Πόσο απρόβλεπτη θα είναι η χρονιά που ξεκινάει; Δύο άλλες ιστορικές χρονιές έρχονται στον νου, το 1989 και το 2001. Κανείς την Πρωτοχρονιά του 1989 δεν μπορούσε να προβλέψει ότι τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς θα έπεφτε το τείχος του Βερολίνου και ότι θα ξεκινούσε μια ειρηνική επανάσταση που θα έβαζε τέλος στην κομμουνιστική κυριαρχία της ανατολικής Ευρώπης για δεκαετίες. Και το 2001, μια χρονιά μετά την αλλαγή του αιώνα, κανείς και πάλι δεν προέβλεψε ότι τον Σεπτέμβριο θα γινόταν η τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Μια επίθεση που άλλαξε την πολιτική της Αμερικής καθοριστικά, την οδήγησε σε δύο καταστροφικούς πολέμους, η αποτυχία των οποίων σε μεγάλο βαθμό άνοιξε τον δρόμο στο ρεύμα του απομονωτισμού που έφερε τον Τραμπ στην εξουσία.
Ερχόμαστε λοιπόν στο προκείμενο: το πώς θα εξελιχθεί αυτή η χρονιά εξαρτάται κυρίως από τον νέο αμερικανό πρόεδρο. Καλώς για τους οπαδούς του, πολύ κακώς για την Ευρώπη που δυστυχώς εξαρτάται από τις αμερικανικές εξελίξεις. Θα ήταν ευχής έργον να είχε απεξαρτηθεί αλλά αυτό δεν έγινε. Μια οικονομική υπερδύναμη όπως η ΕΕ στηρίζεται σε πήλινα πόδια όσον αφορά την άμυνά της και μπορεί δυστυχώς να γίνει όμηρος των βουλήσεων του Τραμπ. Και αν βασιστούμε στις διακηρύξεις του τα νέα δεν είναι καθόλου καλά. Γιατί αυτές θα μετουσιωθούν σε συγκεκριμένες πολιτικές. Ο Τραμπ ψηφίστηκε για να εφαρμόσει τις διακηρύξεις του και είναι ευσεβείς πόθοι να πιστεύουμε ότι θα αμβλύνει τη στάση του απέναντι στις ευρωπαϊκές χώρες για τις οποίες θεωρεί ότι πληρώνει αδίκως την προστασία τους.
Θα ήταν ίσως διαφορετικά τα πράγματα αν η Ευρώπη ήταν ενωμένη σε βαθμό τέτοιο που να μην μπορεί να επηρεαστεί από εξωγενείς παράγοντες. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει. Οι δύο μεγαλύτερες χώρες της, Γαλλία και Γερμανία, διανύουν περίοδο πολιτικής αστάθειας, η Ιταλία μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί στα τραμπικά δεδομένα όπως και η Ουγγαρία και άλλες χώρες με κυβερνήσεις συνεργασίας που περιλαμβάνουν κόμματα με ιδεολογικές συγγένειες με τον αμερικανικό λαϊκισμό.
Το πιθανότερο σενάριο είναι να δούμε την κακοφωνία και όχι την ενότητα να κυριαρχεί στην Ευρώπη τους επόμενους μήνες καθώς θα ξεδιπλώνεται η ατζέντα Τραμπ. Και αυτό θα συμβεί και στους δύο οργανισμούς του ευρωπαϊκού θεσμικού συστήματος, το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η ώρα της κρίσεως για το ΝΑΤΟ θα σημάνει αν η Ουάσιγκτον επιμείνει σε άμεση αύξηση των αμυντικών δαπανών υπό την απειλή της αποχώρησης των ΗΠΑ. Ακόμη και αν αυτή δεν πραγματοποιηθεί, ποιο θα είναι το αντάλλαγμα; Μια κακή συμφωνία για την Ουκρανία με επιπτώσεις στην ασφάλεια χωρών όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής; Μια μαζική αγορά αμερικανικών όπλων σε βάρος της ανάπτυξης ευρωπαϊκής άμυνας;
Για την ΕΕ, ο πόλεμος θα είναι πιθανότατα πολυδιάστατος, εμπόριο, κλιματική αλλαγή, σχέσεις με την Κίνα. Ο Τραμπ έχει ήδη δηλώσει ότι προτιμά να συνομιλεί με χώρες αντί με την ΕΕ ως σύνολο και θα επιδιώξει να την υποβαθμίσει. Η δήλωσή του περί Γροιλανδίας δείχνει ότι ούτε τα κυριαρχικά δικαιώματα χωρών τον αφορούν. Η Ευρώπη θα υποστεί διαδοχικούς εκβιασμούς για να συμπλεύσει μαζί του και δυστυχώς δεν λείπουν οι «δούρειοι ίπποι».
Η Ινώ Αφεντούλη είναι εκτελεστική διευθύντρια
του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων
