Οι πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή της Βαλένθια έφεραν στο φως σοβαρές αδυναμίες στα ευρωπαϊκά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για φυσικές καταστροφές.
Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (AEMA) έχει εντοπίσει σημαντικές ελλείψεις στην οργάνωση και στη συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στον τομέα της διαχείρισης κινδύνων.
Σύμφωνα με την έρευνά της, τα ευρωπαϊκά κράτη εξακολουθούν να υπολείπονται σε σύγκριση με χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία, οι οποίες έχουν αναπτύξει αποτελεσματικά συστήματα για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η AEMA στο τελευταίο της πόρισμα ανέλυσε τις πλημμύρες που σημειώθηκαν το 2021 στη Γερμανία και το Βέλγιο, όπου χάθηκαν περισσότερες από 200 ζωές και οι οικονομικές ζημίες ανήλθαν σε 44 δισεκατομμύρια ευρώ. Η έκθεση επισημαίνει την «κατακερματισμένη» διάρθρωση των ευρωπαϊκών συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και τα προβλήματα που απορρέουν από το περιορισμένο επίπεδο ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των διαφόρων φορέων. Σύμφωνα με την Julie Berckmans, ειδική αξιολόγησης κινδύνων της AEMA, «η κατανομή των ευθυνών μεταξύ των θεσμών και η έλλειψη συνεργασίας αποτελούν εμπόδια στην αποτελεσματική προειδοποίηση του πληθυσμού».
Εκτός από τα συστημικά προβλήματα, η έλλειψη ενημέρωσης και προετοιμασίας των πολιτών παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο. Σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία, οι πολίτες είναι πιο εξοικειωμένοι με τα φαινόμενα των φυσικών καταστροφών και ακολουθούν καθιερωμένα πρωτόκολλα διαχείρισης κινδύνων, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές χώρες, όπου το επίπεδο ετοιμότητας της κοινωνίας παραμένει χαμηλό. Η ταχύτητα της κλιματικής αλλαγής είναι τόσο μεγάλη, που οι πολιτικές και οι δομές δεν προλαβαίνουν να προσαρμοστούν.
Ενα επιπλέον ζήτημα είναι η κατανόηση της σημασίας των προειδοποιήσεων από τον πληθυσμό. Ο Bapon Fakhruddin, που ανέπτυξε το σύστημα προειδοποίησης για τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό μετά την καταστροφή του 2004, υπογραμμίζει ότι η ενημέρωση των πολιτών πρέπει να βασίζεται στην «αντίληψη του κινδύνου». Αν οι άνθρωποι δεν νιώθουν τον κίνδυνο ή δεν εμπιστεύονται την πηγή της προειδοποίησης, είναι πιθανό να αγνοήσουν τα μηνύματα. Αυτό παρατηρήθηκε και στις πλημμύρες του 2021 στη Γερμανία, όπου το 85% των πολιτών που έλαβαν προειδοποίηση δεν περίμεναν ακραία πλημμυρικά φαινόμενα και δεν προέβησαν στις απαραίτητες ενέργειες.
Η πολυπολιτισμικότητα και οι διαφορετικοί τρόποι ζωής στην Ευρώπη αποτελούν μια ακόμη πρόκληση για τη σωστή διαχείριση των προειδοποιήσεων. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, στις πλημμύρες στην περιοχή του Baden-Wurttemberg, η επικοινωνία με τους πολίτες αποδείχθηκε δύσκολη λόγω της πολυμορφίας των μέσων που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για ενημέρωση – από παραδοσιακό ραδιόφωνο μέχρι κινητές συσκευές.
