Rusiye telükesizlik hadimleri tarafından Qırımda ekstremist gruppasınıñ azırlanmasında qabaatlanğan Ukraina Yuqarı Radası deputatı Mustafa Cemilevniñ yardımcısı Erol Veliyev yarımadada soñki kere 2017 senesiniñ küzünde edi. Bunı mayıs 21-de Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov Kyivde bergen matbuat konferentsiyasında ayttı, dep bildire Qırım.Aqiqat muhbiri.
Çubarov: «Men bugün Veliyevnen laf ettim. O, Qırımda soñki kere 2017 senesiniñ sentâbrinde olğanını ayttı. Steşenko, FSBniñ kamerası qarşısında bunıñ 2018 senesiniñ yanvarinde olğanını ayta. Bundan soñ o, Qırımda olmağanını dedi. Er şey birden darma-dağın ola», – dedi.
Daa evel Rusiye FSBsi, sanki Qırımda, Ukraina Yuqarı Radasınıñ deputatı Mustafa Cemilevnıñ yardımcısı Erol Veliyev tarafından «Refat Çubarovnıñ emiri boyunca ve SBUnıñ qol tutuvı ile» meydanğa ketirilgen ekstremist gruppasınıñ areketini toqtattı, dep beyan etti.
Rusiyeniñ mahsus hizmeti tarafından iddia etilgenine köre, «Harkivde teşkil etilgen gruppağa Veliyevden ğayrı sabıq boksçu sprotçular Steşenko ve Tretyakov kirdiler».
FSBde, «ekstrimist toplulığınıñ azaları 2018 senesiniñ yanvarinde, tutaştırıcı qarışma ile toldurılğan şişelerni qullanıp, Qırım muftisi Emirali Ablayevniñ evini tutaştırdılar», deyler.
FSB, Steşenkonıñ 2018 senesiniñ aprelinde «Qırımğa kirgende» yaqalanğanını ve «anda Veliyev tarafından provokatsiyalarnı azırlamaq ve amelge keçirmek içün yollanılğanını» beyan ete. Rusiye Veliyev ve Tretyakovğa qarşı qabaatlavnı ğiyabiy şekilde çıqardı, olar «federal qıdırıluv cedveline kirsetildi».
Aprel 12-de «Qırım SOS» cemiyet teşebbüsiniñ faaliyetçileri, Harkiv sakini, ukrain Aleksandr Steşenkonıñ anasına atıfta bulunaraq, Rusiye telükesizlik hadimleriniñ onı «Çongar» keçirüv noqtasında Rusiye tarafından ilhaq etilgen Qırımğa kirgende yaqalağanlarını bildirdiler. Rusiye polisiniñ hadimleri tarafından berilgen raportlarğa binaen, aprel 12-de Steşenkonı «qanuniy talapqa boysunmağanı içün yaqaladılar» (Rusiye Memuriy cinayetler kodeksi, madde 19.3). Aynı şu künü Aqmescitteki Jeleznodorojnıy rayon mahkemesi Steşenkonı 12 künge tevqif etti.
Qırım muftisi Emirali Ablayev daa evler Qırımtatar Milliy Meclisiniñ erkânına kire edi. 2015 senesinde o, temsiliy organnıñ erkânından çıqarıldı.
2015 senesiniñ soñunda Ankarada Meclisniñ reisi Refat Çubarovnıñ Qırım musulmanlarınıñ muftisi Emirali Ablayev ile körüşüvi oldı. O vaqıt Çubarov, Ablayev ile konstruktiv dialog aqqında söyledi. Ablayev özü, «qırımtatar halqınıñ Qırımdaki vaziyeti boyunca muayen teklifler olmadı», dep bildirdi. Rusiye tarafı, Çubarov ve onıñ yardımcılarınıñ mufti başlığındaki eyetke ucüm etkenlerini beyan etti.
2016 senesi aprel 26-da Kremlniñ kontroli altında olğan Qırım Yuqarı mahkemesiniñ qararı ile Qırımtatar Milliy Meclisi Rusiye ve ilhaq etilgen Qırım territoriyasında yasaq etildi. Meclisniñ qorçalayıcıları Rusiye Yuqarı mahkemesine apellâtsiya yolladı, lâkin 2016 senesi sentâbr 29-da o, red etildi.
2017 senesi aprel 19-da Halqara mahkeme, Ukrainanıñ Rusiyege qarşı davası boyunca ara qararı çıqardı. Gaagadaki mahkeme Rusiyeni, qırımtatarlar ve etnik ukrainlerge qarşı aqlarınıñ sıñırlanmasını toqtatmaq ve ilhaq etilgen Qırımda Meclisni ve ukrain tilinde oqutuvnı ğayrıdan tiklemek mecbur etti.
Qırım Rusiye tarafından ilhaq etilgen soñ FSB yarımadada mustaqil jurnalistler, qırımtatar faaliyetçileri, muhalefet ve Ukrainanıñ tarafdarı olğan cemiyet erbapları ve diniy azlıqlarnıñ vekillerine qarşı muntazam surette yaqalavlar, tintüvler ve sorğular teşkil ete. Aq-uquq qorçalayıcıları Rusiye telükesizlik hadimleriniñ bu areketlerine, siyasiy motiv ile yapılğan areketler, deyler.
