Қазақстанда Тәуелсіздік күні атап өтіліп жатыр. Осы күн қарсаңында полиция күшейтілген режимге көшірілді. Қазақстанның бірнеше аймағында белсенділер түрлі баппен ұсталып, 5-20 тәулікке қамалды. Елде қолданушылар интернет жылдамдығы нашарлағанын айтып, шағымданды. Қазақстан Тәуелсіздік күнін қалай қарсы алып жатыр?
16 желтоқсанда таңертең Алматыда Тәуелсіздік монументі алдында дәстүрлі гүл шоқтарын қою рәсімі өтті. Оған қала әкімі Ерболат Досаев бастаған шенеуніктер, желтоқсаншылар, белсенділер, тұрғындар қатысты.
Алаң маңында көп полицей байқалды. Маңайға үлкен автобустар да қойылған. Интернет істеп тұрды.
Алматыда Республика алаңындағы дәстүрлі шарада гүл шоқтарын қоюға шыққан бірнеше желтоқсаншының қолында президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың желтоқсаншы жастар жөнінде пікірі жазылған бір парақ қағаз болған. Ізінше желтоқсаншылар қағазды ұстап тұрып, "Атамекен" әнін шырқады.
Кейбір желтоқсаншылар 38 жыл бұрынғы қантөгіс Қазақстан тәуелсіздікке қол жеткізсе де, әлі күнге дейін ашылмай келе жатқанын айтты.
"ҰМЫТЫЛМАС ЖЕЛТОҚСАН, ЖАҢАӨЗЕН, ҚАҢТАР"
Дүйсенбі күні таңертең Oyan, Qazaqstan жастар қозғалысының "Ұмытылмас 1986, 2011, 2022. Кешірілмес" деген жазуы бар қағазды Республика алаңындағы бағаналарға ілген қысқа видеосы тарады. Видеоның қашан түсірілгені белгісіз.
Аталған қозғалыс өкілдері және белсенділер 16 желтоқсан күні мереке емес, тағзым ету күні болуы керек деп көптен бері айтып келеді.
Дегенмен ресми Астана Тәуелсіздік күні қайғылы оқиғаларды еске түсіруден қашқақтайды. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың дүйсенбі, 16 желтоқсан күнгі құттықтауында Желтоқсан да, Жаңаөзен де, Қаңтар да тіке айтылмаған.
"Бұл – халқымыздың азаттық туралы арманы ақиқатқа айналып, елдік дәстүрлеріміз жаңғырған күн. Осы мерейлі мерекеде бәріміз бабалар аманатына әрдайым адал болудың және ұлт болашағына зор жауапкершілікпен қараудың мән-маңызын терең түсінеміз. Себебі тәу етер Тәуелсіздігіміз – баршаға ортақ құндылық әрі барлық игілігіміздің бастауында тұрған баға жетпес байлық. Тәуелсіздігімізден биік еш нәрсе жоқ. Оны көздің қарашығындай қорғау – әр азаматтың перзенттік парызы" деп жазылған құттықтауда.
16 желтоқсан – Қазақстанның жаңа тарихында екі оқиғамен байланысты. Желтоқсан және Жаңаөзен.
Осыдан 38 жыл бұрын дәл осы күні Кремльдегі биліктің Геннадий Колбинді советтік Қазақстанға басшы етіп тағайындағаннан кейін қазақ жастары Алматының орталық алаңына жиналып, наразылық танытқан. Совет билігі жастардың бейбіт митингісін күш қолданып, басып-жаншыған.
2011 жылы 16 желтоқсанда Маңғыстау облысындағы Жаңаөзен қаласында еңбек жағдайын жақсартуды талап еткен мұнайшылардың бірнеше айға жалғасқан бейбіт наразылық акциясын полиция оқ атып таратқан. Ресми мәлімет бойынша, "Жаңаөзен оқиғасы" кезінде 17 адам көз жұмған.
Кемінде 238 адамның өмірін қиған Қаңтар оқиғасының да үш жылдығы таяп келеді. Сарапшылар осы үш қантөгістің шындығы әлі ашылмады деп санайды.
БЕЛСЕНДІЛЕРДІҢ ҰСТАЛУЫ
16 желтоқсан қарсаңында құқық қорғаушылар белсенділерді қудалау күшейгенін хабарлаған. Кейінгі мәлімет бойынша, Астана, Ақмола, Маңғыстау, Петропавл облыстарында кемінде бес белсенді 5-20 тәулікке қамалған. Оларға "Ұсақ бұзақылық", "Билік өкілінің заңды талабына бағынбау", "Бейбіт жиын өткізу тәртібін бұзу" баптары бойынша айыптар тағылған.
Белсенділер айыппен келіспейді, олар өздерінің қамалуын "саяси қудалау" деп атаған.
Бұлар:
Петропавлдық белсенді Нұрбол Өнерхан
Астаналық белсенді Сандуғаш Қаңтарбаева
Астаналық белсенді Марат Мұсабаев
Маңғыстаулық белсенді Ұлболсын Тұрдиева
Ақмола облысында тұратын белсенді Амангелді Жахин;
Билік өкілдері ақпаратқа түсініктеме берген жоқ. Жалпы ресми Астанада елде саяси қудалау барын жоққа шығарады.
16 желтоқсан қарсаңында қазақстандық қолданушылар интернеттің нашар істей бастағанын хабарлай бастаған. Buzyq телеграм-арнасы Beeline диспетчеріне хабарласқан кезде интернеттің нашарлауын "белгілі бір шектеулердің енгізілуімен" байланыстырған.
"Қазақстан аумағы бойынша қандай да бір шектеулер болып жатыр" деген компания өкілдері.
"Шектеуді кім енгізіп жатыр?" деген сұраққа компания өкілі жауап бермеген.
Ресми билік қолданушылардың шағымына қатысты ақпаратқа түсініктеме бермеді.
(Ақпарат толықтырылады).
