Қазақ-жетімің тастамаған халық, Абай Құнанбайұлы жұт кезінде өз ауылынан өзге ауылдың адамдарына жер берді, наның бөліп жеді. Ал қазір ше? Ауырып жатқан бүлдіршіндерге, анадай, әкедей жасты адамдарға сбор ашып, қайыршының кейпін танытуымыз қажет пе? Сонда, адамның дәріге, шетелдегі емге, ота жасатуға қаражаты жетпесе арам өлуі қажет пе? Неге ауру өршімей тұрғанда оның алдын алмадық? Онкологиялық ауруға душар болған науқастар саны күрт көбейіп кеткен соң ғана қозғалып жатырмыз. Еліміздегі медицинаның дамуы жайлы айтамыз... Читать дальше...
Қазіргі таңда қазақ тілінің қоғамдағы беделі артып келуде. Оған себеп-мәселелердің ашық түрде қоғам арасында талқыға салынуы. Тіліміздің осы күйінде сақталуына ат салысып, өзгеріске ұшырауына бей-жай қарамайтын саналы азаматтар мен азаматшалардың барына шың жүректен қуаныштымын. Алайда, осы мәселенің талқылануынан бастап ат тоңын ала қашқан адамдар жоқ емес, баршылық. Араларында жоғары шендегілер, мансап қуған бизнесмендер, тіпті жергілікті халық та бар. «Сонда олардың осыншалықты мемлекеттік тілге... Читать дальше...
Тарихшы - Юшков Серафим Владимировичке 135 жыл!
Абылай хан жоңғарларды шапқан бір шабуылда мың адам барлаушығып алға жіберіпті. Оларды екіге бөліп, екі батырды бас етеді: қарабұжыр Қанжығалы Жантай және сол рудың үлкені Бөгенбай.
Абылай ханның алғашқы алған бәйбішесі — қарауыл қызы. одан ұл жоқ, жалғыз қыз болды. ол қыз — Жамантай ханның шешесі. Онан соң қарақалпақ қызынан: Әділ сұлтан, Ешім сұлтан. Қабан қызы Хатиннан — Рүстем сұлтан. Қожа қызы Хатиннан: Қосым, Арық, Тоқ және қарауыл қызы қатынынан Шығай, Тағай, Сек, Аюке туған. Ол Аюкенің қызы Қалдан шереннің тоқалы еді. Мұнан туған — Торыш сұлу. Бұл Торыш сұлудан — Қасым хан. Көп баланың ішінде Абылайдан жауға шапқан Қасымның ұрпағы — Саржан, Кенесары, Наурызбай. Ең ақыры — Сыздық төре. Читать дальше...
Абылай орыс патшасына бағынбай онымен соғысып, жеңілетін болған соң, осы Алатауға қарай ауып келеді. Абылай ұлы жүз бен қырғыздың шекарасын мекен қалған. Қырғыздар жақын тұрған қазақтарды жерінен айдап қуған екен.
Абылайға қалмақтың ханы елші салып:
Көкшетауда кырық сегіз жыл хандық құрған Абылай хан алпыс кісі жолдаспен бір жорыққа бара жатып жазғытұрым Баянауыл тауына түнепті, елсіз екен, жоқ екен. Түнде аш жатыпты, таң атқан соң:
Атақты Абылай хан тұсында қазақ пен қалмақ арасында әртүрлі соғыстар мен сойқан соқтығыстар аз болмаған. Сондай бір соғыста қазақтың қолын Абылай хан, қалмақтардың қолын Қалдан Серен бастайды. Сол кездегі дәстүр бойынша, екі жақтан екі батыр жекпе-жекке шығуға тиіс болады. Сірә, алдын ала дайындалып келсе керек, қалмақтар жағынан ала атты, ала сауытты алпауыттай бір батыр атын ойнақтатып ортаға шыға келеді. Ә дегенде тайсақтап сескенді ме, қазақтар жағынан жекпе-жекке жуырда ешкім шыға қоймаса керек. Читать дальше...
Қарқаралы тауын айнала қоныстанған он екі ру арғын- қаракесек ішінде қаз дауысты Қазыбектың баласы Бекболат би болыпты. Бір жылы осының бәйбішеден туған тоғыз ұлының ең кішісі Абылай ханның айғыр үйірі жылқысын ұрлап әкетіпті. Абылай арқадан Бекболатқа елші жібереді. «Ұрлық істеген баласын қолыма берсін, дарға асамын!» — деп, Бекболат оған: «Баламды ұстап бере алмаймын, қатеден ауысқан мал шығар, төлеуін алсын!» — дейді. Елшілердің ішінде Бекболатпен бақ күндес адам да бар екен. Ол ханға биді шағыстырып барады. Читать дальше...
Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгембай, Көкжарлы көкжал Барақ жауды көп қашырады. Жақсы атты Бараққа қалады делінген Барақ батыр — осы. Шанышқылы Бердіқожа тауының арқар деген аты — Құлжа, жігіттер — атқа тиер тегін олжа. Хан Абылай аттанады деп естіп келіпті Шанышқылыдан — Бердіқожа, Сырым Малайсары батыр.
Бұрынғы замандарда қалмақ қазаққа таң атырып, күн шығармаған. Абылай хан ат арқасына мінген соң, қалмақтың бетін қайтарған. Алатаудың бергі жағында, Алтай тауының бергі жағында қалмақ түтін түтетіп, күн көріп отыра алмаған. Қалмақты Сарыарқадан аудырған, басына қара қан жаудырған Абылай болатұғын. Қалмақты су сепкендей қылды. Орыспен жауласпады, ел болды, шүршітпен жауласпады, ел болды, екеуіне тел болды. Өзіне-өзі әбден келді, кемеліне толды:
