ABŞ-yň wise-prezidentligine saýlanan Kamala Harris öz syýasy karýerasyna Kaliforniýada jenaýatçylary gözlemek bilen başlady. Entek prezidentlige başlamadyk, ýöne prezidentlik saýlawlarynda ýeňiji bolan Jo Baýden ýene dört ýyldan ýaňadan saýlawlara gatnaşmak islemedik ýagdaýynda, Harris prezidentlik wezipesine dalaşgär bolup bilýär.
Jo Baýden Kaliforniýa ştatyndan bolan senator Kamala Harrisi özüne wise-prezident hökmünde ýüz ugra saýlamady. Demokratik partiýadan Baýdeniň kandidaturasyny öňe sürenlerinde, Harris ony berk tankyt etdi. Baýdeniň etniki azlykdaky wekilleriň çagalaryny awtobus arkaly akýagyzlaryň mekdebine getirmek meselesindäki garaýşyny kesgin ýazgardy. Bu mesele 2020-nji ýyldaky habar serişdelerinde iň giň ýaýran maglumat boldy.
Baýden 1970-nji ýyllarda Delawer ştatyndan senator bolan wagtynda, hökümet mekdeplerinde mekdep okuwçylaryny jynsy taýdan deňeçerligi saklamak maksady bilen mekdep awtobusy arkaly geçirilýän çäräni«marazmatik konsepsiýa»diýip ýazgarypdy.
— Kaliforniýada bir kiçijik gyz bardy, ol döwlet mekdebini integrasiýa edýän mahallarynda, 2-nji synpynda okaýardy, her günem hut şolar ýaly awtobusda mekdebe gatnaýardy. Şol kiçi gyzjagaz men bolmaly – diýip, garameňiz Harris 2019-njy ýylyň debaty mahalynda Baýdene aýtdy.
Muňa garamazdan, özüne birnäçe aýyň dowamynda wise-prezident boljagy gözlän Baýden ahyry Harrisiň kandidaturasynda saklandy. Ol aýal maşgalany saýlamak isleýändigini aýdypdy, Harris prezidentlik saýlawlaryna gatnaşan ilkinji garaýagyz aýal boldy.
56 ýaşly Kamala Harris Kaliforniýa ştatynyň öňki baş prokurory bolmaly, ony Demokratik partiýanyň wepadar bir ganaty hökmünde köp syýasatçylar goldap geldiler. Baýden hem şol partiýanyň wekili. Ýöne jenaýat we neşe maddalary boýunça öz garaýyşlary bilen ol hem liberallaryň, hem aram garaýyşlylaryň gaharyny getiripdi.
Harrise akýagyz bolmazlygy, dürli etniki gatlakdan çykmagy ýardan eden bolmagy mümkin. 2020-nji ýylda Minnesotada ýaragsyz gara hamly şahsyň polisiýa tarapyndan öldürilmegi jemgyýetçilik närazylygyny döretdi hem jynsparazlygy ýazgarmak çäreleri güýçlendi. Bu ýetip gelen saýlawlaryň möhüm çärelerinden birine öwrüldi.
Şu aýda 78 ýaşyny doldurýan Baýden ikinji möhlete prezidentlik saýlawlaryna gatnaşmak islemedik ýagdaýynda, Harris Demokratlar partiýasyndan şol orna dalaşgär bolup biler. Baýden Birleşen Ştatlaryň taryhynda saýlanan iň ýaşy uly prezidentdir.
IMMIGRANTLARYŇ GYZY
Kamala Dewi Harris 1964-nji ýylyň 20-nji oktýabrynda Kaliforniýa ştatynyň Oklend şäherinde, gowy bilimli maşgalada dünýä indi. Şol döwürde ABŞ-da jynsara tolgunyşyklar örän güýjäpdi.
Onuň ejesi Şamala Gopalan biolog bolmaly, ol Kamala dogulmazdan birnäçe ýyl öň Birleşen Ştatlara okamak üçin gelipdi hem Kaliforniýadaky ýokary derejeli hasaplanýan Berkli uniwersitetinde bilim aldy.
Kakasy Donald Harris 1961-nji ýylda Ýamaýkadan Kaliforniýa gelipdi hem Berklidäki Kaliforniýa uniwersitetinde ykdysadyýeti öwrenipdi. Soňra ol ABŞ-yň beýleki bir belli uniwersiteti Stenfordda professor bolup işledi.
Gopalan hem Harris Berklide graždan hukuklary ugrunda göreşe gatnaşyjylar bolanlarynda tanyşdylar. Aýrylyşmazdan öň olaryň Maýýa atly ýene bir gyzjagazy dünýä inipdi. Kiçi wagtynda Kamala Kaliforniýadaky akýagyzlaryň ýaşaýan raýonyndan, awtobusly mekdebe gatnaýardy. Soňra ejesi hem kiçi gyz dogany bilen birlikde, Kanadanyň Kwebek şäherine göçüp gitdiler.
Kamala Harris Birleşen Ştatlardaky Gorward uniwersitetinde bilim almak üçin, ABŞ-a gaýdyp geldi, ol gara hamlylaryň gadymdan gelýän taryhy okuw jaýydyr. Ol ýerde syýasaty öwreniş hem ykdysadyýet boýunça bilim aldy. Soňra Kaliforniýa uniwersitetinde okap, ony 1989-njy ýylda gutardy.
Harris Kaliforniýadaky hukukşynaslaryň arasynda derrew tanaldy. Şeýlelikde, 2003-nji ýyldaky saýlawlarda ýeňip, San-Fransikoda okrug prokurory boldy. Aradan birnäçe wagt geçensoň, bir poliseýi öldürene ölüm jezasyny talap etmedigi üçin, kanun goraýjylar tarapyndan garşylyga duçar boldy.
San-Fransikoda 2004-nji ýyldan 2011-nji ýyla çenli işlän ýedi ýylynyň dowamynda, jenaýatçylyga garşy berk göreş alyp bardy. Ol agyr jenaýatlar hem neşe maddalary bilen bagly jenaýatlar üçin, sud ediliş derejesini ýokarlandyrdy.
Jenaýatçylyga garşy berk göreşeni üçin, ol 2010-njy ýyldaky saýlawlarda ýeňiş gazanyp, Kaliforniýa ştatynyň baş prokurorlygyna geçdi hem bäş müňe ýakyn adwokatlaryň alyp barýan işlerine gözegçilik etdi.
Onuň bir demokrat opponenti, deputat Tuli Gabbard Harrisiň özüniň marihuanany çekip görendigini boýun alanam bolsa, köp adamlary hut şol madda bilen türmä oturdandygyny aýdyp tankytlady.
Şol wagtlar adaty, ýagny medisina degişli däl marihuana Kaliforniýada kanun tarapyndan açykdy. Harris şol wagtda bu kanunyň dekriminallaşmagyny goldady.
OPPONENTLERI
Ýurduň iň uly hem köp ilatly ştatynda baş prokuror bolan alty ýyly aralygynda, 2013-nji hem 2014-nji ýyllaryň jynsy çaknyşyklarynyň bolan döwrüne we muňa garşy polisiýanyň ýarag ulanan wagtyna gabat geldi. Şo döwürde reforma geçirmäge çagyryşlar boldy.
Şonda Harris kanun goraýjy organyň işgärleri bilen trening geçirmäge başlady. Ýöne poliseýler üçin tussaghanada goýlan, olaryň güýç ulanýandygyny subut edýän kameralaryň aýrylmaga garşy çykdy.
Ol şeýle hem kanun düzgünlerine eýermeýänleriň hereketine garşy çykdy hem özüniň ýolbaşçylyk edýän ulgamynda, poliseýler ýarag ulanan halatynda, hökman derňew işiniň geçirilmelidigini aýtdy.
2020-nji ýylyň maý aýynda Minnesotada bolan atyşykdan soň, kanun goraýjy organlarda reforma geçirmeli diýýänler hem oňa garşy durýanlar aralygynda, Harris öz pozisiýany aram alyp bardy. Ýurduň jemgyýetçilik howpsuzlygy meselesine «gaýtadan seretmelidigini» öňe sürdi, şonuň bilen birlikde Demokratik partiýasynyň progressiw elementleriniň polisiýany maliýeleşdirmeli däl diýen çagyryşyna garşy durdy.
ÝOWUZ SORAGLAR
Harris 2016-njy ýylyň noýabrynda ABŞ-yň Senatyna saýlanmak bilen ýurduň taryhynda garaýagyzlardan bolan ikinji aýal kongresiň ýokarky öýünde wekilçilik etdi.
Senatda ol prezident Donald Trampyň kabinet agzalaryna, ilkinji nobatda baş prokuror Jeff Seşnse, Wilýam Barra, şeýle hem Ýokary kazyýetiň kandidaty Brett Kawano berýän öz ýowuz soraglary bilen tanaldy.
Respublikançylar Harrisi Demokratik partiýanyň«radikal»agzasy diýip atlandyryp, ony has aram pikirlileriň hem garaşsyzlaryň tarapyna çekmek islediler. Bir mysal hökmünde aýdylanda, garşydaşlaryndan biri onuň ýer astyndan nebit hem tebigy gaz alýan dawaly tehnologiýa bolan freking meselesine çekmek isledi. Freking işe girizilende, ýeriň üstüne dürli suwuklyklary çykarýar. Olar şeýle hem hiç bir delil görkezmezden, iş ýüzünde Ak Tama ýolbaşçylygy Baýden däl, belki, Harris ýöreder diýdiler, sebäbi olar ýene-de hiç bir delilsiz, Baýdeniň akyl mümkinçiliklerini şübhe astyna aldylar.
Muňa garamazdan, eger Baýden ýaňadan saýlanmak islemese, 2024-nji ýylda Harris Demokratlar partiýasyndan prezidentlik wezipesine öz kandidaturasyny goýup biler.
1950-nji ýyllardan bäri ABŞ-da öňki wise-prezidentlerden bäş adam öz partiýasy tarapyndan prezidentlik wezipesine kandidatlyga gatnaşdy, olar Riçard Nikson, Wolter Mondeýl, Jorj Buş, Albert Gor hem Jo Baýden.
Olardan üçüsi – Nikson, Buş hem Baýden prezidentlik saýlawlarynda ýeňiş gazandylar.
Harris 2014-nji ýylda şowhun-biznes industriýasy ugrundan ýurist bolan Duglas Emhoffa durmuşa çykdy. Onuň Emhoffdan öňki adamsynda uly ýaşly ogly hem gyzy bar.
Gadyrly okyjy, siz Telegram we WhatsApp tilsimleriniň messenjerleri arkaly Azatlyk Radiosy bilen howpsuz ýagdaýda habarlaşyp bilersiňiz. Telefon belgileri: +420 724 168 989 we +420 773 797 383.
Türkmenistanda VPN ulgamlary arkaly işleýär. Siz şu meýl: azathabar@derweze.net we sep arkaly biziň mugt Psiphon3 VPN ulgamymyzy Android ulgamlary üçin ýükläp bilersiňiz. Azatlyk Radiosy siziň şahsyýetiňiziň gizlinligini doly kepillendirýär.
