Аслини олганда, Немрут тоғи ер юзининг ноёб маданий мероси бўлса керак. Туркияда жойлашган Адияман вилоятининг Каҳта тумани ҳудудида, қуёш чиқиши ва ботишига қараган ҳамда ердан 10 метр баландликда қад ростлаган улкан ҳайкаллар Шарқ ва Ғарб цивилизацияларини бирлаштирган мафтункор муҳитга эга.
1987 йилда ЮНЕСКОнинг “Жаҳон мероси рўйхати”га киритилган ва 1988 йилда миллий парк деб эълон қилинган Немрут тоғи Адияманнинг Каҳта туманида, денгиз сатҳидан 2150 метр баландликда жойлашган. Дунёнинг энг баланд очиқ осмон остидаги музейи сифатида ҳам танилган Немрут тоғининг тарихий аҳамияти Коммагения қироллиги давридан бошланган.
Адияман шаҳридаги “Немрут миилий парки”да ташриф буюришга арзийдиган жойлар:
1. Немрут тоғи
Немрут тоғининг қоқ марказига олиб борадиган ушбу минтақа атрофида Немрут тоғи миллий боғи жойлашган. Антик даврнинг энг улуғвор зиёратгоҳларидан бири бўлган Немрут тоғида топилган ёзувларга кўра, Коммагения қироли Антиох I ўзи учун муҳташам мақбара, дафн хонаси устида майдаланган тошлардан иборат тумор ва бу туморни ўраб турган табаррук жойлар атрофида мақбара қурдирган. Зиёратгоҳнинг шарқий, ғарбий ва шимолий айвонлар деб ҳам аталадиган майдонларида катта ҳайкаллар ва ўйилган ёзувлар мавжуд. Тангрилар тасвирланган 5 ҳайкал орасида Антиох фигураси ҳам бор.
Антиохнинг васиятномаси бўлган бу ёзувда ушбу маъбад ҳақидаги маълумотлар ва диний маросимларга оид қоидалар мавжуд. Немрут тоғи қуёш чиқиши ва ботишини кўриш мумкин бўлган дунёнинг энг ажиб жойидир, шунингдек, бу ерда жойлашган улкан ҳайкаллар ва мақбара ташриф буюрувчиларни ўзига ром этиб келмоқда.
2. Арсамея харобалари
Арсамея харобалари Адияманнинг Каҳта туманидаги Кўжаҳисар ва Дамлажик қишлоқлари ўртасида, Каҳта оқимининг шарқида жойлашган. У Коммагения қироллигининг ёзги қароргоҳи сифатида ишлатилган. Диний ва ижтимоий ёзув топилган ушбу харобаларда қояга ўйилган ва 150 зинапоядан пастга тушадиган йўлак бор. Кичкина хонага олиб борадиган бу тош йўлак диний маросимлар учун мўлжалланган ва Коммагения руҳонийлари ибодат қилган жой сифатида билинади.
Арсемия харобаларидаги ёзувларда “Менинг бобом Арсамес кўркам Арсемияга асос солган, унинг ичида Ниф дарёси (Ески Каҳта оқими) битмас-туганмас булоқлар билан озиқланадиган қўш ирмоқ ўртасида жойлашган” сўзлари жой олган. Афсоналарга кўра бу шаҳар ўз-ўзидан икки тепаликка бўлинган ва Арсамес маҳаллий тубсизликка оқиб келаётган шиддатли дарёнинг муқаддас сувларини кўриб, шаҳарнинг икки чўққили танасини икки томондан девор билан ўраб олади.
3. Йени Кале
Адиямандан 60 км узоқликда, Кўжаҳисар қишлоғи яқинида жойлашган Йени Кале Коммагенлар томонидан қурилган ва бу қалъанинг қаршисида жойлашган Арсемея билан бирга қароргоҳ сифатида ишлатилган. Дастлаб Римликлар, кейин эса Мамлуклар томонидан тикланган қалъа 1970-йилларда Дорнер томонидан қисман таъмирланган.
Қалъа ичида бозорлар, масжидлар, зиндонлар, сув йўллари, каптархона харобалари ва ёзувлар мавжуд бўлса, қалъадан Нимфоисга тушадиган, баландлиги 80 метрга етадиган сув йўли туннел орқали Арсамея билан боғланган.
4. Перре қадимий шаҳри
Перре антик шаҳри Адияман вилояти марказидан 5 км узоқликда, Куюжак қишлоғи йўлидаги Пирин қишлоғида жойлашган 200 га яқин қоялик қабр ва харобалардан иборат. Бу қадимий некропол ва унинг атрофи Коммагения даврида муҳим аҳоли пункти эди. Рим Империяси даврида энг ёрқин даврини ўтказган Қадимги Перре шаҳрида дафн хоналари мавжуд бўлиб, уларнинг кириш жойлари ўзига хос ёзувлар билан безатилган. Қояларга ўйилган бу қабр хоналарида саркофаглар ҳам бор.
Немрут тоғига қандай бориш мумкин?
Немрут тоғига энг яқин аеропорт Адияман шаҳрида жойлашган. Адияман аэропорти Немрут тоғидан 68 км узоқликда жойлашган. Истанбул ва Анқарадан тўғридан-тўғри рейслар мавжуд бўлган Адияман аэропорти орқали Немрут тоғига боришингиз мумкин. Адияман аэропортидан Немрут тоғига жамоат транспорти йўқ. Немрут тоғига автоуловни ижарага олиб, такси тутиб ёки трансфер воситалари билан боришингиз мумкин.
