Ο Κασσελάκης κούρασε. Δεν λέω ότι εξαντλήθηκε, γιατί είναι ανεξάντλητος. Ομως, η υπερέκθεση κούρασε και, επιπλέον, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν είναι τέτοιο ώστε να υπόσχεται δραματικές εξελίξεις στο έργο. Ούτε πολύ καλό ήταν, για να πάρει μια στροφή ακόμη η βίδα και να χαρούμε οι θαυμαστές του, ούτε όμως πολύ κακό, ώστε να χυμήξουν αμέσως τα θηρία να τον κατασπαράξουν. Ηταν ένα μέτριο αποτέλεσμα, του είδους που οδηγεί στη μιζέρια της γκρίνιας και της ενδοσκόπησης. Ευτυχώς, παρεμβάλλεται το καλοκαίρι, το οποίο για την Αριστερά είναι πάντα ιερός θεσμός, όπως η εκεχειρία κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα.
Για όσους μπορεί να μην το γνωρίζουν, να εξηγήσω ότι το καλοκαίρι της Αριστεράς διαρκεί από τέσσερις μήνες, το λιγότερο, μέχρι ακόμη και λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Και, επειδή η κλιματική κρίση επιμηκύνει τα καλοκαίρια, δεν αποκλείεται το καλοκαίρι της Αριστεράς να επεκταθεί σταδιακά ώστε να περιλαμβάνει και τα Χριστούγεννα. Κάνω την υπόθεση, επειδή γνωρίζω πόσο ευαίσθητη είναι πάντα η Αριστερά στα αιτήματα των καιρών. Αυτό, πάντως, είναι που σώζει τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ. Οι διακοπές του δίνουν επίσης την ευκαιρία να ανανεωθεί και να επανέλθει με φρέσκες ιδέες για να καταπλήξει την Ευρώπη, όπως είχε προβλέψει, γιατί οι προηγούμενες ιδέες, που δοκιμάστηκαν στις ευρωεκλογές, κατέπληξαν μόνο το 14,92% του 41,39% του εκλογικού σώματος στην Ελλάδα. Στην Ευρώπη, την κατάπληξη προκάλεσε ο Φειδίας, όχι ο Στέφανος.
Οπότε, το ενδιαφέρον στρέφεται αποκλειστικά στη σκηνή του ΠΑΣΟΚ. Εκεί διαδραματίζονται τα ωραία, εκεί λάμπουν τα ξίφη των μονομάχων, από εκεί έρχονται οι ιαχές του πλήθους. Δεν είχα αντιληφθεί, ομολογουμένως, τη δυσαρέσκεια που είχε συσσωρευτεί μέσα στο ΠΑΣΟΚ και νομίζω ούτε και ο ίδιος ο Νίκος Ανδρουλάκης την είχε αντιληφθεί. Το γεγονός ότι, μέσα σε 24 ώρες, όλοι είχαν εκδηλωθεί εναντίον του (ενώ δεν άκουσα κανέναν να τον υποστηρίζει) δεν αφήνει αμφιβολία για τη σοβαρότητα της αμφισβήτησης που αντιμετωπίζει. Αποδεικνύεται τώρα ότι ο Νικόλας, παρότι «κραταιός», όπως τον είχε αναγορεύσει η κ. Ευαγγελία Λιακούλη, απογοήτευσε το κόμμα του πολύ περισσότερο από όσο επέτρεπαν να φανεί τα – αναπόφευκτα στην πολιτική – προσχήματα. Το πενιχρό εκλογικό αποτέλεσμα, όμως, έδωσε την αφορμή σε αυτή την απογοήτευση να εκφραστεί δημόσια.
Υποθέτω ότι το ζήτημα της ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ θα ξεκαθαριστεί μέσα στο καλοκαίρι, για τον λόγο ότι η παράταση της εκκρεμότητας βλάπτει το κόμμα συνολικά. Οι διεκδικητές της θέσης του Ανδρουλάκη προτιμούν βέβαια εκλογές το φθινόπωρο, για να έχουν οργανωθεί καλύτερα μέχρι τότε. Αμφιβάλλω όμως αν θα τους κάνει τη χάρη ο «κραταιός», γιατί μόνο στην επίσπευση της διαδικασίας μπορεί να ελπίζει. Η ηγεσία του είναι εκ των πραγμάτων γκρίζα, διότι αυτός είναι ως προσωπικότητα ο άνθρωπος και – τι να κάνουμε; – δεν μπορεί να αλλάξει. Δεν μπορείς να τον βάλεις σε ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή, για να προσθέσει χρώματα στην εικόνα. Αν, λοιπόν, η γκρίζα ηγεσία συμφωνήσει να τεθεί σε εκκρεμότητα για τους επόμενους, π.χ., τέσσερις μήνες, είναι σαν έχει ήδη παραιτηθεί. Ψυχολογικά, δηλαδή, θα έχει παραδώσει την ηγεσία. Επομένως, πρέπει να τρέξει.
Πάντως, η σοβαρότερη κριτική για τις ενδοπασοκικές εξελίξεις έρχεται από τον Νίκο Χριστοδουλάκη, ο οποίος καταλογίζει «μικρομεγαλισμό» στο ΠΑΣΟΚ. Σωστά το λέει, όμως αυτός ο μικρομεγαλισμός είναι μέρος της κληρονομιάς του ΠΑΣΟΚ στην κοινωνία. Ο μικρομεγαλισμός που συμπυκνώνεται στην ατεκμηρίωτη πεποίθηση ότι, για κάποιον λόγο, «αξίζουμε καλύτερα». Καλύτερα από τι; Από τις πραγματικές επιδόσεις μας και το πραγματικό μέγεθός μας ως χώρας, είναι η απάντηση. Γιατί το αξίζουμε; Επειδή, ξέρετε, όταν οι άλλοι ήταν στα δέντρα και έτρωγαν βελανίδια, οι πρόγονοί μας κ.λπ. κ.λπ. Αυτό το σχήμα, λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ το μετέφερε στην πολιτική και είναι μέρος της κληρονομιάς που άφησε. Είναι, κατά κάποιον τρόπο, η φιλοσοφική θεμελίωση του λαϊκισμού. Το ενδιαφέρον, εν προκειμένω, είναι ότι η ίδια αντίληψη διέπει και τη λειτουργία του ίδιου του ΠΑΣΟΚ. Νομίζουν ότι αποτελούν κάτι ανώτερο, λόγω της ιστορίας του κόμματος, και καταλήγουν να προσπαθούν με το ύφος και τον στόμφο να αντισταθμίσουν το μέγεθος.
Οσον αφορά τους επίδοξους διαδόχους, από αύριο…
