Διαβάζουμε πολλά αυτές τις ημέρες για το ποιος ήταν και τι έκανε ο Κώστας Σημίτης. Οι εξαιρετικές σελίδες που του αφιέρωσαν «Τα Νέα» την Τρίτη αποστόμωσαν άθλιους –ή/και ηλίθιους– υβριστές, ακύρωσαν του γονάτου αναλύσεις περί του «ευπρεπούς αστού» που χρησιμοποίησε το ΠαΣοΚ για να σταδιοδρομήσει.
Επιπλέον, μας χωρίζουν 30 ολόκληρα χρόνια από το 1995 που ανέλαβε την πρωθυπουργία αυτή η κλασική περίπτωση Ευρωπαίου αριστερού του 20ου αιώνα, σοσιαλιστή και δημοκράτη αγωνιστή, όπως ο μεγαλύτερος του Βίλυ Μπραντ, όπως ο νεαρότερος Φελίπε Γκονζάλεθ. Ξεχασμένες ίσως έννοιες αυτές, όπως έχει ξεχαστεί ότι τότε ΠαΣοΚ και κυβέρνηση είχαν εκπέσει σε «Αυλή της Εκάλης», συμμάζεμα άθλιων προσώπων γύρω από τη σύζυγο του βαρύτατα ασθενούντος Ανδρέα Παπανδρέου.
Επρόκειτο για πραγματικό fin de regime, περίοδο εμετικής καμαρίλας που δεν είχε υπάρξει ποτέ στην ελληνική ιστορία γιατί ούτε βασιλείς ούτε προηγούμενοι πρωθυπουργοί είχαν αποκτήσει τόση εξουσία όση ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Η επίσημη ηγεσία του ΠαΣοΚ υπό τον Άκη Τσοχατζόπουλο άφηνε την αυλή να λειτουργεί για να επωφεληθεί και να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον κρίσιμο μεγάλο κίνδυνο: να περάσει η ηγεσία στον Κώστα Σημίτη.
Το γιατί δεν ήθελε η κομματική ηγετική πλειοψηφία να συμβεί αυτό μας το περιγράφει στην προτελευταία σελίδα των απομνημονευμάτων του –Δρόμοι Ζωής (Πόλις, 2015)– ο Κώστας Σημίτης και εξηγεί γιατί επέμεινε, ενώ ήταν ήδη πρωθυπουργός, να αναλάβει και την ηγεσία του κόμματος:
«την πλειοψηφία απάρτιζαν άτομα χωρίς περίσκεψη, προσηλωμένα στις προσωπικές τους επιδιώξεις. Συμβιβασμός μαζί τους θα ήταν εφικτός μόνο αν βρισκόμουν σε θέση εξουσίας. Αυτή τη θέση εξουσίας ήθελα να διασφαλίσω».
Όσοι θυμόμαστε την εποχή και τους ανθρώπους γνωρίζουμε ότι αυτή είναι η αλήθεια – ρητή, ξεκάθαρη αλλά καθόλου απλή: πόσοι από όσους ασχολούνται με την πολιτική αλλά και με την τέχνη, την επιστήμη, την επιχειρηματικότητα, πόσοι από όσους υπηρετούν κρατικούς θεσμούς, μπορούν να ξεπεράσουν τις προσωπικές τους επιδιώξεις και «να έχουν περίσκεψη» για το αντικείμενο της ενασχόλησής τους;
Μου φαίνεται ελάχιστοι – έχει καταντήσει περίπου «επιστημονική αλήθεια» ότι η κοινωνία προχωράει μέσα από τις προσωπικές επιδιώξεις, πως η προσωπική ευδαιμονία διαχέεται τελικά στην κοινωνία.
Εμένα μου φαίνεται πως η ευδαιμονία του γκάνγκστερ, του λαθρέμπορου του αριβίστα, του άπληστου, του «προσηλωμένου στις προσωπικές επιδιώξεις» οδηγεί τελικά σε χρεοκοπίες χωρών και ίσως σε ακόμη χειρότερα, όπως φοβόμαστε ότι θα δείξει η προεδρία Τραμπ-Μασκ.
Αντιθέτως, η «υπέρβαση του προσωπικού» ήταν καθοριστικό στοιχείο της προσωπικότητας του Κώστα Σημίτη· για τούτο τόσα σπουδαία έγιναν επί πρωθυπουργίας του, για τούτο τόσο πολύ συγκίνησε ο θάνατός του.
