Prof. Dr. Vedat Işıkhan / Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Dünyada çalışma hayatı ve sosyal güvenlik alanında önemli gelişmeler ve değişimler yaşanıyor. Bugün dünya, çalışma hayatında dijitalleşme ve yapay zekanın getirdiği devrim niteliğindeki yenilikleri tecrübe etmektedir. Çalışma hayatında geleneksel iş yapış biçimlerini hızla değiştirmektedir. Artık sadece şehirlerde değil, dünyanın herhangi bir yerinde çalışmak mümkün hale gelmiş, işgücü coğrafi sınırların ötesine geçmiştir. Ancak bu dönüşüm, beraberinde yeni zorlukları da getirmektedir. Çalışan haklarının korunması, uzaktan çalışma düzenlemelerinin adil bir zemine oturtulması ve dijitalleşmenin getirdiği işsizlik risklerinin yönetilmesi gibi konular, tüm dünyanın gündemindedir.
Sosyal güvenlik sistemleri de bu yeni döneme uyum sağlama çabası içerisindedir. Birçok ülke, yaşlanan nüfus, artan sağlık maliyetleri ve ekonomik belirsizliklerle mücadele ederken, sosyal güvenlik sistemlerini daha sürdürülebilir ve kapsayıcı hale getirmek için reformlar gerçekleştirmektedir. Aynı zamanda, kayıt dışı ekonomide çalışan bireylerin sosyal güvenlik kapsamına alınması, birçok ülke için öncelikli bir hedef haline gelmiştir.
İklim değişikliğinin çalışma hayatı üzerindeki etkileri de yoğun bir şekilde tartışılmaktadır. “Yeşil işler” olarak adlandırılan çevre dostu mesleklerin artırılması, karbon ayak izini azaltan sektörlerin desteklenmesi ve iş gücünün bu alanlara yönlendirilmesi, küresel çalışma hayatında önemli bir gündemdir.
Cumhur-başkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın istikametini çizdiği Türkiye Yüzyılı hedeflerimiz doğrultusunda, daha kapsayıcı, daha güçlü ve sürdürülebilir bir kalkınma modeliyle, milletimizin refah seviyesini her geçen gün artırmayı amaçlıyoruz. Bu vizyon, emeğin, üretimin, yatırımın, istihdamın, büyümenin ve sosyal adaletin yüzyılını inşa etme kararlılığımızın açık bir göstergesidir.
Bu bağlamda, yakın zamanda kamuoyuyla paylaşacağımız Ulusal İstihdam Stratejisi, yeni dönemde çalışma hayatının temel taşlarını oluşturacak bir hedefle hazırlandı. Bu stratejiyle:
Dijital ve yeşil dönüşümün getirdiği fırsatları değerlendirirken, ortaya çıkan zorluklara karşı iş gücü piyasasında beceri uyumunu sağlamayı; eğitim ve istihdam arasındaki bağı daha da güçlendirmeyi; kadınların, gençlerin ve tüm vatandaşlarımızın insana yakışır işlerde istihdam edilmesini ve “kimseyi geride bırakmama” ilkesi doğrultusunda iş gücüne tam entegrasyonunu sağlamayı; sosyal koruma sistemlerini istihdamı teşvik edecek bir yapıda yeniden kurgulamayı ve kırsal alanlarda ekonomik çeşitliliği artırarak sürdürülebilir istihdam fırsatları oluşturmayı hedefliyoruz.
Ekonomimizin en dinamik göstergelerinden biri olan istihdam, aynı zamanda vatandaşlarımızın refah seviyesinin de en temel unsurlarından biridir. Uyguladığımız kararlı politikalar ve vizyoner yaklaşımlar sayesinde, ülkemiz bu alanda önemli performans göstermiştir. Özellikle pandemi sonrası dönemde küresel ekonomide yaşanan zorluklar ve bölgesel krizlere rağmen, Türkiye, güçlü iş gücü politikalarıyla dikkat çekici bir toparlanma süreci yaşamış ve istihdamda rekor seviyelere ulaşmıştır. Uyguladığımız stratejik politikalar ve kapsamlı reformlar sayesinde, 2023 yılında başlayan istihdam ve iş gücüne katılımdaki artış eğilimi, 2024 yılında da hız kesmeden devam etmiştir.
İş gücümüz, son bir yılda 1 milyon 232 bin artış göstererek 36,1 milyon seviyesine ulaşmıştır. İstihdamımız, aynı dönemde 1 milyon 31 bin artarak 33 milyon kişiye yükselmiştir. İşsiz sayımız, 3,1 milyon olarak kaydedilmiş ve işsizlik oranı 0,5 puanlık bir azalışla yüzde 8,8 seviyesine gerilemiştir. Son 18 aydır tek hanelerde seyreden işsizlik oranımız, Orta Vadeli Program (OVP) hedefleriyle tam uyum içinde ilerlemektedir. Bu başarı, yalnızca ekonomik büyümeyi değil, aynı zamanda sosyal adaleti ve toplumsal refahı da pekiştirmektedir.
Önümüzdeki üç yıllık süreçte, istihdamı yıllık ortalama 758 bin kişi artırmayı ve iş gücüne katılım oranlarında beklenen artışa rağmen işsizlik oranını kalıcı olarak tek haneli seviyelerde tutmayı hedefliyoruz.
Genç nüfusumuzun iş gücü piyasasına entegrasyonu konusunda da önemli adımlar atıyoruz. TÜİK verilerine göre genç işsizlik oranı, son 5 yılda 8,6 puan azalarak 2024 yılı Ekim ayı itibarıyla yüzde 16,6 seviyesine gerilemiştir. Bu, gençlerimiz için daha fazla iş fırsatı oluşturulduğunu ve geleceğe yönelik umutların yeşerdiğinin açık bir göstergesidir.
Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin oranı da dikkat çekici bir şekilde azalmaktadır. 2020 yılına kıyasla 2,1 puanlık bir düşüşle yüzde 26,3 seviyesine gerileyen bu oran, gençlerimizi daha fazla eğitim ve iş imkanıyla buluşturduğumuzun somut bir delilidir. Kararlı adımlarımız ve ileriye dönük projelerimizle, iş gücüne katılımı artırmayı, her bir vatandaşımıza insana yakışır iş imkanları sunmayı ve ülkemizi sosyal refah alanında daha da ileriye taşımayı sürdüreceğiz.
İstihdamı ve işgücüne katılımı geliştirmek için bu sene içinde; iş gücü piyasasında dijital ve yeşil dönüşümü destekleyen, kadın, genç ve engelli bireylerin istihdamını artıran projelerimizi hayata geçirdik. İşveren örgütlerimizle yaptığımız iş birliği protokolleriyle bu dönüşümü desteklerken, İŞKUR’un işveren kuruluşlarımızla birlikte yürüttüğü Nitelikli İşgücü Yetiştirme Programı (NİYEP), işverenlerin ihtiyaç duyduğu iş gücünü kendi bünyelerinde yetiştirmelerine imkan tanımaktadır.
Kadın istihdamında önemli projeler gerçekleştirdik. Kadın İstihdamında Pozitif Ayrımcılık Projesi (KİPAP) kapsamında kadın istihdam eden işverenlere 25 bin TL, 0-66 ay çocuğu olan kadınlara ilave 3 bin TL destek sağladık. Her Meslekte Kadın Eli Projesi ve diğer projelerle kadınların çalışma hayatındaki yerini güçlendirdik. İş Pozitif Programı ile 2024 yılında 798 bin kadını istihdama kazandırdık.
İŞKUR hizmetlerini yenilikçi yöntemlerle yaygınlaştırıyoruz. Aday Havuz Sistemi ve Yapay Zeka Destekli Risk Profilleme ile işverenlerin ve iş arayanların eşleşmesini kolaylaştırıyoruz. Sanal Fuarlar ve stantlarla vatandaşlara bilgilendirme ve işe yerleştirme hizmeti sunuyoruz. Ayrıca yakın zamanda, işgücüne katılamayan kesimleri çalışma hayatına entegre etmek için devreye aldığımız İşgücü Uyum Programı (İUP) ile kadınlar, gençler, engelliler ve öğrencilerden oluşan 120 bin kişiyi istihdama teşvik ettik.
Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğiyle Türkiye son yıllarda, çalışma hayatında gerçekleştirdiği reformlar ve yaptığı dönüşümlerle bölgesinde lider bir ülke haline gelmiştir. Hedefimiz, Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde bu başarıları daha ileriye taşımak, milletimizin her bir ferdine daha iyi bir gelecek sunmaktır.
