμπτώματα, ενώ η συντριπτική πλειονότητα θα νοσήσει ήπια.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;
Δύναται να προκαλέσει σοβαρή αναιμία. Σε αυτή την περίπτωση απαιτούνται μεταγγίσεις αίματος, μέχρι ο οργανισμός να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη. Επιρρεπή σε αυτή την επιπλοκή είναι άτομα που πάσχουν από κληρονομικές αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. δρεπανοκυτταρική αναιμία και β μεσογειακή αναιμία). Σε άτομα με σοβαρή ανοσοκαταστολή (μεταμοσχευμένοι) μπορεί να αναπτυχθούν χρόνια λοίμωξη και αναιμία. Μια άλλη σοβαρή επιπλοκή αφορά τις εγκύους και την πρόκληση βλάβης στο έμβρυο, ειδικά στις πρώτες 20 εβδομάδες της εγκυμοσύνης.
Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου και ποια η θεραπεία;
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με ειδική ορολογική εξέταση αίματος για την ανίχνευση αντισωμάτων έναντι του ιού ή με μοριακή εξέταση του αίματος για την ανίχνευση του γονιδιακού υλικού του ιού (PCR). Επί του παρόντος δεν υπάρχει διαθέσιμη αντι-ιική θεραπεία ή εμβόλιο. Οι ήπιες μορφές αντιμετωπίζονται συμπτωματικά. Σε περίπτωση αρθρίτιδας χορηγούνται αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Οι σοβαρές μορφές της νόσου και οι επιπλοκές αντιμετωπίζονται με νοσηλεία του ασθενούς.
Ποια τα μέτρα πρόληψης;
Ελλείψει εμβολίου τα μέτρα πρόληψης εστιάζονται στην αποφυγή στενής επαφής με άτομα που νοσούν και στην τήρηση σχολαστικών κανόνων υγιεινής όπως το τακτικό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, ειδικά ύστερα από επαφή με κοινόχρηστες επιφάνειες, καθώς και η αποφυγή της κοινής χρήσης τροφίμων ή ποτών. Οσοι νοσούν θα πρέπει να παραμένουν σπίτι για το διάστημα που εμφανίζουν πυρετό (μεταδοτικό στάδιο) και να καλύπτουν το στόμα και τη μύτη τους όταν βήχουν ή φταρνίζονται, ώστε να αποφευχθούν η διασπορά και η μετάδοση του ιού.
