Ընկերներով որոշում եք մի լավ տեղ գնալ ճաշելու, բայց ոչ բոլորդ համապատասխան գումար ունեք։ Ի՞նչ եք անում։ Պարզ է չէ՞, ով ինչքան կկարողանա տալիս է։ Գրեթե նույն կերպ կարելի է բացատրել «Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագրի ֆինանսավորումը։
Այս ծրագիրն իրականացվում է ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի հայաստանյան գրասենյակի կողմից՝ Կլիմայի կանաչ հիմնադրամի ֆինանսավորմամբ, ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության համակարգման ներքո։ Այն իրականացնելու համար բնակիչներն էլ ունեն իրենց ներդրումը։
Ի՞նչ ծրագիր է
«Շենքերի էներգաարդյունավետ արդիականացմանն ուղղված ներդրումների ռիսկերի նվազեցում» ծրագիրն իր գործունեությունն սկսել է 2017 թվականի հունիսից, սակայն շենքերի համաֆինանսավորման թույլտվությունը ստացել է 2020թ․ աշնանը։ Այն նպատակ ունի նվազեցնել Հայաստանում գոյություն ունեցող շենքերի էներգասպառումը, որի արդյունքում կունենանք ջերմոցային գազերի արտանետումների կրճատում։
Ամբողջական ջերմաարդիականացման դեպքում կատարվում են արտաքին պատերի, տանիքի, նկուղի առաստաղի ջերմամեկուսացում, շքամուտքերում տեղադրվում են էներգաարդյունավետ դռներ եւ պատուհաններ, ներդրվում է նաև էներգաարդյունավետ լուսավորման համակարգ:
Ծրագիրն ընդգրկում է ՀՀ Ալավերդի, Տաշիր, Դիլիջան, Սպիտակ, Բերդ, Գյումրի, Քաջարան և Աշտարակ քաղաքները։ Այս բնակավայրերում բնակելի շենքերից բացի վերափոխվել և արդիականացվել են նաև մանկապարտեզներ, դպրոցներ և մշակութային կենտրոններ: 2020թ․ վերջից մինչև 2023թ․ դեկտեմբեր իրականացվել է շուրջ 150 բնակելի և 50 հասարակական շենքի արդիականացում։
Սպիտակ-Ստեփանավան-Դիլիջան
Հուլիսի 19-ին և 20-ին ծրագրի շրջանակում տեղի ունեցած լրագրողական շրջայցը՝ դեպի Լոռի և Տավուշ, հնարավորություն տվեց խոսել Ստեփանավան, Սպիտակ և Դիլիջան քաղաքների բնակիչների հետ, տեսնել կատարված աշխատանքը, հարցեր ուղղել նաև ծրագրի համակարգող աշխատակազմին։
ՄԱԶԾ-ԿԿՀ ծրագրի համակարգող Վահրամ Ջալալյանը պատմեց, որ Սպիտակում էներգաարդիականացվել են 3 շենք։ Նորոգվել են տանիքը, նկուղը, ջերմամեկուսացվել են արտաքին պատերը, փոխարինվել են ընդհանուր մուտքերի դռներն ու պատուհանները, տեղադրվել կամ թարմացվել են լուսավորության համակարգերը։
«Շահառու կարող է դառնալ ցանկացած շենք՝ բնակելի, թե հասարակական։ Ծրագիրը չունի տարածքային սահմանափակում, այն ընդգրկում է ՀՀ ամբողջ տարածքը։ Ունենք ֆինանսավորման 3 աղբյուր՝ համայնքային բյուջեն, պետականը և ծրագրի գրանտային ռեսուրսները»,- ասում է Ջալալյանը։
Ջերմամեկուսիչ նյութերի ընտրման մասով խորհրդատվություն տալիս է կազմակերպությունը։ Համապատասխան ջերմային պաշտպանության գործակցին հասնելու համար կարելի է օգտագործել տարբեր նյութեր, իրենք օգտագործում են այն նյութերը, որոնք հասանելի են Հայաստանում։ Ըստ շենքերի էներգաարդյունավետության վերլուծաբան Անդրե Օհանյանի՝ նյութերի ընտրման առաջնային դերում զանգվածն է․ «Նյութերը չենք ընտրում ըստ արժեքի, որովհետև 2-3% է գնային տարբերությունը։ Ընտրվում են ավելի քիչ զանգված ունեցող նյութեր, քանի որ մենք գտնվում ենք սեյսմիկ գոտում»։
Սպիտակ համայնքի ղեկավարի առաջին տեղակալ Արտակ Մաթոսյանը պատմեց, որ հնարավորին չափ շատ շենք են ուզում ներառել ծրագրում, մի քանիսը կան, որոնք հնարավոր չէ ներառել՝ կապված արտաքին տեսքի հետ, բայց քանի որ շենքերի մեծ մասը հետերկրաշարժյան են, ավելի հեշտ է աշխատանքները կազմակերպելն ու սուբվենցիոն ծրագրերով նման աշխատանքներ տանելը։
«2025 թ․ սուբվենցիոն ծրագրի շրջանակում ներկայացրել ենք տանիքների ջերմամեկուսացման ծրագիր, հետագայում նաև փորձելու ենք արտաքին պատերի ջերմամեկուսացում իրականացնել։ Ներկա պահին տանիքներն են ներկայացված և երկու համայնքային նշանակության շինություն՝ համայնքապետարանի և երաժշտական դպրոցի շենքերի տանիքները»,- պատմեց նա։
Նախաձեռնությունը համայնքինն է, բնակիչները նույնպես հետաքրքրվում են, հարցուփորձ անում հարևան շենքերի բնակիչներից, որտեղ արդեն իրականացվել են ջերմամեկուսացման աշխատանքներ։
Սպիտակ քաղաքի բնակչուհի տիկին Զոյան գոհ է, ասում է՝ առաջ խոնավություն կար, հիմա անհանգստացնող բան չկա․ «Տաքություն զգում ենք արդեն, էն ժամանակ ցուրտ էր, տան անկյունները լրիվ սևանում էին խոնավությունից։ Հիմա տունը վերանորոգել ենք, էդպիսի խնդիր չունենք։ Էս ձմեռը հանգիստ անց ենք կացրել»։
Տիկին Նազիկն էլ, որ Ստեփանավանի 6-րդ շենքում է բնակվում, մտահոգված է իրենց շենքի վիճակով։ Ասում է՝ առաջնայինը տանիքն է, բացի դա սառը շենք է իրենցը, արև չի տեսնում, հույս ունի, որ հերթն իրենց էլ կհասնի․ «Երկու սենյակը տաքացնելու համար վճարում ենք մոտ 70,000 դրամ, փոքր երկու թոռնիկ ունենք, բավականաչափ տաքացնելու դեպքում այդքան ենք վճարում։ Ում բախտը բերել է էս ծրագրից օգտվելու, երբ հարցնում եմ, բոլորը գոհ են։ Բարի նախանձով սպասում ենք, որ հերթը մեզ էլ կհասնի»։
Հայաստանում ՄԱԶԾ մշտական ներկայացուցիչ Նաթիա Նացվիլիշվիլին կարծում է, որ ծրագրի հաջողություններից կամ նվաճումներից մեկն այն է, որ երկրում զարգանում է էներգաարդյունավետության մշակույթը, բնակչությունը և կառավարությունը ի վերջո հասկանում են, որ այս միջոցները լավ են թե՛ շրջակա միջավայրի, և թե՛ մարդկանց համար․ «Մենք հիմա տեսնում ենք, որ բոլոր շահագրգիռ կողմերը հետաքրքրված են, տեսնում են էներգաարդյունավետության ակնհայտ օգուտները, համայնքները և կառավարությունը միջոցներ են ձեռնարկում էներգախնայողությունը խթանելու համար, օրենսդրություն և շինարարական նորմեր են մշակվում դրա համար։ Կարճ ասած, ծրագիրը հաջողության է հասել, որովհետև երկիրը շարժվում է ճիշտ ուղղությամբ»։
Անահիտ Ամիրխանյան
Լուսանկարները՝ Շրջակա միջավայրի նախախարության հասարակայնության հետ կապերի բաժնի
