Αυθαίρετα κτίσματα, μάντρες και περιφράξεις υψώνονται σαν… τείχη στα παραλιακά μέτωπα σε όλη τη χώρα εμποδίζοντας την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες σε χιλιάδες λουόμενους.
Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι φορές (χαρακτηριστική είναι η περίπτωση με τις πυρκαγιές στο Μάτι) που άνθρωποι δεν κατάφεραν να φτάσουν στις παραλίες εξαιτίας των περιφράξεων, με αποτέλεσμα να βρουν τραγικό θάνατο.
Δυστυχώς, ένα από τα μεγάλα προβλήματα που ακόμη προσπαθεί να επιλύσει η πολιτεία είναι το ξεκαθάρισμα της δημόσιας και της ιδιωτικής έκτασης. Ιδιαίτερα, η χάραξη του αιγιαλού στην πράξη μοιάζει με κουβάρι, διότι συχνά θίγει πολλών δεκαετιών κατοχυρωμένα ιδιοκτησιακά δικαιώματα πολιτών.
«ΤΑ ΝΕΑ» με τη βοήθεια της τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού Γραμματής Μπακλατσή παρουσιάζουν μέσα από 10+5 ερωτήσεις – απαντήσεις όλες τις πληροφορίες για τον αιγιαλό και την παραλία. Κι αυτό διότι, εξαιτίας της πολυπλοκότητας του πολεοδομικού τοπίου, πολλές φορές τα πράγματα μπλοκάρουν από τη μια υπηρεσία στην άλλη.
Ναι, μπορεί να γίνει τακτοποίηση αυθαιρέτου εντός της ζώνης παραλίας, αρκεί να κατασκευάστηκε το κτίσμα πριν από τη δημοσίευση της χάραξης του αιγιαλού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Σύμφωνα με το άρθρο 23 του Νόμου 1337/83, γνωστού ως «νόμου Τρίτση», δεν επιτρέπονται οι περιφράξεις σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή ή την όχθη δημόσιων λιμνών [εκτός αν έχει οριστεί μεγαλύτερο πλάτος Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ)].
Επίσης είναι δυνατό με απόφαση της αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας να επιβληθεί η διακοπή των εργασιών κάθε είδους περίφραξης, καθώς και η κατεδάφιση περιφράξεων που έχουν τελειώσει, εφόσον οι περιφράξεις αυτές παρεμποδίζουν την πρόσβαση προς την ακτή ή την όχθη δημόσιας λίμνης και στο μέτρο που η διακοπή ή η κατεδάφιση εξυπηρετεί την πρόσβαση αυτή ή συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος.
Σημειώνεται πως οι περιφράξεις κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου αυτού θεωρούνται αυθαίρετες και εφαρμόζονται οι προβλεπόμενες από τον νόμο για την κατεδάφισή τους διαδικασίες.
Κατ’ εξαίρεση από τις διατάξεις της παραγράφου του άρθρου 23 του Νόμου 1337/1983, επιτρέπονται οι περιφράξεις σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή ή την όχθη δημόσιας λίμνης για την προστασία των εξής καλλιεργειών ή ειδικών χρήσεων:
Οι περιφράξεις πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση τουλάχιστον 50 μέτρων από τη γραμμή αιγιαλού.
Ειδικότερα, για τις ειδικές καλλιέργειες επιτρέπεται η περίφραξή τους και σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων όταν δεν παρεμποδίζεται η παράλληλη προς τη γραμμή αιγιαλού ή την όχθη λίμνης προσπέλαση του κοινού. Η απόσταση αυτή καθορίζεται κατά περίπτωση από τις κατά τόπους πολεοδομικές υπηρεσίες ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και δεν μπορεί να είναι μικρότερη του 1,5 μέτρου.
Η περίφραξη των τουριστικών εγκαταστάσεων τοποθετείται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 5 μέτρα γύρω από το περίγραμμα του κτιρίου ή γύρω από τα ακραία κτίσματα του συγκροτήματος των οικίσκων, όταν πρόκειται για διεσπαρμένα κτίρια. Για τα κάμπινγκ και τις κατασκηνώσεις οι περιφράξεις καθορίζονται κατά περίπτωση από τις πολεοδομικές υπηρεσίες, ύστερα από πρόταση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.
Ανάλογα με τη θέση του ακινήτου, δηλαδή αν βρίσκεται εντός ή εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμού, υπάρχουν και ειδικές διατάξεις που καθορίζουν τη δόμηση κοντά στον αιγιαλό και την παραλία.
Η απόσταση για να χτιστεί είναι 30 μέτρα αν η παραλία δεν απέχει από τον αιγιαλό, και μέχρι 65 μέτρα αν η παραλία οριστεί στα 50 μέτρα από τον αιγιαλό. Η ζώνη μεταξύ αιγιαλού και παραλίας απαλλοτριώνεται.
Η απόσταση είναι 15 μέτρα αν η παραλία δεν απέχει από τον αιγιαλό, και κατ’ εξαίρεση αν υφίσταται εν τοις πράγμασι οικοδομική γραμμή, τότε η οικοδομή τοποθετείται επί της γραμμής αυτής.
Η απόσταση είναι 15 μέτρα από την καθορισμένη γραμμή αιγιαλού και οπωσδήποτε μετά τη γραμμή παραλίας. Σε περίπτωση σχεδίου πόλης η γραμμή παραλίας είναι συνήθως και η ρυμοτομική γραμμή, ενώ σε περίπτωση που υπάρχει στην περιοχή Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) υφίστανται συνήθως μεγαλύτερες αποστάσεις.
Μετά τη χάραξή του ο αιγιαλός είναι κοινόχρηστος χώρος. Η ζώνη μεταξύ αιγιαλού και παραλίας μπορεί να είναι ιδιωτική περιουσία που όμως βάσει της νομοθεσίας απαλλοτριώνεται για λόγους δημόσιας ωφέλειας.
Ναι, μεταβιβάζεται με τις εξής προϋποθέσεις:
Α) Να μην έχει συντελεστεί απαλλοτρίωση.
Β) Να μην έχει παραχωρηθεί σε κοινή χρήση με την έκδοση οικοδομικής άδειας στο ακίνητο.
Γ) Να περιγράφεται στο τοπογραφικό που θα συνοδεύει το συμβόλαιο ως τμήμα ρυμοτομούμενο για το οποίο δεν έχει συνταχθεί πράξη αναλογισμού από τον αρμόδιο δήμο.
Δ) Το εμβαδόν της ζώνης παραλίας να αφαιρείται από την τελική ιδιοκτησία και να μην προσμετράται για την αρτιότητα και την οικοδομησιμότητα αυτής.
Ο αιγιαλός και η παραλία είναι πράγµατα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δηµόσιο, το οποίο έχει υποχρέωση να τα προστατεύει και να τα διαχειρίζεται.
Επιτρέπεται η παραχώρηση των πραγµάτων αυτών µόνο κατά χρήση. Απαγορεύεται η κατασκευή κτισµάτων και εν γένει η τοποθέτηση κατασκευασµάτων στον αιγιαλό και την παραλία. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται µόνο η εκτέλεση έργων για την επιδίωξη των σκοπών του κοινόχρηστου χαρακτήρα, καθώς και για τη διευκόλυνση πρόσβασης στους χώρους αυτούς ατόµων µε ειδικές ανάγκες (ΑµεΑ).
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να υπάρχει ελεύθερη δίοδος για την ακώλυτη και ασφαλή πρόσβαση στον αιγιαλό από τη δημόσια οδό, σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία.
Η παραλία όπως και ο αιγιαλός ανήκουν στην κατηγορία των κοινόχρηστων πραγμάτων, με μόνη διαφορά ότι η παραλία δεν είναι δημιούργημα της φύσης όπως ο αιγιαλός, αλλά προϊόν πολιτειακής πράξης και δημιουργείται με διοικητική πράξη. Αυτό σημαίνει ότι η παραλία για να αποκτήσει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα της και να περιέλθει στην κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου είναι απαραίτητες η κίνηση και η ολοκλήρωση της απαλλοτριωτέας διαδικασίας.
Σε Χαλκιδική, Πρέβεζα, Ανατολική Αττική, Δωδεκάνησα και Κυκλάδες εντοπίζονται οι περισσότερες καταγγελίες για παρανομίες στις παραλίες που έχουν γίνει από τους πολίτες μέσω της εφαρμογής MyCoast. Μέχρι στιγμής 52.000 πολίτες έχουν «κατεβάσει» την εφαρμογή στα κινητά τους, ενώ οι καταγγελίες έχουν φθάσει στις 8.911.
Είναι ενδεικτικό ότι μόνο την τελευταία εβδομάδα (18-24/6) έχουν υποβληθεί 2.640 καταγγελίες σημειώνοντας αύξηση περίπου 50% από τον αριθμό καταγγελιών της προηγούμενης εβδομάδας, με περίπου τα 2/3 από αυτές μέσα στο τριήμερο του Αγίου Πνεύματος (1.731 καταγγελίες), σε όλη την Ελλάδα.
Από το σύνολο των καταγγελιών, η πλειονότητά τους είναι ανώνυμες (8.096), ενώ οι δημοφιλέστερες αιτίες καταγγελίας είναι η αυθαίρετη κατάληψη έκτασης (6.065), η παρακώλυση ελεύθερης πρόσβασης (1.091), η αλλοίωση μορφολογίας της ακτής (688). Εκτός από τις καταγγελίες των πολιτών, οι έλεγχοι στις παραλίες γίνονται με τη χρήση drones, τη λήψη δορυφορικών εικόνων και τα μεικτά κλιμάκια ελεγκτών.
