شماری از فرهنگیان افغانستان از سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) می‌خواهند که «اتن» یا رقص معروف سنتی افغانها را به نام میراث فرهنگی غیرملموس افغانستان ثبت کند.
به گفتۀ آنها، با توجه به پیشینه و جذابیت اتن، یونسکو باید آن را در فهرست میراث فرهنگی به ثبت برساند.
داکتر محب الله زغم، نویسنده و فعال فرهنگی می‌گوید که امروزه بیشتر کشورها تلاش می‌کنند میراث فرهنگی خود و حتی سایر میراثهای فرهنگی را به نام خود ثبت کنند.
او پیشنهاد می‌کند، پیش از از اینکه میراث فرهنگی افغانستان به نام دیگران ثبت شود، بهتر است به نام افغانستان در یونسکو ثبت شود.
"حرکات اتن از یک طرف زیبا است، از طرف دیگر متنوع است، اتن انواع موسیقی، بخش‌ها و شعرهای مختلف را دارد. بنابراین از این نظر اتن بخشی ارزشمند از فرهنگ ما است که باید تلاش کرد تا در یونسکو به نام میراث فرهنگی ناملموس افغانستان ثبت شود.."
محمد انور وفا سمندر، دیگر نویسندۀ افغان می‌گوید که بخشی از خاطرات تاریخ و فرهنگ افغانستان با اتن پیوند خورده است و یونسکو باید آن را در فهرست میراثهای فرهنگی ناملموس‌اش ثبت کند.
"تاریخ این کشور چه خوب بود چه بد همه چیز گذشت، شور و هیاهو اتن در آن آمیخته بوده، اتن نمایش هنری از احساسات افغان‌هاست، بیهوده نخواهد بود که یونسکو آن را در فهرست میراث فرهنگی قرار دهد."
یک مقام وزرات اطلاعات و فرهنگ حکومت جمهوری پیشین به شرط فاش نشدن هویت‌اش به رادیو آزادی گفت که در سال ۱۳۹۵ به یونسکو پیشنهاد کردند که اتن و ۲۵ میراث فرهنگی دیگر را به نام افغانستان ثبت کند. به گفتۀ وی، هرچند در سال ۱۴۰۰ بار دیگر این موضوع را پیگیری کرده، اما قبل از تکمیل شدن این روند حکومت سقوط کرد و طالبان روی کار آمدند.
عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان به رادیو آزادی گفت که می‌خواهند میراثهای فرهنگی و آثاری را که مشکل شرعی ندارند به نام افغانستان ثبت کنند.
او اما در بارۀ اتن گفت که فرهنگ‌های غیرشرعی برایشان اهمیت ندارند.
"برخی چیزها غیرشرعی است، همانطور که شما اتن را یاد آور شدید. ما شاهدیم که شب یلدا به نام میراث فرهنگی مشترک افغانستان و ایران ثبت شده است که این هم به تلاش حکومت قبلی شده و برایمان اهمیتی ندارد."
هرچند سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت طالبان اتن را غیرشرعی می خواند، اما اخیراً ویدئوهای متعددی از اتن طالبان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.
از سوی دیگر یکی از مقامات وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت طالبان که نخواست نام و صدای او نشر شود، به رادیو آزادی گفت که اتن را منع نکرده اند.
اما دوست محمد خان، اتنچی معروف که در کلیپ‌های آهنگ خانم نغمه، آریانا سعید و بسیاری از هنرمندان دیگر اتن کرده است و پیش از این هم در محافل عمومی در کابل شرکت می‌کرد، اکنون به پیشاور نقل مکان کرده است.
او به رادیو آزادی می‌گوید که بعد از حاکمیت طالبان و ممنوعیت موسیقی در افغانستان، فعالیت‌هایش کمتر شده و اکنون جوانان اتن تن نمی‌کنند.
"موسیقی و اتن به هم وصل است. اگر موسیقی باشد، اتن خواهد بود. رفیقان و دوستان من که اکنون در افغانستان هستند و با من اتن می‌کردند، به من می‌گویند که اکنون اتن و موسیقی منع است و هیچ چیزی نیست."
نظام جمهوری پیشین به یونسکو پیشنهاد داده بود که «اتن» را در فهرست میراثهای فرهنگی غیرملموس ثبت کند، اما چرا تاکنون این کار انجام نشده است؟
خواستیم در این باره دیدگاه یونسکو را داشته باشیم، اما موفق نشدیم.
اتن رقص خاص افغان هاست که اشکال مختلفی دارد و بیشتر در محفل‌های خوشی از جمله عروسی‌ها و مناسبت های ملی٬ اجرا می‌شود.
