Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Şarq iqtisadiy forumınıñ iştirakçileri Rusiye prezidenti Vladimir Putinden Sahalinnen bağlaycaq köpürniñ qurulışı başlanuvihtimalı aqqında haber berecegine bekley edi- ya da iç olmağanda qurulmaycağı aqqında bir malümat. Lâkin Putin, daa evel yapqanı kibi, lafnı başqa tarafqa aylândırıp, köpür iqtisadiy ceetten öz-özüni öder ekenmi degen maqsatnen maliyetini esaplamağa avale etti. Közeticiler ise, köpür asla qurulmaz – Putin tek vaqıtnı uzata degen hulâsa çıqardı. Rusiyeniñ iş saasında çalışqan ileri neşirlerniñ jurnalistlerinen muzakere etken rusiyeli memurlar bu malümatnı bilvasta tasdıqlay. Meraqlanğan yatırımcı ve naqliyeci olmağanda – köpür qurmağa mana barmı?
Bunıñ epsi, elbette, pragmatik ve bazar tarzında yapıla. Albuki Qırım köpüri qurulacaqta, kimse bunıñ mantıqlı olıp olmaycağını tüşünmegen, kimse naqliyecilerden soramağan ve qurucılıq boyunca cevap bermek yerine, lafnı başqa tarafqa çevirmegen edi. Kimse öz-özüni ödermi dep tüşünmeden, aldı da qurup çıqtılar.
Ne olğan soñ, iç bir farqı yoq demeleri mümkün. Eger eki territoriyanı da Rusiye özüniki dep saysa, Qırımnıñ Sahalinden ne eksik yeri bar? Rusiye yolbaşçıları ilk evelâ Qırım köpürini qurıp, ondan soñ – Sahalinge qursın. Mantıqlı olsa, elbette.
Rusiyeniñ bastırıp kirüvi Qırımnı “adağa” çevirdi, aysa ilhaqtan evel kimse köpür illâ qurulacaq dep israr etmegen edi
Aslında mesele Sahalin kerçek manada bir ada olğanınen bağlı. Qırım ise – yarımada. O zaten körüp olmasa bile qıtanen bağlı. Rusiyeniñ bastırıp kirüvi Qırımnı “adağa” çevirdi, aysa ilhaqtan evel kimse köpür illâ qurulacaq dep israr etmegen edi. Qırım Ukrainanıñ qıta qısmınen em avtomobil, em de demiryolnen bağlı edi. Ebet, o zamanlarda köpür aqqında qonuşıla edi, amma bunıñ manası Rusiyeden Ukrainağa ketken yolnı Qırım üzerinden qısqartmaq madsadınen yapıla edi. Munaqaşa ise, iqtisadiy ceetten bunıñ asla bir mantığı olmaycağına barıp toqtay edi. Orqapu bar, Kubandan kelgen yüklerni taşıycaq parom çalışa, Rusiyeniñ qalğan qısmı ve Ukraina ise – yarımadağa qaradan barıp çıqabile. Eñ mantıql yolu da bu edi.
Sahalin çoqtan berli zapt etilip alındı, onıñ iç bir sakral tarafı yoq, Sahalin köpüri qurulğanınen prezidentniñ reytingine iç bir şey qoşulmaz
Sahalin meselesi bütünley farqlı. Rusiyeniñ qıta qısmından ayırılğan bir ada. Sahalinge yaldap keçmek qıyın, dotatsiyalarğa baqmadan uçaq biletini er kes satın alamay.Neticede ada sakinleri ne ciddiy bir yatırımlar yapılacağına, ne iqtisadiyat yükeselecegine, ne qıta qısmına raat barıp kelmege çare olacağına işanıp olamaylar. Eger ada sakinleriniñ sayısı artacaq olsa, bu yalıñızMerkeziy Asyadan kelgen muacirler esabına olur. “Regionda alâ daa transport kelişikli olma, keyfiyetsiz tıbbiyet meseleleri bar, qaza alında olğan mesken ve yaşayış paalılığısaasında liderlikni saqlamağa devam ete. Uzaqşarq sakinleri kelirini coymağa devam ete, özleriniñ “ekinci el” yapon maşnalarını baqıp üzerinde titremege, kredit qulluğında qalmağa devam ete ve ep cenüpke köçmek hayalınen yaşay. Federal merkez uzaqşarq sakinlerini eşitmey, – dep yazılğan Sahalin-info saytında.
Bundan soñ, Sahalin körüpini tek hayalda körmek mümkün. Sahalin – Qırım degil. O çoqtan berli zapt etilip alındı, onıñ iç bir sakral tarafı yoq, Sahalin köpüri qurulğanınen prezidentniñ reytingine iç bir şey qoşulmaz. Rusiyedeki diger infroterkip leyhaları kibi, Sahalin köpüri cenk, ilhaq, sanktsiya ve Kremlzalımlığınıñ qurbanı oldı.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
