Со парада на улиците на Бања Лука денеска (9 јануари) беше одбележан Денот на Република Српска, кој Уставниот суд на Босна и Херцеговина три пати го прогласи за неуставен.
Од Обвинителството на Босна и Херцеговина не одговорија на прашањето на Радио Слободна Европа дали е покрената истрага во врска со овогодинешното одбележување, ниту дали нешто било преземено во врска со ова прашање минатата година, кога, како што се наведува, ги следеле активностите на 9 јануари.
На парадата присуствуваа, меѓу другите, претставници на ентитетските јавни и спасувачки служби, демобилизирани припадници на Армијата на РС, студенти.
Меѓу официјалните претставници беа премиерот на ентитетот, Радован Вишковиќ и претседателот на Народното собрание на РС, Ненад Стевандиќ.
Не присуствуваше претседателот на РС, Милорад Додик, кој се опоравува од операцијата направена на почетокот на декември.
Во негово име зборуваше министерот за внатрешни работи на Република Српска (РС), Синиша Каран.
Тој во својот говор го спомена и Дејтонскиот договор, оценувајќи дека по завршувањето на постапката во Судот на БиХ против Милорад Додик „ќе се знае дали ќе опстанат Дејтонскиот мировен договор и БиХ“.
На Додик му се суди за непочитување на одлуките на високиот претставник на меѓународната заедница Кристијан Шмит.
Дојдоа и претставници на Владата на Србија
Во Бања Лука пристигна и делегација од Владата на Србија. Меѓу нив беше и министерот за одбрана Братислав Гашиќ.
Дојде и Александар Вулин, министер во Владата на Србија, кој е на американската црна листа.
Тој рече дека „РС е празник за секој Србин односно празник на сите Срби“.
„Затоа ја уриваат, ја напаѓаат секоја српска вредност, бараат да се утврди што ќе славиме, како ќе славиме, затоа бараат да ни се одреди и знаме и име и сакаат да владеат наместо нас. Бараат да му се суди на Додик, како одмазда, како што им судеа на нашите во Хаг, да го соборат првиот меѓу нас, Александар Вучиќ, и тоа на улица, а не на избори“, рече Вулин.
Меѓу учесниците беа и претставници на Ноќните волци, огранок на рускиот мото клуб на чело со Александар Залдостанов, кој е близок до Кремљ и рускиот претседател Владимир Путин.
За прославата беа издвоени околу 283.000.
Во пресрет на одбележувањето, Канцеларијата на високиот претставник (ОХР), Делегацијата на Европската унија (ЕУ) во БиХ и Амбасадата на САД во Сараево објавија соопштенија во кои повикаа на реакција на судските власти во земјата поради прославата, и почитување на државниот Устав.
Ден претходно, Владата на Србија, предводена од премиерот Милош Вучевиќ, на 9 јануари ја посети Бања Лука, а во делегацијата беше и Ана Брнабиќ, претседателката на српскиот парламент.
Поради доаѓањето на овие функционери, шефот на дипломатијата на Босна и Херцеговина, Елмедин Конаковиќ упати протестна нота до Србија.
Што се слави, а што се оспорува?
На 9 јануари 1992 година, Собранието на српскиот народ во Босна и Херцеговина ја усвои Декларацијата за прогласување на Република на српскиот народ на Босна и Херцеговина како независен ентитет во рамките на Босна и Херцеговина.
Властите во РС го одбележуваат тој датум како ден на основање на Република Српска.
Претставниците на Бошњаците и Хрватите не учествуваа во декларацијата, а тие два народи на 9 јануари гледаат почеток на војната во Босна и Херцеговина и почеток на етничко чистење, воени злосторства и геноцид врз несрпското население.
Во 1992 година, Уставниот суд на Република Босна и Херцеговина ја поништи Декларацијата, а во 2015 и 2019 година Уставниот суд на Босна и Херцеговина го прогласи за неуставно одбележувањето на Денот на РС, 9 јануари.
Во одлуката од 2015 година беше наведено дека „Уставниот суд на Босна и Херцеговина не го оспорил правото на Република Српска да го слави Денот на Републиката, но тоа не може да биде 9 јануари“, бидејќи тој датум „не е прифатлив за сите граѓани“ .
Деветти јануари е и слава на РС, кога се слави Свети архиѓакон Стефан.
И покрај овие одлуки, Денот на РС редовно се одбележува во последните десет години, а за секоја прослава се трошат по неколку стотици илјади евра.
