Iz biračkog spiska Crne Gore je izbrisano skoro 8.500 lica u periodu od decembra prošle do novembra ove godine, saopštio je državni sekretar u Ministarstvu unutrašnjih poslova (MUP) Zoran Miljanić za Radio Slobodna Evropa (RSE).
MUP je počeo sa filtriranjem crnogorskog biračkog spiska nakon više vrsta provjera registara koje Ministarstvo vodi.
U pisanoj izjavi za RSE, Miljanić je saopštio da je iz Registra stranaca sa stalnim boravkom u Crnoj Gori, u ovom periodu, izbrisano oko 2.000 lica, a da se vodi postupak za gubitak crnogorskog državljanstva, pa time i brisanje iz biračkog spiska, za 206 lica za koja je utvrđeno da su granicu prelazili sa identifikacionim dokumentima druge države.
Provjeravano je oko 16.000 osoba koje od 2008. godine nisu mijenjale lična dokumenta kao i oni koji nisu podnosili zahtjev za izdavanje ličnih dokumenata, nakon što su napunili 18 godina.
Na osnovu tih podataka, "u periodu od 04.12.2020. godine do 08.11.2021. godine, po osnovu zakonom utvrđene procedure iz biračkog spiska izbrisano 8.438 lica", saopštio je Miljanić.
I 'fantomi' u biračkom spisku
Problemi sa biračkim spiskom su godinama prisutni u crnogorskoj političkoj javnosti, zbog čega je smanjeno povjerenje u regularnost izbornih procesa. Nekadašnje opozicione stranke, koje su sada na vlasti, godinama su tvrdile da Demokratska partija socijalista manipuliše biračkim spiskovima na kojima, osim "fantomskih" birača ima umrlih, duplo upisanih i lica koja decenijama ne žive u Crnoj Gori.
U tu grupu koja se obično pominje pod nazivom "fantomski birači", spadaju lica koja imaju prebivalište u Crnoj Gori ali tu ne žive, zatim oni koji nemaju nikakav dokument ili imaju staru ličnu kartu kojoj je istekao rok važenja i građani koji imaju novi dokument, ali ne žive u mjestu prebivališta u Crnoj Gori.
Nakon što su u avgustu prošle godine osvojili vlast, prosrpski Demokratski front, Demokrate i Građanski pokret Ura, kao jedan od prioriteta najavili reformu izbornog zakonodavstva. U tom cilju je u Skupštini Crne Gore formirana Radna grupa za izmjenu izbornog zakonodavstva koja se od osnivanja sastala par puta.
I Član Radne grupe i direktor Centra za političku edukaciju Dragiša Janjušević navodi da je, između ostalog, problem birački spisak koji još uvijek sadrži duplo upisane birače.
"Veliki problem u biračkom spisku su duplo upisani birači, preminuli koji nisu brisani iz biračkog spiska, velika problematika je oko sticanja državljanstva Crne Gore, prava glasa i prebivališta. Postoji više pitanja koja opterećuju birački spisak. Pozitivno je što je MUP krenuo u jedan proces filtriranja biračkog spiska u skladu sa zakonom", kaže Janjušević.
Od promjene vlasti jedan od prioriteta je i donošenje novog Zakona o prebivalištu na osnovu kojeg bi se terenskom provjerom došlo do tačnog broja državljana Crne Gore koji imaju stalno prebivalište u državi. Prebivalište bi bilo osnov i za sticanje biračkog prava.
Tada je iz nadležnih institucija najavljeno da bi moglo doći do brisanja iz biračkog spiska državljana Crne Gore koji ne žive u Crnoj Gori, već su dugi niz godina u inostranstvu.
Uslijedile su oštre reakcije opozicije, posebno manjinskih nacionalnih stranka, Albanaca i Bošnjaka, čiji se pripadnici u velikom broju nalaze na radu u inostranstvu.
Manjine protiv brisanja zaposlenih u inostranstvu
Portparol Bošnjačke stranke Adel Omeragić za RSE ocjenjuje da je posljednje ažuriranje biračkog spiska redovna aktivnost institucija, te da taj proces nije vezan za najavu da će se iz biračkog spiska brisati privremeno zaposleni u inostranstvu.
"Određeni broj lica koji je izbrisan iz biračkog spiska, predstavlja ustaljenu praksu MUP-a i ne tiče se onog dijela uređenja biračkog spiska koji je Vlada Crne Gore najavila, a koji se odnosi na brisanje državljana Crne Gore koji se nalaze na privremenom radu u Americi i drugim državama svijeta", kaže Omeragić.
Omeragić dodaje da je stav Bošnjačke stranke nepromijenjen, da crnogorski državljani na privremenom radu u inostranstvu ne mogu biti izbrisani iz boračkog spiska Crne Gore.
"Svi naši državljani na privremenom radu imaju u inostranstvu samo boravište, a ne prebivalište i zato se njima ne može uskratiti biračko pravo. Očekujemo da će Odbor za izbornu reformu u narednom periodu otvoriti pitanje uređenja biračkog spiska za koji želimo da bude tačan i transparentan. Ali ne možemo dozvoliti da se brišu neki ljudi zaposleni u inostranstvu, a dominantno je riječ o pripadnicima manje brojnih naroda - Bošnjaka i Albanaca", navodi Omeragić.
Omeragić se poziva i na praksu Suda za ljudska prava u Strazburu koji je svojevremeno presudio da države obeštete građane kojima je bilo oduzeto biračko pravo i pravo na prebivalište.
Dijalogom do Zakona o prebivalištu
Prema riječima Dragiše Janjuševića iz Radne grupe, nova biometrijska lična karta bi mogla doprinijeti da birački spisak bude ažurniji.
"Mislim da je do 2025. godine rok do kada svi građani Crne Gore treba da promijene ličnu kartu. To je dosta dug period od četiri godine, kada bi se mogao filtrirati birački spisak kako bi bio precizniji", ističe Janjušević.
Janjušević podsjeća i da će u tom periodu biti održano nekoliko izbornih procesa.
U Crnoj Gori će se 5. decembra održati lokalni izbori u Cetinju, Petnjici i Mojkovcu, a u maju sljedeće godine u više opština uključujući i Podgoricu.
U 2023. godini će biti održani predsjednički izbori, a redovni parlamentarni 2024. godine.
Posljednji podaci Državne izborne komisije govore da u Crnoj Gori ima oko 540.000 građana sa pravom glasa.
