Οι πλημμύρες που πριν από λίγες μέρες στοίχισαν τη ζωή σε τρεις συνανθρώπους μας στη Λήμνο και τη Χαλκιδική προκαλώντας μεγάλες καταστροφές σε διάφορες περιοχές… ξύπνησαν μνήμες από τα πρόσφατα πλημμυρικά φαινόμενα στη Θεσσαλία και τη Μάνδρα. Ποιος δεν θυμάται τις εικόνες βιβλικής καταστροφής μετά την επέλαση της κακοκαιρίας «Daniel»; Τι άφησε στο πέρασμά του ο «Ιανός»; Και τους 25 ανθρώπους που πνίγηκαν από τις φονικές πλημμύρες στη Μάνδρα τον Νοέμβριο του 2017; Το σκηνικό, επαναλαμβανόμενο. Οι πολίτες που θρηνούν την απώλεια των δικών τους ανθρώπων και εκείνοι που χάνουν τις περιουσίες τους έχουν μπροστά τους έναν ακόμα γολγοθά σε περίπτωση που αποφασίσουν να διεκδικήσουν αποζημιώσεις προσφεύγοντας στη Δικαιοσύνη, «τελευταίο καταφύγιο των πολιτών».
«Η αναζήτηση ευθυνών για τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές είναι κοπιώδης για τον έλληνα πολίτη, όπως λέει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο δικηγόρος Γιώργος Γκούσκος, επισημαίνοντας ότι «η παροχή κρατικής βοήθειας αποτελεί προσπάθεια του κράτους να απαλύνει τις συνέπειες μιας φυσικής καταστροφής, όμως αυτή δεν οδηγεί σε απαλλαγή από τις εκάστοτε ευθύνες, ούτε συνιστά και ομολογία υπαιτιότητας ή ευθύνης».
Υπό αυτό το πρίσμα, προσθέτει ο Γιώργος Γκούσκος, οι πολίτες οι οποίοι υπήρξαν θύματα φυσικών καταστροφών δικαιούνται – ανεξαρτήτως της όποιας κρατικής έκτακτης βοήθειας – να απευθυνθούν στα δικαστήρια τονίζοντας πως «η δικαστική οδός – αν και χρονοβόρα – συνιστά τη μοναδική διαδικασία απόδοσης ευθυνών (πάσης φύσεως), ανεξαρτήτως έκτακτων βοηθημάτων της πολιτείας».
Οι πολίτες σε αυτές τις περιπτώσεις προσφεύγουν στα Διοικητικά Δικαστήρια διεκδικώντας την καταβολή αποζημίωσης από το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο συνήθως εξαντλεί όλα τα ένδικα μέσα, με αποτέλεσμα να απαιτούνται πολλά χρόνια μέχρις ότου οι παθόντες ή οι συγγενείς των θυμάτων να δικαιωθούν.
Σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων, είναι δυνατόν να υπάρχει αστική ευθύνη του Δημοσίου από παράνομες πράξεις, παραλείψεις των οργάνων του, σε περίπτωση φυσικών καταστροφών, έκτακτων και επικίνδυνων καιρικών ή άλλων φαινομένων.
Τα δικαστήρια μάλιστα, όπως προκύπτει από την επισκόπηση μιας σειράς τελεσίδικων αποφάσεων που έχουν εκδοθεί, εξετάζουν ενδελεχώς τις πράξεις και τις παραλείψεις των οργάνων του Δημοσίου και δεν στέκονται μόνο στην ένταση του καιρικού φαινομένου και των συνεπειών που προκάλεσε σε μια περιοχή.
Χαρακτηριστική είναι η σκέψη που περιέχεται σε απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, το οποίο έκρινε την αγωγή συγγενών θυμάτων από την πλημμύρα στην περιοχή της Μάνδρας. Το δικαστήριο αναγνώρισε με απόφασή του ότι «η ευθύνη των οργάνων του Δημοσίου δεν αίρεται, ούτε διακόπτεται ο υφιστάμενος αιτιώδης σύνδεσμος των παράνομων παραλείψεων με το ζημιογόνο αποτέλεσμα, εκ του ότι το επίδικο καιρικό φαινόμενο είχε ένταση αναγόμενη σε επιστροφή χιλιετίας και ο συσσωρευμένος όγκος νερού έλαβε χώρα σε ελάχιστο χρόνο, διότι, κατά τα κριθέντα, το αποτέλεσμα θα είχε αποτραπεί εάν δεν είχαν λάβει χώρα όλες οι εν λόγω παραλείψεις, και συνεπώς δεν οφείλεται αυτό σε γεγονός ανωτέρας βίας».
Σε άλλες περιπτώσεις, πάλι, πολίτες προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη και δικαιώνονται ακόμα και για υλικές ζημιές, αρκεί να αποδειχθεί ότι το αποτέλεσμα αυτό συνδέεται αιτιωδώς με παραλείψεις των αρμόδιων οργάνων της πολιτείας.
Σε μια τέτοια περίπτωση το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών επιδίκασε το ποσό των 9.000 ευρώ σε ιδιοκτήτη καταστήματος στην περιοχή της Νέας Μάκρης εξαιτίας πλημμύρας που σημειώθηκε το 2012 και προκάλεσε καταστροφές στην επιχείρησή του.
Οπως αποδείχθηκε, οι καταστροφές έλαβαν χώρα επειδή η Περιφέρεια Αττικής παρανόμως παρέλειψε να προβεί στη συντήρηση και στην επισκευή των φρεατίων της περιοχής, με αποτέλεσμα να αναγνωριστεί η ευθύνη της αλλά και η υποχρέωση προς αποζημίωση του καταστηματάρχη λόγω της ηθικής βλάβης που υπέστη.
Το δευτεροβάθμιο δικαστήριο για να αναγνωρίσει την ευθύνη της Περιφέρειας Αττικής έλαβε υπόψη του την αρμοδιότητα της δεύτερης για τη συντήρηση και τον καθαρισμό των φρεατίων απορροής ομβρίων υδάτων στη Νέα Μάκρη – μεταξύ άλλων, και στο ύψος όπου βρισκόταν το κατάστημα του επιχειρηματία. Στο πλαίσιο της αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής υπήρχε υποχρέωση, διά των αρμοδίων οργάνων της, να μεριμνά ώστε τα εν λόγω φρεάτια να είναι επαρκώς συντηρημένα και σε καλή κατάσταση, σύμφωνα με το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών.
