Το δίλημμα «αυτονομία ή συνεργασίες» απασχολεί εδώ και χρόνια το ΠΑΣΟΚ και, άρα, δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή την εσωκομματική μάχη για την ηγεσία της 6ης Οκτωβρίου.
Το παράδειγμα δε των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών της Γαλλίας, με τη δημιουργία του Νέου Λαϊκού Μετώπου ως ανάχωμα στην απειλή της Λεπέν, ενέπνευσε εκ νέου σε διάφορες προοδευτικές δυνάμεις την ιδέα ότι μια εκλογική συμπόρευση, ιδίως του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, θα μπορούσε να ανατρέψει την έως σήμερα εμπεδωμένη αυτοδυναμία της ΝΔ.
Οι υποψήφιοι πρόεδροι του ΠΑΣΟΚ λοιπόν, παρότι όλοι τους προτεραιοποιούν την ενίσχυση του κόμματός τους, θα κληθούν όλο και πιο πιεστικά να εξηγήσουν με ποιους διατίθενται – αν διατίθενται – να συνομιλήσουν πολιτικά την επόμενη μέρα.
Και η στάση του καθενός είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει έναν από τους αποφασιστικούς παράγοντες για τις συμμαχίες που θα διαμορφωθούν και τα αποτελέσματα της κάλπης.
Τη στρατηγική του «κομματικού πατριωτισμού» θα τηρήσει ο Νίκος Ανδρουλάκης στη μάχη των επόμενων μηνών για την ηγεσία του κόμματος, εμμένοντας στη σημασία της συνέχισης της αυτόνομης πορείας του ΠΑΣΟΚ αλλά και της αξιολόγησης, σε προσωπικό επίπεδο πια, της κομματικής προσφοράς και συνέπειας του κάθε υποψηφίου. Τη γραμμή αυτή είχε διακηρύξει εξαρχής, άλλωστε, όπως φάνηκε και από τη φράση «παρέλαβα κόμμα, δεν θα παραδώσω συνιστώσα», που είχε χρησιμοποιήσει στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής, στην ομιλία όπου ανακοίνωσε την προσφυγή σε εσωκομματικές κάλπες.
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, στις παρεμβάσεις του, τραβάει κόκκινη γραμμή από τη ΝΔ και κρατά αποστάσεις από τα σενάρια περί κοινής καθόδου ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ, κάνοντας λόγο για σενάρια «ρευστοποίησης» του χώρου και αντιπαραβάλλοντας έναν σχεδιασμό ενίσχυσης του ΠΑΣΟΚ που θα μπορούσε, στη συνέχεια, να εξετάσει τις πιθανότητες κοινών κοινοβουλευτικών δράσεων και προγραμματικής σύγκλισης με τα κόμματα του «προοδευτικού τόξου».
Η αντίθεσή του στους σχεδιασμούς περί κοινής εκλογικής καθόδου θα αποτελέσει, πιθανότατα, και ένα σημείο τριβής του με συνυποψήφιους του, και ιδίως με τον Χάρη Δούκα. Σε κάθε περίπτωση, ο Ανδρουλάκης θεωρεί ότι «τα μοντέλα συγκόλλησης έχουν αποτύχει παταγωδώς» και ότι οι συγκυριακές διευρύνσεις δεν θα βοηθήσουν αλλά θα οδηγήσουν σε μια απαξίωση της πολιτικής.
Το περιβάλλον και οι υποστηρικτές της υποψηφιότητας του δημάρχου Αθηναίων για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, αναφέρονται συχνά στο λεγόμενο «μοντέλο Δούκα». Προτάσσοντας, δηλαδή, ως ισχυρό χαρτί της υποψηφιότητάς του το ότι έχει ήδη πετύχει μια εκλογική νίκη απέναντι στη ΝΔ (κερδίζοντας τον Κώστα Μπακογιάννη), την οποία πέτυχε συνεργαζόμενος και κινητοποιώντας δυνάμεις της ευρύτερου προοδευτικού χώρου και της Αριστεράς, συμπεριλαμβανομένου του ΣΥΡΙΖΑ.
Αποκλείοντας κατηγορηματικά κάθε ενδεχόμενο συγκυβέρνησης με τη ΝΔ, ο Χάρης Δούκας θα αντιπαραβάλει το μοντέλο του αυτό απέναντι στη γραμμή ενός «κλειστού» κόμματος που θεωρούν ότι ήταν το ΠΑΣΟΚ ως σήμερα απέναντι στα άλλα κόμματα, ξεκαθαρίζοντας ωστόσο ότι δεν θα γίνει «συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ» και ότι θα έχουν λόγο τα μέλη του σε όλες τις διεργασίες.
«Αντί να συζητάμε πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε συνθήκες προόδου και ανάπτυξης, μιλάμε για καρέκλες και συγκολλήσεις» έχει πει χαρακτηριστικά, υποστηρίζοντας πως «χρειαζόμαστε πρώτοι στο ΠΑΣΟΚ να αλλάξουμε, για να δείξουμε το παράδειγμά μας, ότι πρέπει να γίνουμε συμμετοχικοί και συμπεριληπτικοί για να αλλάξουμε τη χώρα».
Ναι στις συνεργασίες, λέει ο Παύλος Γερουλάνος, αλλά όχι με «όρους απελπισίας», προβάλλοντας κι αυτός ως πρώτη προτεραιότητα την ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ. Ο πρώην υπουργός εμφανίζεται αντίθετος στις μετεκλογικές συνεργασίες με τη ΝΔ και λέει όχι στη συζήτηση για ένωση με τον ΣΥΡΙΖΑ, με τον τρόπο που γίνεται από κάποιους σήμερα.
Η γραμμή με την οποία θα κινηθεί επικεντρώνεται στην άποψη ότι το ΠΑΣΟΚ πρέπει να ανοίξει τις πόρτες του σε κάθε προοδευτικό πολίτη, από την Αριστερά και το Κέντρο και τους απογοητευμένους ψηφοφόρους της ΝΔ. Κατά τα λοιπά, εμφανίζεται πρόθυμος να συζητήσουν και με τον ΣΥΡΙΖΑ «την επόμενη μέρα», όχι μεταξύ ηγεσιών αλλά σε επίπεδο βάσης. Ενώ, εφόσον εκλεγεί πρόεδρος, έχει δεσμευτεί πως θα επιδιώξει να δημιουργήσει γύρω του ομάδα στελεχών με βάση όχι την κομματική προέλευση, αλλά τις ικανότητες και τις θέσεις τους σε κρίσιμα ζητήματα πολιτικής.
Ηταν χαρακτηριστικό, μάλιστα, το σχόλιο που έκανε το βράδυ του αποτελέσματος των εκλογών στη Γαλλία, που τόνισε πως οι προοδευτικές δυνάμεις έχουν ιστορική ευθύνη, ώστε η κυριαρχία τους να μην είναι «προϊόν αντίδρασης», αλλά «δύναμη έμπνευσης».
Με την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς της να είναι η πιο πρόσφατη όλων, η Αννα Διαμαντοπούλου δεν έχει ακόμη ανοίξει τα χαρτιά της για το ποιους συνομιλητές επιθυμεί για το ΠΑΣΟΚ της επόμενης μέρας. Ενώ κύκλοι συνυποψηφίων της σπεύδουν να επισημάνουν πως ο προσωπικός της δίαυλος με τον Κυριάκο Μητσοτάκη έχει αφήσει ανοιχτά ερωτήματα για το ποια θα ήταν η στάση της σε μια ενδεχόμενη μελλοντική συνεργασία του ΠΑΣΟΚ με τη ΝΔ.
Από τη μεριά της, στην πολιτική διακήρυξη που συνόδευσε το λανσάρισμα της υποψηφιότητας της, η πρώην υπουργός δείχνει να προτάσσει εαυτόν ως μια «πρωθυπουργίσιμη» επιλογή απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση, απευθύνοντας κάλεσμα «σε όλους εκείνους που πλήττονται και περιθωριοποιούνται από την αποτυχία της ΝΔ και του κ. Μητσοτάκη». Στη δε συζήτηση για μια ενωμένη Κεντροαριστερά, η Αννα Διαμαντοπούλου απαντά με το σύνθημα «μεγάλο και κυβερνών ΠΑΣΟΚ» τασσόμενη κατά των συγκολλήσεων ετερόκλητων δυνάμεων.
«Για να έχουμε Μεγάλη και Κυβερνώσα Προοδευτική Παράταξη στην Ελλάδα», δήλωσε χαρακτηριστικά, «χρειάζεται να έχουμε ξανά Μεγάλο και Κυβερνών ΠΑΣΟΚ». Με το «ξανά» να παραπέμπει στην εποχή που η ίδια βρισκόταν ακόμη στο κόμμα και αυτό αποτελούσε το βασικό πολιτικό όχημα έκφρασης του προοδευτικού κόσμου. Η στρατηγική της θα είναι, λοιπόν, όπως λένε η ίδια και το περιβάλλον της, το να απευθυνθεί στους πολίτες και αριστερά και δεξιά που είχαν στηρίξει το ΠΑΣΟΚ στο παρελθόν. «Οσοι μιλούν για συμπληρώματα και δεκανίκια βλέπουν ένα ΠΑΣΟΚ ως συμπλήρωμα και δεκανίκι».
Υπέρ των προοδευτικών συγκλίσεων και εναντίον κάθε πιθανής συνεργασίας με τη ΝΔ έχει ταχθεί ο Μιχάλης Κατρίνης. Θέτοντας και αυτός ως προϋπόθεση το ΠΑΣΟΚ να αποτελεί «την ηγέτιδα δύναμη» σε ένα μελλοντικό προοδευτικό σχήμα, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «την πρωτοβουλία θα την πάρει το ΠΑΣΟΚ ώστε να συγκροτηθεί μεγάλη παράταξη που θα εκφράσει αυτήν τη αγωνία». Σημειώνεται ότι ένας τέτοιος σχεδιασμός δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όλα τα κόμματα του προοδευτικού χώρου και τους πολίτες που ανήκουν σε αυτόν.
Ανοιγμα του ΠΑΣΟΚ στις προοδευτικές δυνάμεις στηρίζει και η Μιλένα Αποστολάκη, υποστηρίζοντας πως μπορεί να αποτελέσει ξανά τον πλειοψηφικό προοδευτικό πόλο μέσα από «πλατιές κοινωνικές συμμαχίες» και όχι «προσώπων που αναζητούν ρόλο ή πολύ περισσότερο ευκαιριακά αθροίσματα κομμάτων».
Στον αντίποδα, η Νάντια Γιαννακοπούλου έχει εκφράσει την πλήρη διαφωνία της για μια ενδεχόμενη συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, εκφράζοντας ένα υπαρκτό κομμάτι της πασοκικής βάσης που έχει την Κουμουνδούρου περίπου ως «κόκκινο πανί», θεωρώντας πως δεν έχουν κλείσει οι πληγές του παρελθόντος. Ενώ αρνητικά στέκεται και στα σενάρια διαλόγου με τη Νέα Αριστερά, εκτιμώντας πως δεν υπάρχει πεδίο προγραμματικής σύγκλισης. Από την πλευρά του, σε αντιδεξιά κατεύθυνση κινείται ο Γιάννης Κανελλάκης, με συνεχείς παραπομπές στον Ανδρέα Παπανδρέου.
