Με τα ψάθινα καπέλα και τα χαρακτηριστικά ριγέ τους μπλουζάκια, οι παραδοσιακοί γονδολιέρηδες της Βενετίας εδώ και αιώνες κάνουν βόλτα τους επισκέπτες της πόλης στα στενά κανάλια της λιμνοθάλασσας. Τώρα, επιδιώκουν να αυξήσουν τον αριθμό τους ώστε να διασφαλίσουν ότι η παράδοση του αρχαίου επαγγέλματός τους θα συνεχιστεί.
Ο Δήμος της Βενετίας ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι βρίσκεται σε αναζήτηση νέων γονδολιέρηδων. Οι απαιτήσεις για τη θέση εργασίας περιλαμβάνουν την ηλικία των 18 ετών και άνω, την ύπαρξη εκπαίδευσης επιπέδου λυκείου, τη γνώση κολύμβησης και την κατοχή ιατρικού πιστοποιητικού που αποδεικνύει «υγιή και εύρωστη σωματική διάπλαση». Ομως η διαδικασία υποβολής αιτήσεων δεν είναι απλή υπόθεση. Αρχικά, οι εκκολαπτόμενοι γονδολιέρηδες πρέπει να υποβάλουν αίτηση στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Arte del Gondoliere» (Η τέχνη του γονδολιέρη). Θα επιλεχθούν γι’ αυτό, μόνο αν αποδείξουν ότι μπορούν να κωπηλατήσουν ή τουλάχιστον να δείξουν σημάδια ότι μπορούν να αναπτύξουν τη συγκεκριμένη δεξιότητα.
«Η δυνατότητα μετακίνησης της γόνδολας είναι το πιο σημαντικό πράγμα», δήλωσε ο Αντρέα Μπάλντι, πρόεδρος της Ενωσης Γονδολιέρηδων της Βενετίας. «Η διαδικασία προεπιλογής μάς βοηθά να το καταλάβουμε αυτό και στη συνέχεια να αρχίσει η εκπαίδευση». Για όποιον είναι εξοικειωμένος με την εκμάθηση οδήγησης στην Ιταλία, η διαδικασία εκπαίδευσης των γονδολιέρηδων είναι εξίσου αυστηρή. Οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να παρακολουθήσουν 30 ώρες θεωρητικών μαθημάτων, κατά τη διάρκεια των οποίων θα μάθουν το ισοδύναμο των πλωτών οδών με τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Θα διδαχθούν επίσης αγγλικά και γαλλικά, καθώς και την ιστορία, την τέχνη και τον πολιτισμό της Βενετίας, με ιδιαίτερη έμφαση στο πώς χτίστηκε η πόλη και στις υδάτινες διαδρομές της. Στη συνέχεια, θα ξεκινήσουν 10 ώρες πρακτικής εκπαίδευσης, η οποία θα περιλαμβάνει την κωπηλασία μιας γόνδολας με το μονό κουπί της, υπό την καθοδήγηση ενός αρχιγονδολιέρη.
Το επάγγελμα του γονδολιέρη αποτελεί πυλώνα της Βενετίας από το 1094. Για αιώνες, τα σκάφη μήκους 11 μέτρων ήταν η κύρια μορφή μεταφοράς στην πόλη, μεταφέροντας Βενετσιάνους από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, πριν τα «αγκαλιάσουν» οι αριστοκράτες όταν το προτιμώμενο μέσο μεταφοράς τους – τα άλογα – απαγορεύτηκε από τους στενούς δρόμους τον 14ο αιώνα. Μέχρι τον 16ο αιώνα υπολογίζεται ότι 10.000 γόνδολες έπλεαν στη Βενετία. Σήμερα, υπάρχουν μόνο 433 γονδολιέρηδες. Το επάγγελμα ήταν αποκλειστικά ανδρικό, με τις πολυπόθητες άδειες να περνούν συνήθως από πατέρα σε γιο. Τώρα όμως το επάγγελμα είναι ανοιχτό σε οποιονδήποτε πολίτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η Τζόρτζια Μποσκόλο έγινε η πρώτη γυναίκα γονδολιέρισσα το 2009, ενώ σήμερα υπάρχουν 14 συνολικά.
Με περίπου 30 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, οι γόνδολες είναι περιζήτητες στη Βενετία. Ομως οι νέες προσλήψεις δεν αφορούν τόσο την εξυπηρέτηση του τεράστιου αριθμού όσο τη διατήρηση του επαγγέλματος, σύμφωνα με τον Μπάλντι. «Υπάρχει μια αλλαγή γενεών: οι άνθρωποι συνταξιοδοτούνται και πρέπει να αντικατασταθούν», είπε. «Ετσι, κάνουμε τα μαθήματα κατάρτισης όποτε υπάρχει ανάγκη. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με αυτό το επάγγελμα το κάνουν επειδή είναι ερωτευμένοι με τη Βενετία και είναι πεπεισμένοι ότι προάγουν τις παραδόσεις της γόνδολας και της πόλης». Οι γονδολιέρηδες έχουν αρκετές φορές αγωνιστεί για να διατηρήσουν το επάγγελμά τους ανέπαφο. Οταν η Βενετία εισήγαγε μια δημόσια μηχανοκίνητη υπηρεσία θαλάσσιων λεωφορείων τη δεκαετία του 1880, οι γονδολιέρηδες πραγματοποίησαν την πρώτη τους απεργία. Σήμερα, συχνά διαμαρτύρονται για τα θαλάσσια ταξί και τα ταχύπλοα, υποστηρίζοντας ότι η απερίσκεπτη οδήγησή τους θέτει σε κίνδυνο ζωές, καθώς δημιουργούν κύματα που κλονίζουν τα μικρότερα σκάφη.
«Οι νέοι θέλουν μόνο να βγάλουν σέλφι»
Ο Μπάλντι είναι γονδολιέρης εδώ και 30 χρόνια. Στο διάστηµα αυτό, έχει γίνει µάρτυρας της ανάπτυξης του τουρισµού και των µεταβαλλόµενων αναγκών των επιβατών που επιβιβάζονται στο σκάφος του. «Συνήθως διαπιστώνεις ότι οι νέοι θέλουν µόνο να βγάλουν σέλφι», είπε. «Είναι οι οικογένειες ή οι άνθρωποι άνω των 30 ετών που δείχνουν µεγαλύτερη περιέργεια για την πόλη και θέλουν να µάθουν την ιστορία της και πώς χτίστηκε». Χαρακτηριστικό παράδειγµα, ο ενθουσιασµός µιας οµάδας Κινέζων που έβγαζαν σέλφι σε µια γόνδολα τον περασµένο Δεκέµβριο, που δεν άκουσαν την εντολή του γονδολιέρη να καθίσουν στις θέσεις τους, µε αποτέλεσµα να χάσουν την ισορροπία τους και να πέσουν στη θάλασσα. Ο γονδολιέρης, ο οποίος είχε επιχειρήσει έναν δύσκολο ελιγµό καθώς πλοηγούσε το σκάφος κάτω από µια γέφυρα κοντά στην περιοχή της πλατείας του Αγίου Μάρκου, κατέληξε επίσης στο νερό πριν σπεύσει να σώσει τους επιβάτες του. Ο Μπάλντι δήλωσε ότι οι εκπαιδευόµενοι θα διδάσκονται επίσης λέξεις – κλειδιά σε µη ευρωπαϊκές γλώσσες για να αποφευχθούν ξανά τέτοια περιστατικά.
Η ζήτηση για το πρόγραμμα, το οποίο κοστίζει στους συμμετέχοντες πάνω από 1.000 ευρώ, ήταν τέτοια, είπε ο Μπάλντι, που δεν υπήρχε κίνδυνος να εκλείψει το επάγγελμα. «Θα πρέπει να πεθάνει η Βενετία πριν πεθάνει αυτό το επάγγελμα», πρόσθεσε.
