Блинкен: Россия Украинага тажовузни давом эттирса, "мислсиз оқибатлар" билан юзлашади
АҚШ давлат котиби Энтони Блинкен Москвани Украина ва Ғарб билан юзага келаётган инқирозни тугатиш учун дипломатияга чақирар экан, агар Россия Украинага бостириб кирса, бунинг «кенг кўламли оқибатларига» дуч келишини эслатиб ўтди.
27 январь куни Озод Европа/Озодлик радиосига берган интервьюсида Блинкен «Вашингтон ҳалигача Кремл Украинадаги вазиятдан қандай чиқмоқчи экани ва Европанинг мавжуд хавфсизлик тузилмасини ўзгартириш борасидаги талабларидан ниҳоий мақсад нима экалигини билмайди», деб айтди.
«Мен Кремлнинг якуний мақсадини айта оладиган ягона инсон, бу- Россия Президенти Владимир Путин деган бўлардим. Эҳтимол, унинг ўзи ҳам ҳозирча аниқ бир нима деёлмаслиги мумкин. Чунки у азалдан иложи борича ўзи учун бир эмас, бир қанча вариантларни ҳозирлашни ва бу орқали вазиятни истагандек назорат қилишга одатланган. Бу унинг ёндашув услуби».
Бир кун олдин АҚШ Россиянинг аввалроқ иккита шартнома лойиҳаси шаклида эълон қилинган ультиматумларига жавобан ўз таклифларини ёзма равишда тақдим қилди.
Россиянинг Европада ядро қуролини жойлаштиришга янги чекловлар киритиш ва бошқа бир қанча масалаларни ҳам кўзда тутувчи таклифлари АҚШ ва унинг Европадаги иттифоқчилари томонидан умумий норозилик билан кутиб олинди.
Олий даражадаги музокаралар
Шу ой бошида АҚШ, НАТО, Россия ва Европа дипломатлари Женева, Брюссел ва Венада учрашиб, Украина масаласида уч раундлик олий даражадаги музокаралар ўтказди.
Ўшанда Москва ўзининг иккита лойиҳасини тақдим қилиш билан бирга, АҚШ ва НАТОдан ёзма жавоб ҳам талаб қилган эди.
26 январь куни АҚШнинг Москвадаги элчиси Вашингтоннинг ёзма жавобини Россия Ташқи ишлар вазирлигига топширди.
Ушбу жавоб мазмуни нимадан иборатлиги олдиндан маълум эмас эди.
Аммо бир муддат ўтиб, Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров, Россия ахборот агентликларига берган салбий изоҳларидан АҚШнинг ёзма жавоби Москвага хуш келмагани кўринди.
Кремль матбуот котиби Дмитрий Песковнинг айтишича, Путиннинг ҳам бунга ёзма изоҳлари борлигини маълум қилган.
“Албатта, лойиҳани обдон таҳлил қилиш ва якунда мақбул қарорга келиш учун президентимизга вақт керак. Кўрамиз, бу қандай бўлишини», — дея Песковнинг сўзларини келтирган ТАСС ахборот агентлиги.
Москва учун «Икки йўл»
Видеоалоқа шаклида ўтказилган интервьюда Блинкеннинг сўзлари Россия таҳдиди борасида АҚШ ва Украинанинг ёндашуви умумий эканлигига ишора қилди.
Сўнгги ҳафталарда Украина президенти Владимир Зеленский АҚШнинг ҳаракатларидан бироз норозидай кўринди. У эълон қилган иккита видеоада одамларни ваҳима қилмасликка чақирган.
Шу ҳафта бошида Оқ уй матбуот котиби Жен Псаки журналистларга «босқин яқинлашаётганини» айтган эди.
«Абатта, президент Зеленский ҳақ: ваҳима қилмаслик керак. Ҳеч ким ваҳима қилаётгани ҳам йўқ. Биз фактларга қараяпмиз, ўз ҳисоб-китобларимизга кўра ҳаракат қиляпмиз. Ва биз Москвага унинг олдида икки йўл – низоларни тинч ҳал қилиш учун дипломатия ва мулоқот ҳамда агрессия йўли борлигини, агар у агресияни танласа, бунинг оқибатлари жиддий бўлишини англатиш учун қўлимиздан келган барча ишни қиляпмиз. Биз иккала йўналишда ҳам иш олиб боряпмиз ва Россиянинг ҳар қандай танловига ҳозирлик кўряпмиз».
АҚШ расмийлари Москвага қарши қандай жазо чоралари кўрилиши мумкинлиги ҳақида баъзи сигналларни очиқлади. Булар Россияни SWIFТ глобал банк тўлов тизимидан узиш ёки Россияга юқори технологик маҳсулотлар экспортини тақиқлаш чоралари бўлиши мумкин. Хабарларга Оқ уйнинг маълум қилишича, Россия чегарасига яқин НАТО иттифоқчилари ҳудудига кўпроқ АҚШ ҳарбийларини жойлаштириш масаласи ҳам муҳокама қилинган.
Блинкен «мислсиз оқибатлар» айнан қандай бўлишига ва АҚШнинг ёзма жавобига батафсил тўхталишдан бош тортди. «Биз уларнинг хавотирларини тингладик. Ўзимизнинг, шунингдек, Европадаги иттифоқчи ва ҳамкорларимизнинг чуқур хавотирларини баён қилдик»- деди у
Дипломатлар Донбасда ўт очишни тўхтатишни кўзда тутувчи Минск келишувига қайтишга ҳаракат қилмоқда. Шартнома унинг мазмуни ва амалга ошириш жараёни борасида ягона тўхтамга келинмагани сабабли узоқ вақтдан бери тўхтаб қолган эди.
26 январь куни Франция, Германия, Россия ва Украина дипломатлари Париждаги мулоқотда февраль ойи ўрталарида Берлинда яна музокаралар ўтказишга келишиб олди.
Блинкен Минск келишувларини ҳамда Франция, Германия, Россия ва Украина иштирокидаги Норманд форматидаги музокараларни маъқуллаган. Бироқ у Москва яхши ният билан музокаралар олиб бормаётганини ҳам қўшимча қилган.
«Виждонан айтганда ҳеч бир томон ҳали шартномада талаб қилинган мажбуриятларни қилишга киришмаган бўлсада, Украинага қараганда кўпроқ Россия бу келишувларидан воз кечди. Ушбу шартномаларда талаб қилинадиган нарсалар бўйича деярли ҳеч нарса қилинмаган»,- деди Блинкен.
Киевдаги норозиликлар фонида гривня декабрь ойидан бери 7 фоиздан кўпроқ қадрсизланган. Пасайиш бу ҳафта ҳам давом этди. АҚШ давлат департаменти Киевдаги америкалик дипломатларнинг баъзи қариндошлари эвакуация қилинишини эълон қилиб, АҚШ фуқароларини ҳам мамлакатни тарк этишга чақирди.
Бу Украина расмийларини ажаблантиргандек кўринди. Украина ташқи ишлар вазирлиги эвакуацияни «эрта» деб атади.
«Биз уйга қайтишни сўраганларнинг аксарияти дипломатларнинг оила-аъзолари ва болалар. Мен буни оқилона қадам, деб биламан. Бу огоҳлантиришлар қисқа вақт ичида можаро рўй берадиган бўлса фуқароларимиз хавфсизлигини таъминлаш учун», - деди АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен.