Ο θυρωρός κοιτούσε τον Χάρη Δούκα σχεδόν με δυσπιστία. Ο δήμαρχος Αθηναίων είχε μόλις τρέξει χαμογελαστός προς το μέρος του, του είχε συστηθεί και τον είχε ρωτήσει αν θα τον ενοχλούσαμε όση ώρα κουβεντιάζαμε στην είσοδό του. Το κτίριο με τον αριθμό 57, επί της Πανεπιστημίου, είναι ένα κανονικό, λειτουργικό κτίριο στο κέντρο της πόλης. Η αρχιτεκτονική του προδίδει τα χρόνια του. Αυτό όμως που δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά είναι η ιστορία που κουβαλάει: στους κάτω ορόφους είχε βρει την αρχική του στέγη το ΠΑΣΟΚ, λίγο μετά την ίδρυσή του. Δεν ήταν η πρώτη επιλογή του πασοκικού επιτελείου, που λάτρευε τους συμβολισμούς, όμως η εναλλακτική, επί της 3ης Σεπτεμβρίου, ήταν πολύ μικρή για να χωρέσει τις προσδοκίες τους. Σχεδόν κανείς δεν θυμάται σήμερα, που η έδρα της Χαριλάου Τρικούπη έχει γίνει ταυτόσημη του κόμματος, πως η αρχή έγινε αλλού – έτσι όμως συμβαίνει συνήθως στα πρώτα βήματα.
Ο Χάρης Δούκας συστήθηκε στο ευρύ κοινό πριν από έναν χρόνο, όταν πέτυχε μία από τις μεγαλύτερες νίκες για το ΠΑΣΟΚ την τελευταία δεκαετία, στον Δήμο της Αθήνας, ανατρέποντας όλα τα προγνωστικά απέναντι στον Κώστα Μπακογιάννη. Ως δήμαρχος Αθηναίων, εκτιμά πως δεν είναι ο αγαπημένος του Μεγάρου Μαξίμου. Και ξέρει επίσης πως η επιλογή του να διεκδικήσει την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δεν θα διευκολύνει τη μεταξύ τους σχέση. Πίνοντας εσπρέσο, αναρωτιέμαι πόσους καφέδες έπινε τη μέρα ο Φρανσουά Μιτεράν – πιάνει αμέσως την αναφορά: «Λοιπόν, για να το λύσουμε. Με ρωτούσαν αν έχει ξανακουστεί ένας δήμαρχος να είναι και πρόεδρος. Σκέφτηκα να πω μερικά παραδείγματα προσώπων γνωστών, που τα ξέρει ο κόσμος. Ξεκίνησα από τη Γαλλία, γιατί εκεί το μοντέλο είναι πολύ συνηθισμένο. Ετσι προέκυψε ότι θεωρώ ότι είμαι Μιτεράν ή ότι θέλω να γίνω, επειδή παρουσίασα μια προσωπικότητα που ξέρει όλος ο κόσμος. Δεν έκανα όμως καμία παρομοίωση, μίλησα για ευρωπαϊκό κεκτημένο», απαντάει. «Υπάρχει μια αντίληψη στην Ελλάδα, την έχουν και πολλοί στη ΝΔ: ο δήμαρχος θεωρείται επαίτης. Δεν μας τιμάει να παίρνουμε αποφάσεις στα δημοτικά συμβούλια και μετά αυτές να μην εφαρμόζονται, ούτε μας τιμάει για ό,τι θέλουμε να ψάχνουμε να βρούμε τον βουλευτή, ο βουλευτής τον υπουργό, ο υπουργός το Μαξίμου και το Μαξίμου τον Μητσοτάκη», περιγράφει για μια εμπειρία που φαίνεται πως ήδη έχει.
«Δεν είμαι επαγγελματίας πολιτικός, είμαι ένας άνθρωπος που μαθαίνει, διαβάζει και δουλεύει», τονίζει ο Χάρης Δούκας στην πολιτική συντάκτρια των «ΝΕΩΝ», Μυρτώ Λιαλιούτη
Σίγουρα, βέβαια, ακούει τις αιτιάσεις των πολιτών της Αθήνας που δυσπιστούν: «Να πω ένα παράδειγμα; Προτείνω μια δράση, για δύο χρόνια τα τιμολόγια στη ΔΕΗ να είναι σταθερά, να μην μπλέκουμε στα χρώματα του τιμολογίου. Αν το κερδίσω σαν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, θα είναι επίσης μια μεγάλη νίκη για την Αθήνα που βιώνει μεγάλες ανισότητες και προβλήματα ενεργειακής φτώχειας. Αν προχωρήσουν τα βήματα, θα το έχουμε καταφέρει και για τον Δήμο της Αθήνας και για τους υπόλοιπους. Το εθνικό γίνεται τοπικό – και το ανάποδο». Μήπως όμως δεν του αρκούσε ο ρόλος του δημάρχου; «Ακριβώς το αντίθετο, πιστεύω ότι έχει μεγάλη αξία και δύναμη. Αλαζόνας και καριερίστας θα ήμουν αν περίμενα μια ευνοϊκότερη συγκυρία. Εχω μάθει στη ζωή μου να μην κρύβομαι, να λέω αυτά που πιστεύω. Αυτό κάνω και τώρα, αλλιώς θα ήμουν κρυπτόμενος». Ο Δούκας δείχνει να αντιλαμβάνεται το προσωπικό ρίσκο της απόφασής του. «Εχω απόλυτη επίγνωση. Με ενοχλεί όμως ότι τρεις μήνες τώρα γίνεται η ίδια ερώτηση, ενώ δεν έγινε παρά ελάχιστα σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Και νομίζω ότι Χαριλάου Τρικούπη – Βρυξέλλες δεν είναι πιο κοντινή διαδρομή από Χαριλάου Τρικούπη – Πλατεία Κοτζιά», λέει σχολιάζοντας τον διπλό ρόλο του Νίκου Ανδρουλάκη έως το 2023.
Ο Δούκας κατέθεσε πλήρες πρόγραμμα στις αρχές του φθινοπώρου, το οποίο σχολιάστηκε πολύ. «Είπα πως η ΔΕΗ πρέπει να είναι δημόσια, να έχει την απαραίτητη κερδοφορία – όχι υπερκέρδη – και να φτιάξει σταθερά τιμολόγια. Ο Ντράγκι στην έκθεσή του αυτό είπε: για να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στην Ευρώπη πρέπει να έχουμε κράτος που να συμμετέχει σε όλες τις διαδικασίες της οικονομίας, να έχουμε φθηνή ενέργεια – και σ’ αυτό παίζουν ρόλο οι δημόσιες επιχειρήσεις. Αν τολμήσει κανείς εδώ να πει το ίδιο, θα τον πουν λαϊκιστή», λέει και συνεχίζει: «Είπα ότι ένας νοσηλευτής παίρνει 800 ευρώ, ένας νέος γιατρός 1.100 και ένας τραπεζίτης 600.000 ευρώ. Απάντησαν οι τραπεζίτες ότι συγκλίνουν με τους μισθούς των κορυφαίων ευρωπαϊκών τραπεζών, ενώ οι υπόλοιποι έχουν αγοραστική αδυναμία κάτω από τη Βουλγαρία. Αν κάποιος πιστεύει ότι αυτό είναι δίκαιο και λογικό, ας μη με ψηφίσει», είπε για τη φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών. Ολα αυτά για τον Δούκα είναι κομμάτια της ίδιας θεώρησης για την επόμενη ημέρα του ΠΑΣΟΚ. «Δεν μπορούμε να τα έχουμε με όλους καλά. Στο ΠΑΣΟΚ πρέπει να αποφασίσουμε με ποιους θα πάμε και ποιους θα αφήσουμε. Δεν μπορείς να είσαι και με τους χαμηλόμισθους και με τα funds, δεν γίνεται», σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Οι αντίπαλοί του εμμέσως λένε πως συριζοφέρνει. Πόσο ΠΑΣΟΚ είναι τελικά; «Είναι προσβλητικό αυτό. Δεν έχω φύγει ποτέ, πάντα στην πρώτη γραμμή. Πέρυσι 3 Αυγούστου ανακοίνωσα υποψηφιότητα για την Αθήνα και στο τέλος του μήνα έπρεπε να έχω έτοιμα ψηφοδέλτια. Δεν ήμουν αυτοδιοικητικός, μου είπε ο χώρος μου να βγω μπροστά και δεν φοβήθηκα. Μου έλεγαν ότι είναι ένας αγώνας χαμένος και απαντούσα πως κανένας αγώνας δεν είναι χαμένος αν δεν δοθεί», θυμίζει. «Μου λένε ότι είμαι ΣΥΡΙΖΑ και ότι θα φέρω πίσω ανθρώπους που έφυγαν. Ξεχνούν πως επί Ανδρουλάκη, στις τελευταίες εκλογές, είχαμε στα ψηφοδέλτιά μας βουλευτές, ευρωβουλευτές και υπουργούς του ΣΥΡΙΖΑ, ευρωβουλευτές της ΝΔ», αναφέρει, ξεκαθαρίζοντας πως δεν έχει στόχο να αφήσει να επιστρέψουν όσοι «πρόδωσαν και λοιδόρησαν την παράταξη για μια καρέκλα». Από την άλλη, όμως, «όλοι οι προοδευτικοί και δημοκράτες, ανεξαρτήτως του τι ψήφισαν, αν θέλουν μπορούν να είναι εδώ, μαζί μας. Στρατιώτες και όχι στρατηγοί, για τις μεγάλες μάχες που έχουμε να δώσουμε».
Για τον Δούκα, τα όσα ακούγονται περί ΣΥΡΙΖΑ είναι προεκλογική λάσπη. «Ξέρετε γιατί τα λένε; Γιατί κάποιοι ετοιμάζουν “μπούκα” εκ δεξιών», αναφέρει. «Σε ό,τι με αφορά, ένα πράγμα είναι καθαρό: δεν πρέπει να γίνουμε ξανά δεκανίκι της ΝΔ. Ούτε θέλουμε να συγκυβερνήσουμε ούτε επιδιώκουμε συναινέσεις με εδραιωμένα συμφέροντα». Με αυτή την οπτική, όμως, μπορούν να τον ψηφίσουν οι κεντρώοι; «Το Κέντρο ζητάει να παράγεται πλούτος με τη συμμετοχή όλων και να διανέμεται δίκαια. Ζητάει οικονομική και κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν μπορεί τα ψηφιακά έργα να έχουν δοθεί σε τόσο λίγες εταιρείες και να έρχονται στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να δουν τι συμβαίνει. Ούτε είναι λογικό τέσσερις μεγάλες κατασκευαστικές να έχουν πάρει τόσο πολλά δισ. για έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης», επισημαίνει. «Εγώ πιστεύω στη μικρομεσαία επιχείρηση. Και είχα πει για την Εκθεση Πισσαρίδη ότι είναι λάθος προσέγγιση, είναι λάθος οικονομικά να λέμε ότι έρχονται μεγάλοι επενδυτές και μετά ο πλούτος διαχέεται. Οχι, δεν συμβαίνει. Θέλει αναδιανομή, ανακατεύθυνση και στήριξη όσων συνθλίβονται. Και αυτοί είναι στο Κέντρο».
Στα δικά τους πρώτα βήματα, προτού αποκτήσουν εμπειρία στην κυβερνητική διαχείριση, τα ιστορικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ επέμεναν να χρησιμοποιούν τη λέξη «κίνημα», την τελευταία λέξη που συνθέτει το πιο διάσημο πολιτικό brand στην Ελλάδα. Τι σημαίνει κίνημα το 2024; Ο Δούκας το περιγράφει ως συμμετοχή, συλλογικότητα και δράση: «Πιστεύω βαθιά ότι δεν ψάχνουμε απλώς κάποιον να κερδίσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά τον τρόπο να ηττηθεί το σύστημα διακυβέρνησης που κρατάει τη χώρα πίσω. Δεν μπορεί κανείς να το καταφέρει μόνος του, ούτε ένας σπουδαίος ηγέτης ούτε ένα σπουδαίο πρόγραμμα. Για να αντιμετωπίσεις ένα σύστημα χρειάζεται η δύναμη του πληθυντικού. Μπορούμε μόνο όλοι μαζί, αν το λέει η καρδιά μας. Αλλιώς καταλληλότερος θα μένει διαρκώς ένας ακατάλληλος».
Ο Δούκας εμφανίστηκε στο ραντεβού με ένα δερμάτινο μπλοκάκι – και η απορία είναι μάλλον προφανής. «Εχει μέσα ιδέες, σκέψεις, παράπονα που ακούω για την Αθήνα, αλλά και τα σημαντικά ραντεβού και τηλέφωνα που έχω να κάνω κάθε μέρα. Μου είπαν πέρυσι: “Την ημέρα σου θα την ελέγχουν άλλοι”. Οχι, αποφάσισα πως θα είμαι κύριος του προγράμματός μου. Με ένα τέτοιο μπλοκάκι πήγα στο ντιμπέιτ», λέει. Και εκεί, όμως, κοιτούσε τις σημειώσεις του. «Βεβαίως, είχα άγχος και τις κοιτούσα. Είναι η αλήθεια, δεν ντρέπομαι να το πω. Δεν είμαι επαγγελματίας πολιτικός, είμαι ένας άνθρωπος που μαθαίνει, διαβάζει και δουλεύει. Δεν έχω το αλάθητο, δεν θέλω να ανοίγω το στόμα μου και να λέω ό,τι μου κατεβαίνει».
Μπορεί να είναι προσόν η απειρία όταν κάποιος θέλει να γίνει πρωθυπουργός; «Είναι άλλο μοντέλο διακυβέρνησης. Αν κάποιος πιστεύει ότι υπάρχει μεσσίας, ας πάει στον κ. Μητσοτάκη. Αν όμως πιστεύει ότι οι ομάδες μπορούν να λειτουργήσουν, πως όλοι μπορούν να έχουν ρόλο, λόγο και ευθύνη στον τομέα παρέμβασής τους, αυτό είναι το δικό μας μοντέλο», απαντάει. «Το κάνουμε στην Αθήνα. Εχουμε 26 δημοτικούς συμβούλους, 60% γυναίκες, όλοι έχουν χαρτοφυλάκιο και αποφασίζουν κάθε μέρα. Αυτό θέλω να κάνω και στο ΠΑΣΟΚ. Εχουμε πολύ ικανά στελέχη, μια δυνατή Κοινοβουλευτική Ομάδα. Το θέμα είναι να τους αξιοποιήσουμε και να φτιάξουμε τη νέα κυβερνητική ομάδα που θα αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης. Αυτή είναι η άλλη πρόταση που φέρνουμε».
Στον πρώτο χρόνο της ζωής του, προτού μετακομίσει στο ιστορικό κτίριο της Χαριλάου Τρικούπη, το ΠΑΣΟΚ στεγαζόταν στους κάτω ορόφους του κτιρίου που στέκεται ακόμη στη γωνία Ελευθέριου Βενιζέλου και Εμμανουήλ Μπενάκη – ακόμα και το επίσημο όνομα της Πανεπιστημίου έχει «δημοκρατική» σημασία. Δεν ήταν κόμμα, αλλά κίνημα. Δεν διοικούσε ενός ανδρός αρχή, ο πρόεδρος ήταν ακόμα πρώτος μεταξύ ίσων. Σήμερα, στους ίδιους ορόφους του αριθμού 57 στεγάζονται υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού – σίγουρα όχι αυτές που μπορούν να απαντήσουν στον Χάρη Δούκα γιατί δεν έχει ακόμα ανοίξει η Βασιλίσσης Ολγας.
με τους μισθούς των κορυφαίων ευρωπαϊκών τραπεζών, ενώ οι υπόλοιποι έχουν αγοραστική αδυναμία κάτω από τη Βουλγαρία. Αν κάποιος πιστεύει ότι αυτό είναι δίκαιο και λογικό, ας μη με ψηφίσει
