Ενώ σε πολλές χώρες της ΕΕ, η ακροδεξιά έχει αυξήσει εντυπωσιακά τα ποσοστά της, με πρώτες τη Γαλλία και τη Γερμανία, στις Βρετανικές εκλογές, οι πολίτες επιλέγουν την αντίθετη πορεία.
Είναι άραγε η ακροδεξιά τόσο αντιπαθής στους Βρετανούς, αλλά τόσο ελκυστική στους Ευρωπαίους ή συμβαίνει κάτι άλλο;
Λίγα μόνο 24ωρα πριν τον δεύτερο γύρο των γαλλικών εκλογών, η Ευρώπη πήρε μια «καλή» πόσο έχει καταφέρει η ακροδεξιά να πλησιάσει την εξουσία.
Ήδη, στον πρώτο γύρο, το κεντροδεξικό κόμμα του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και ο αριστερός συνασπισμός Νέο Λαϊκό Μέτωπο βρέθηκαν πίσω από την Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν.
Μέσα στο 2024 περισσότερες από 60 χώρες, που αντιπροσωπεύουν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, ψηφίζουν ή ψήφισαν φέτος, αλλά σύμφωνα με τα αξιόπιστα βρετανικά exit polls, η γηραιά Αλβιόνα αναμένεται να είναι από τις ελάχιστες χώρες που θα στραφούν προς τα αριστερά.
Η τάση στη Βρετανία μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από τους ψηφοφόρους που έχουν βαρεθεί με τους κεντροδεξιούς Συντηρητικούς.
Εξάλλου, μόλις σε μια 8ετία, οι τέσσερις Συντηρητικοί πρωθυπουργοί έχουν καταφέρει να «διώξουν» τους ψηφοφόρους τους, χάρη στην κακή οικονομική διαχείριση και τις γκάφες τους.
Οι Συντηρητικοί έχασαν το προβάδισμά τους στις δημοσκοπήσεις από τους Εργατικούς στα τέλη του 2021, καθώς αναδυόταν το σκάνδαλο Partygate, το οποίο βοήθησε στην ανατροπή του Μπόρις Τζόνσον.
Οι Συντηρητικοί επέλεξαν την Λιζ Τρους για να τον αντικαταστήσουν ως αρχηγό του κόμματός τους και πρωθυπουργό. Η μόλις 50 ημερών πρωθυπουργία της -πιο σύντομη στην σύγχρονη βρετανική ιστορία- κατέρρευσε αφού τα οικονομικά της σχέδια οδήγησαν σε πτώση της βρετανικής λίρας. Η Τράπεζα της Αγγλίας παρενέβη για να σταθεροποιήσει την κατάσταση, αλλά το επεισόδιο έπληξε τη φήμη των Συντηρητικών για οικονομική ικανότητα.
Στη συνέχεια, μεγάλο μέρος της 18μηνης εξουσίας του Ρίσι Σούνακ χαρακτηρίστηκε από υψηλό πληθωρισμό και υψηλότατο κόστος ζωής.
Οι Βρετανοί ουσιαστικά έχουν ξεχάσει πως είναι να κυβερνούν οι Συντηρητικοί, καθώς για 14 χρόνια κυβερνούσε μόνο του Συντηρητικό Κόμμα. Στη δε Γαλλία υπήρχε εναλλαγή των κομμάτων, οπότε οι πολίτες είχαν φρέσκες τις απογοητεύσεις τους από την διακυβέρνηση των κομμάτων, οπότε η ακροδεξιά φάνηκε ως πιο «ελκυστική».
Ωστόσο, κατά παράδοξο τρόπο, η «αντοχή» του Ηνωμένου Βασιλείου στην ακροδεξιά οφείλεται και στο όχι και τόσο… δημοκρατικό του εκλογικό σύστημα, στο οποίο ο νικητής τα παίρνει όλα, κυριολεκτικά, όπως ακριβώς ανέφερε το γνωστό τραγούδι των Abba, του 1980!
Σύμφωνα με το σύστημα αυτό τα μικρά κόμματα αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες για να αποκτήσουν εξουσία, παρά το γεγονός ότι μπορεί να απολαμβάνουν ευρείας λαϊκής υποστήριξης στις κάλπες.
Για παράδειγμα, στην τελευταία έρευνα της εταιρείας δημοσκοπήσεων Survation, το Συντηρητικό Κόμμα συγκέντρωσε 18% και το δεξιό «Μεταρρύθμιση του Ηνωμένου Βασιλείου» (Reform UK) βρέθηκε στο 17%, δηλαδή περίπου το ίδιο.
Ωστόσο, οι δημοσκόποι προέβλεψαν ότι οι Συντηρητικοί θα κέρδιζαν 64 από τις 650 έδρες στο Κοινοβούλιο και το κόμμα το Νάιτζελ Φάταντζ θα κέρδιζαν επτά έδρες -ή 10% και 1%-, αντίστοιχα.
Μιλώς στη Washington Post η Σάρα Χόμπολτ, καθηγήτρια πολιτικών πολιτικών στη Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου (London School of Economics), εξηγεί γιατί δεν πρέπει να θεωρούνται πιο ακροδεξιοί οι Ευρωπαίοι συγκριτικά με τους Βρετανούς, κρίνοντας από τα εκλογικά αποτελέσματα.
«Δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει ότι οι Βρετανοί είναι πιο αριστεροί ή λιγότερο λαϊκιστές ή αγαπούν περισσότερο τους μετανάστες, μοιάζουν πολύ με τους ψηφοφόρους στην ευρωπαϊκή ήπειρο», δήλωσε η Σάρα Χόμπολτ.
Όπως προσθέτει η ίδια «η βασική διαφορά είναι το εκλογικό σύστημα… και μεταφράζεται διαφορετικά λόγω μιας συγκυριακής διαφοράς στο τι ψηφίζουν υπέρ και κατά».
Στο βρετανικό σύστημα, δεν υπάρχει αναλογικότητα που σημαίνει ότι έστω και με 1% διαφορά ανάμεσα στον πρώτο και τον δεύτερο, ο πρώτος είναι αυτός που παίρνει την έδρα. Γι΄αυτό και το σύστημα έχει κατακριθεί ως μη δημοκρατικό, διότι δεν αντιπροσωπεύεται πολλές φορές η πλειοψηφία.
