Prezident Mirziyoev O‘zbekistondagi eng yirik neftni qayta ishlash zavodi - FNQIZ va butun Farg‘onani “dabdala qilib ketgan”lar haqida gapirar ekan ularni “farg‘onalik kelinlar”,"to‘dalar" va "kalamushlar" deya ataydi.
11 sentabrda Ozodlik ixtiyoriga Telegram messenjeri orqali O‘zbekiston hukumatiga yaqin ikki manbadan prezident Mirziyoevning Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodidagi ahvolni keskin tanqid qilgan bir yarim daqiqalik audio fayl yetib keldi. Ozodlik manbalariga ko‘ra, bu audio Shavkat Mirziyoevning 12 iyunda Farg‘ona viloyatiga ish safari chog‘ida viloyat faollari bilan uchrashuvi paytida yozib olingan.
Shavkat Mirziyoev mamlakat bosh vaziri bo‘laturib uning o‘zi ham Farg‘onadagi neftni qayta ishlash zavodi ishlariga aralasha olmaganini tan olgan.
O‘zbekiston Prezidenti jumladan shunday deydi:
27 yilda Farg‘onada bitta yangi korxona paydo bo‘lgani yo‘q. O‘sha eski FNPZni shunday tagi bilan metallolomga tashlasak, bizga foyda bo‘ladi men sizlarga aytayin. Bu chiqarayotgan mahsulota bir tiyinga qimmat. Agar bu zo‘r ishlaganda, bu mahsulotni o‘sha odingi bu yerdagi, kechirasizlaru qo‘pol bo‘lsayam,kalamushlar egallab olmaganida edi... Bu zavodni dabdala qilib ketgan farg‘onalik kelinlar. Qo‘pol bo‘lsayam. Hammalaring tushunayapsizlar kim to‘g‘risida aytganimni.Men o‘zimga va’da berganman bir og‘iz ham buyuk insonlarga nom keltirmaslikka. Nima desangiz, Sharof Rashidovichning hayoti menga juda katta o‘rnak bo‘lgan. O‘zimizni o‘zimiz ko‘mganmiz bir paytlari. Men undan yiroqman. Hech qachon bu narsa bo‘lmaydi. Lekin u kalamushlar qilgan Farg‘onani. Egallagan, hamman narsani dabdala qilgan. Buyam haqiqat. Shu Farg‘ona FNPZni ham ular egallagan edi. Men bosh vazir bo‘lib aralashmaganman. Aralashganimda bu yerda o‘tira olmas edim. Xiyonat qilgan xalqqa nisbatan ular. Hammasi bir bo‘lib.To‘da bo‘lib, to‘da bo‘lib xiyonat qilgan. Bironta deputat ham, bironta... aytolmasdik, nimaga desangiz, aytish mumin emas edi. Uniyam men bugun aytishim kerak. Birovga yoqadimi yoqmaydimi vijdonim oldida tozaman. To‘da o‘g‘irlagan Farg‘ona viloyatini. Kim to‘g‘risida aytganimni men hammalaring bilasizlar! U zamon tugadi endi.
Majlisda Shavkat Mirziyoev “farg‘onalik kelinlar” va "to‘da" a’zolarini asl nomlarini tilga olmaydi.
Ozodlik Shavkat Mirziyoevning Farg‘onadagi mazkur ma’ruzasi yuzasidana izoh so‘rab Prezident Matbuot xizmatiga bog‘landi. Biroq Ozodlik bilan suhbatda bo‘lgan mulozim bu borada izoh berolmasligi va ko‘rilgan choralardan bexabar ekanini aytdi.
Ammo tahlilchilarning ishonishicha, prezident tanqidi Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodini nazorat qilgani ishonilgan sobiq prezident Islom Karimovning oilasiga qaratilgandir.
Prezident Karimov oilasining kamida bir a’zosi, Akbarali Abdullaev, Farg‘ondagi eng yirik ishlab chiqarish korxonalari shu jumladan Farg‘ona neftni qayta ishlab zavodi bilan bog‘liq jinoyatlarda ayblanib hukm etilgan.
Akbarali Abdullaev prezident Karimovning turmush o‘rtog‘i Tatyana Karimovaning opasi Tamara Sobirovaning o‘g‘lidir. Tatyana Karimova va Tamara Sobirovalar asli farg‘onalikdir.
Akbarali Abdullaev Farg‘ona viloyatida, jumladan neftni qayta ishlash zavodida korrupsiya, tovlamachilik va pul yuvish kabi yirik iqtisodiy jinoyatlarda aybdor deb topilgan.
O‘zbekiston Bosh prokuraturasi Akbarali Abdullaevni 2014 yilning 20 oktabrida 56 kishidan iborat uyushgan jinoiy guruhning rahbari sifatida ayblagan.
Ozodlik ixtiyorida mavjud 114 sahifalik tergov xulosalariga ko‘ra, sobiq prezidentning qayinjiyani Farg‘onadagi o‘nlab yirik shirkatlardan 800 million dollardan ko‘proq mablag‘ni noqonuniy o‘zlashtirgan va bu naqd pulni mamlakat tashqarisiga olib chiqqan.
Akbarali Abdullaev shaxsan Islom Karimovning buyrug‘i bilan hibsga olingan va 2014 yil noyabrida dastlab 15 yilga ozodlikdan mahrum etilgan, biroq bir yarim yil o‘tib ozodlikka chiqqan.
2016 yil avgust oyi oxirida (Islom Karimov vafoti arafasida) berilgan muddatni o‘tab bo‘ldi¸ degan asosda ozodlikka chiqarilgan Akbarali Abdullaev¸ Karimov o‘limidan ko‘p o‘tmay¸ oktabr oyida yangi pasport bilan O‘zbekistondan chiqib ketgan.
Mamlakatni tark etishidan bir oy o‘tib-o‘tmay¸ O‘zbekiston Bosh prokuraturasi Abdullaevni Jinoyat kodeksining to‘rt moddasi bo‘yicha davlat mulkini o‘zlashtirish, chet el valyutasini yashirish, mansabga sovuqqonlik bilan qarash va jinoiy faoliyatdan olingan yuzlab million dollarni yuvishda ayblab¸ unga qarshi yangi jinoiy ish ochdi.
2017 yil 26 yanvar kuni O‘zbekiston Bosh prokuraturasi ana shu ish asosida Kievda ushlangan Abdullaevni topshirishni so‘rab¸ Ukraina Bosh prokuraturasiga rasmiy so‘rovnoma yubordi.
Shundan so‘ng Kiev sudi Bosh prokuratura ekstraditsion tekshiruv masalasida uzil-kesil qaror bergunga qadar¸ Abdullaevni bir yilgacha hibsda saqlash haqida hukm chiqardi.
Abdullaev Kievda bo‘lib o‘tgan ekstraditsion sudning so‘nggi kunida agar O‘zbekistonga ekstraditsiya qilsalar, uni o‘ldirishlari mumkinligidan ogohlantirdi.
14 iyun kuni Ukraina Migratsiya xizmati¸ o‘tmishda ko‘rilmagan tezlik bilan¸ Abdullaev ishi yuzasidan qaror chiqardi va unga qochqin maqomini berdi.
O‘z vatanida hayoti xavf ostida deb ishonilgan xorijliklarga beriladigan bu maqom¸ Abdullaevning O‘zbekistonga ekstraditsiya qilinish ehtimolini deyarli yo‘qqa chiqardi.
Ozodlik qochqin maqomini olishidan ko‘p o‘tmay Akbarali Abdullaevning Ukrainadan g‘oyib bo‘lganini aniqladi.
Aleksey Volosevich Farg‘ona neftni qayta ishlash zavodiga bog‘liq jinoiy ishlar haqida qator maqolalar yozgan mustaqil jurnalistdir.
Uning ishonishicha, 20 ga to‘lar-to‘lmas "biznes" boshlagan Akbarali Abdullaev oila a’zolari dastagisiz ko‘p ishlarga qodir bo‘lmasdi.
"Farg‘ona vodiysidagi aksar shirkatlarni o‘z nazoratiga olishga bu yosh yigitning qurbi yetmasdi." deydi Aleksey Volosevich.
Londondagi SOAS - Sharq va Afrika tadqiqotlari instituti tadqiqotchisi Alisher Ilohomovning ishonishicha, Islom Karimov oilasiga qaratilgan Shavkat Mirziyoev tanqidi O‘zbekistonda marhum prezident oilasini tanqid qilishga yashil chiroq yoqib beradi:
"Ko‘rayapmizki, Mirziyoev tanqidida o‘q Karimov oilasi a’zolariga qaratilgan. Endi tanqid ob’ekti nafaqat Gulnora Karimova, balki Islom Karimov oilasining qolgan a’zolari ham bo‘lishi mumkin," dedi Alisher Ilhomov.
Ayni damda qator iqtisodiy jinoyatlarda ayblangan sobiq prezident Islom Karimovning to‘ng‘ich qizi Gulnora Karimova qamoqda qolmoqda.
Ammo Gulnora Karimova barcha ayblovlarni rad etgan va unga qo‘yilgan ayblovlar siyosiy vajlarga asoslanganini aytadi.
