Μέσα στο ασταθές περιβάλλον στη Μέση Ανατολή με εστίες ανασφάλειας όπως εκείνη στη Συρία εντείνουν την κινητικότητά τους οι «παίκτες» της ευρύτερης περιοχής: Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Χριστοδουλίδης ως ηγέτες ευρωπαϊκών χωρών μαζί με τον πρόεδρο της μεγαλύτερης αραβικής χώρας, Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, επεδίωξαν χθες σαφές γεωπολιτικό στίγμα μέσω της τριμερούς συνόδου Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου. Ο Μητσοτάκης μεταβαίνει τη Δευτέρα στην πόλη Αλ Ούλα της Σαουδικής Αραβίας, την οποία πλησίασε η νέα κυβέρνηση της Δαμασκού αμέσως μετά την πτώση του Μπασάρ αλ Ασαντ. Και σήμερα ο πρόεδρος του Ισραήλ, Ισαάκ Χέρτζογκ, επισκέπτεται τη Λευκωσία, ενώ η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα πηγαίνει στο Κάιρο για θέματα της στρατηγικής εταιρικής σχέσης ΕΕ – Αιγύπτου. Χθες, μέσω Καΐρου εκπέμφθηκε τριπλό μήνυμα: ένα έμμεσο αλλά σαφές προς την Αγκυρα (κινήσεις, σκέψεις και ρητορική εκ μέρους της Τουρκίας πυροδοτούν ανησυχίες), ένα ευθύ προς τη Δαμασκό (όπου παραμένει θολό το αύριο) και ακόμα ένα με ευρύτερους παραλήπτες για το Κυπριακό.
Ο έλληνας πρωθυπουργός και οι πρόεδροι Κύπρου και Αιγύπτου προέταξαν κοινό μέτωπο σεβασμού στο διεθνές δίκαιο – δύο λέξεις που αναφέρονται επτά φορές στην κοινή δήλωσή τους -, ενώ ο Σίσι χαρακτήρισε τον τριμερή μηχανισμό «πρότυπο για την ενδυνάμωση της σταθερότητας και την ανάπτυξη στην Ανατολική Μεσόγειο». Γρήγορα ήρθαν προειδοποιήσεις σε όποιον θεωρεί ότι η εύθραυστη κατάσταση στη Συρία μπορεί να ευνοήσει σχέδια επιβολής τετελεσμένων – όπως το ενδεχόμενο ενός τουρκοσυριακού μνημονίου. Οι τρεις ηγέτες ανέφεραν ρητώς ότι «οποιεσδήποτε συμφωνίες ή μνημόνια συνεννόησης για την οριοθέτηση της θαλάσσιας δικαιοδοσίας θα πρέπει να συνάπτονται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της UNCLOS» (σ.σ.: του δικαίου της θάλασσας). Με τα λόγια του Μητσοτάκη αφενός «συμμεριζόμαστε τις προοπτικές για το μέλλον της ευρύτερης γειτονιάς μας (…) αποκρούοντας από κοινού κάθε ενέργεια εκτός πλαισίου της διεθνούς νομιμότητας, που θα προκαλεί αχρείαστες εντάσεις», αφετέρου «η διαδρομή της Συρίας προς το αύριο περνά μέσα από τους κανόνες του διεθνούς δικαίου».
Συναντίληψη διαπιστώθηκε για την επόμενη μέρα στη Συρία ως προς την ανάγκη μιας «συμπεριληπτικής διαδικασίας» για την εδαφική ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της χώρας. «Είναι αυτονόητο», κατά τον Μητσοτάκη, πως η νέα ηγεσία της Δαμασκού «πρέπει να αποδείξει έμπρακτα ότι σέβεται το διεθνές δίκαιο, ότι προστατεύει τα δικαιώματα των μειονοτήτων, ότι θωρακίζει την πολιτιστική κληρονομιά». Ο Πρωθυπουργός εξέφρασε ανησυχία για τον κίνδυνο «αναζωπύρωσης συγκρούσεων στο εσωτερικό της Συρίας, που ενδέχεται να παρεμποδίσει την εθελοντική και ασφαλή επιστροφή προσφύγων» – κάτι που καίει συνολικά την Ευρώπη ως προτεραιότητα.
Οσον αφορά το Κυπριακό, μια επίλυση στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ «θα δημιουργούσε πρωτοφανείς συνθήκες πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής ευμάρειας στην Ανατολική Μεσόγειο», τόνισε ο Μητσοτάκης, με τον Χριστοδουλίδη να υπογραμμίζει την κοινή προσέγγιση Αθήνας, Λευκωσίας και Καΐρου.
Στο μεταξύ τα ενεργειακά – η ενεργειακή ασφάλεια ακριβέστερα – αποτελούν κρίσιμο παράγοντα την περίοδο που η Ευρώπη αναζητεί εναλλακτικές πηγές. «Είναι ζωτικής σημασίας να αναπτύξουμε κοινά έργα στις Ανανεώσιμες Πηγές, στην ηλεκτρική διασύνδεση, στη μεταφορά αερίου» τόνισε ο Σίσι, επιβεβαιώνοντας ότι επιδιώκεται στρατηγική συμπόρευση στον ενεργειακό τομέα. Ο Μητσοτάκης αναφέρθηκε στο πρότζεκτ GREGY (το υποθαλάσσιο καλώδιο Ελλάδας – Αιγύπτου) και σε άλλη μία ανερχόμενη αγορά: εκείνη της δέσμευσης και αποθήκευσης του άνθρακα, με τις δυνατότητες ελληνοαιγυπτιακής συνεργασίας να αποτελούν εδώ και μήνες αντικείμενο συζητήσεων μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων και υπηρεσιών. Οσο για το Μεταναστευτικό, για την Αθήνα, ταυτόχρονα με τη συγκράτηση των παράνομων ρευμάτων μέσω Λιβύης, έχει σημασία η διεύρυνση σε περαιτέρω κατηγορίες εργατών της διακρατικής συμφωνίας με την Αίγυπτο, ενώ χθες υπογράφηκαν τέσσερα μνημόνια συνεργασίας: μεταξύ των διοικήσεων Λιμένων Πειραιά / Θεσσαλονίκης και Πορτ Σάιντ / Αλεξάνδρειας, στην Υγεία, στις επενδύσεις, στην τεχνολογία.
