Бастакы хомуур олус хабырдык ыытыллан, дьон-сэргэ долгуйуута таҕыста. Ордук бэйэлэрин аан дойду сорҕотун курдук сананан улааппыт эдэр ыччакка бу орто үйэтээҕи кыргыс кэмиттэн итэҕэһэ суох хаан-билик эҥэрдээх утарыта турсуу өйдөммөтө көстөр. Оһуохай түһүлгэтигэр киирбит, аҕаларын, убайдарын туһугар «Сэрии суох буоллун!» диэбит кыргыттар тутулуннулар. Сураҕын иһиттэххэ, кинилэр үөрэхтэриттэн уһуллууга тиийэ ыар дьүүлгэ-сэмэҕэ тардыллыахтаах үһүлэр. «Таҥнарыахсыттар», «өстөөхтөр», «омук технологтарын анныгар «сытан» биэрдилэр» диэҥҥэ тиийэ бас-баттах үөҕүү, «ханнык да судаарыстыбаннай ситимҥэ үлэҕэ ылбакка» диэн сааныы, сутуругу күөрэҥнэтии социальнай ситимнэргэ тарҕанар.
1937-38 сыллардаах хаһыаттары арыйан көрдөххө, «Аммосов, Барахов, Ойуунускай суох буоланнар тыынар салгыммыт кытта ырааһырда» диэн суруйааччылар бааллар эбит. Кэбис, доҕоттор, үүнэн иһэр сибэкки кыргыттарга олус толоос сыһыаннаах буолумуоҕуҥ, дьүүллүү охсорго тиэтэйимиэҕиҥ. Историябыт кыбыстыылаах түгэннэрин хатылаамыаҕыҥ. Бар дьоммутугар дурда-хахха буолуохпут диэн мандаат туппут дьокутааттарбыт, кытаатыҥ.
Сахалар мобилизацията да суох эдэр ыччаппытыгар улахан сүтүктээх олоробут. Сайдыыны, кэскили уһаныах сырдык төбөлөөх, мындыр мэйиилээх айтишник уолаттарбыт, кыргыттарбыт аан дойду таһымнаах тэрилтэлэргэ үлэлиир буолан, хас да көтөр аалы толорон, тас дойдуларга тахсан барбыттара кистэл буолбатах, ону бары билэбит. Кинилэр аан дойдуну кытта эн-мин дэһэн сайдары мэктиэлээбит көҥүл кэмҥэ төрөөн, улаатан, киһи аймах туһунан биһигиттэн — урукку кэм дьонуттан, ордук киэҥ, далааһыннаах толкуйдаахтарыгар эрэнэбин.
Кыргыттар, дьахталлар долгуйуулара быстах хомуур хабырдык барбытыттан төрүөттээх. Кинилэр буолбатах, дойду Бэрэсидьиэнин ыйааҕын токурутан толорбуттар буруйдаахтар. Онон улаханнык олуйар-моһуйар, буолаары буолан, кэскиллэрин сарбыйар төрдүттэн сыыһа дьаһал буолуоҕа.
