Οι περισσότεροι γονείς λένε στα παιδάκια τους μη δέχεσαι καραμέλες ή σοκολάτες από ξένους, ανθρώπους που δεν γνωρίζεις. Εκείνη η εντολή προς τα παιδιά όμως, είναι εντελώς ξένη, πλέον, και στους Βρετανούς πολιτικούς.
To κακό παράδειγμα των ΗΠΑ φαίνεται να ακολουθεί και το Ηνωμένο Βασίλειο, με το «χοντρό χρήμα» να ρέει άφθονο στις τσέπες πολιτικών και ταμεία κομμάτων, δίχως να ελέγχεται η προέλευσή του.
Σύμφωνα με στοιχεία δημοσιεύτηκαν πρόσφατα, μόνο το τρίμηνο Απρίλιος-Ιούνιος 2024, τα πολιτικά κόμματα δέχτηκαν συνολικά δωρεές 55,5 εκατομμυρίων λιρών ένα από τα υψηλότερα ποσά που έχουν καταγραφεί.
Σύμφωνα με έρευνα όμως του Γραφείου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (TBIJ), τα έξι μεγάλα κόμματα στη Γηραιά Αλβιόνα, τσεπώνουν χρήματα κυριολεκτικά από άγνωστους χορηγούς.
Ειδικότερα, οι άνθρωποι του φορέα, έκαναν έναν ενδιαφέρον πείραμα, προκειμένου να δοκιμάσουν την ικανότητα των έξι πολιτικών κομμάτων να εντοπίζουν και να αποτρέπουν παράνομες δωρεές. Πραγματοποίησαν μια σειρά πληρωμών σε κάθε μεγάλο κόμμα, συνολικού ύψους άνω των 500 λιρών, από κάποιον που δεν ανήκει στους εκλογικούς καταλόγους του Ηνωμένου Βασιλείου. Το συγκεκριμένο όριο των χρημάτων είναι αυτό που πρέπει να προέρχεται μια δωρεά από έναν ψηφοφόρο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, πέντε από τα έξι κόμματα δέχτηκαν τα κεφάλαια.
«Το πρόβλημα, με λίγα λόγια, είναι ότι μπορεί να αγοράσει επιρροή που εξυπηρετεί εξωτερικά συμφέροντα»
Οι Εργατικοί ήταν το μόνο κόμμα που εντόπισε σωστά και μπλοκάρισε τα χρήματα. Οι Συντηρητικοί, το Reform UK, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες, το Κόμμα των Πρασίνων και το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) απέτυχαν να εμποδίσουν ή να επιστρέψουν τις πληρωμές.
«Το πρόβλημα, με λίγα λόγια, είναι ότι μπορεί να αγοράσει επιρροή που εξυπηρετεί εξωτερικά συμφέροντα» αναφέρει το TBIJ.
Για παράδειγμα η δωρεά 630.225 δολαρίων στο Συντηρητικό κόμμα που έγινε τον Φεβρουάριο του 2018 από τον Ehud Sheleg, έναν Βρετανο-Ισραηλινό έμπορο έργων τέχνης. Τα χρήματα ήταν μέρος μιας εκστρατείας συγκέντρωσης κεφαλαίων που βοήθησε τον Μπόρις Τζόνσον να εξασφαλίσει μια συντριπτική νίκη στις γενικές εκλογές του 2019. Αργότερα αναφέρθηκε επίσης ότι προήλθε από έναν ρωσικό λογαριασμό που ανήκε στον πεθερό του Σέλεγκ, Σεργκέι Κοπίτοφ, έναν πρώην φιλορώσο πολιτικό.
Πέρυσι ο τότε υπουργός Μάικλ Γκόουβ αύξησε δραματικά τα όρια στο πόσα πολιτικά κόμματα επιτρέπεται να ξοδεύουν σε μια προεκλογική εκστρατεία – από 30.000 λίρες ανά εκλογική περιφέρεια σε περισσότερες από 54.000 λίρες, με τη δικαιολογία ότι αυτό αντικατοπτρίζει τον πληθωρισμό από το 2000.
«Αυτή η αυξανόμενη εξάρτηση από χρηματοδοτικό ταμείο για να κερδίσουν τις εκλογές ανοίγει την πόρτα σε ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να ανατρέψουν τους κανόνες για να βάλουν χρήματα στην τσέπη του κόμματος που προτιμούν. Και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ιδιαίτερα αδύναμη άμυνα έναντι του ξένου χρήματος που εισέρχεται στην πολιτική» εκτιμά το TBIJ.
Οι μεμονωμένες δωρεές, μάλιστα, ενός ατόμου είναι η κορυφή του παγόβουνου, σύμφωνα με την έρευνα. Από το 2020, περισσότερα από 13 εκατ. λίρες έχουν δωριστεί σε πολιτικά κόμματα μέσω οργανώσεων γνωστών ως «Ενώσεις άνευ νομικής προσωπικότητας». Σχεδόν τα δύο τρίτα πήγαν στο Συντηρητικό Κόμμα.
Οι ενώσεις που δεν έχουν εταιρική μορφή είναι άτυπες οργανώσεις δύο ή περισσότερων ατόμων που συγκεντρώνονται για έναν κοινό σκοπό, όπως μια ένωση στέγασης ή μια θρησκευτική κοινότητα. Δεν χρειάζεται να υποβάλλουν ετήσια οικονομική έκθεση, να ανοίξουν επαγγελματικούς τραπεζικούς λογαριασμούς, ή να έχουν όνομα.
Μια ένωση χωρίς εταιρική μορφή δεν χρειάζεται καν να εγγραφεί στην Εκλογική Επιτροπή, εκτός εάν κάνει πολιτικές συνεισφορές που υπερβαίνουν τις 37.270 λίρε σε ένα ημερολογιακό έτος. Αλλά ακόμη και τότε, δεν χρειάζεται να αποκαλύψει πώς συγκέντρωσε τα χρήματα.
«Οι Ενώσεις άνευ νομικής προσωπικότητας μπορούν να λειτουργήσουν ως επίσημοι δωρητές, αποκρύπτοντας ότι τα χρήματα προέρχονται στην πραγματικότητα από μη επιτρεπόμενες πηγές», λέει ο Γάβιν Μίλαρ, κορυφαίος εμπειρογνώμονας στο εκλογικό δίκαιο.
Τον Ιούλιο του 2021, η Επιτροπή Προτύπων στη Δημόσια Ζωή προειδοποίησε σε μια αναφορά στην Ντάουνινγκ Στριτ ότι αυτές οι ενώσεις παρέχουν «μια οδό για ξένα χρήματα για να επηρεάσουν τις βρετανικές εκλογές» και συνιστούσε δωρεές να γίνονται μόνο από κέρδη που παράγονται στο Ην. Βασίλειο. Αλλά δεν έγινε καμία τέτοια αλλαγή νόμου.
Αν και η νομοθεσία της χώρας αναγκάζει όποιον ενεργεί για λογαριασμό ενός δωρητή να αποκαλύψει την πηγή των κεφαλαίων, στην πράξη μπορεί να κρύψει την προέλευση των χρημάτων.
Και όσο ο ενδιάμεσος είναι στους εκλογικούς καταλόγους, ούτε η Εφορευτική Επιτροπή ούτε το πολιτικό κόμμα απαιτείται αυτόματα να διερευνήσουν περαιτέρω.
Για παράδειγμα, η σύζυγος ενός Ρώσου ολιγάρχη, η οποία είναι Βρετανίδα υπήκοος εγγεγραμμένη στον εκλογικό κατάλογο στο Λονδίνο, είχε κάνει δωρεά στο όνομά της. «Οι αρχές απλώς θα το δεχτούν χωρίς να κάνουν έρευνα, γιατί λένε, “Λοιπόν, είναι στο μητρώο και λέει ότι είναι τα χρήματά της”» εξηγεί ο Μίλαρ.
Έτσι, η απάντηση, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι η τελική απομάκρυνση από την ιδιωτική χρηματοδότηση.
