برخی از معلمان مکاتب که به‌تازگی امتحان «امارت‌شناسی» حکومت طالبان را در ولایت بغلان سپری کرده‌اند، می‌گویند که بیشترین سوالات در این امتحان در رابطه به مقایسه نظام جمهوری مخلوع و حکومت فعلی طالبان مطرح شده بود.
آنان روز دوشنبه در صحبت با رادیو آزادی گفتند که شرکت در این امتحان حتمی بود و قبلاً برای آنان کتابی به نام امارت‌شناسی توزیع شد و بر مطالعهٔ آن از سوی طالبان تأکید شده بود.
یکی از معلمان مکتب در ولایت بغلان که امتحان امارت‌شناسی را سپری کرده و به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت:
«امتحان عمومی از تمام استادان گرفتند و در هر بخش سوالات بود. مثلاً مهم‌ترین‌اش این بود که مقایسهٔ حکومت سابقه و فعلی بود که در این مورد پرسان کردند که شما حکومت سابقه و فعلی را چگونه ارزیابی می‌کنید.»
این در حالی است که حکومت طالبان اخیراً از بیش از یک‌هزار معلم مکتب در ولایت بغلان امتحان «امارت‌شناسی» اخذ کرده است.
خبرگزاری باختر، که در کنترل طالبان است، یک‌شنبه ۲۷ عقرب از برگزاری این امتحان خبر داده است.
حکومت طالبان امتحان «امارت‌شناسی» را از یک سال به این‌سو برگزار می‌کند. اخذ این امتحان در تمامی ولایت‌ها از دانش‌آموزان، دانشجویان، معلمان مکاتب، حتی زندانیان و سایر اقشار جامعه ادامه دارد.
در شماری از گزارش‌های رسانه‌های تحت ادارهٔ طالبان از اهدای جوایز برای شرکت‌کننده‌گان برتر این امتحان یادآوری شده است.
محمد نادر، یک معلم در ولایت بغلان که در امتحان امارت‌شناسی شرکت داشته، در مورد چگونگی جوایز اهدا شده به رادیو آزادی گفت:
«سوالات اکثرآ از تاریخچهٔ امارت بود و برای اول نمره تا دهم نمره جوایز در نظر گرفته بودند. به اول نمره یک کمپیوتر دادند، به دوم نمره یک ساعت و به سوم نمره یک تلیفون و همچنان تا دهم نمره هم تحایف دادند.»
جمشید، فردی استاد پوهنتون و از فعالان حق آموزش، در مورد تلاش حکومت طالبان برای توزیع کتاب امارت‌شناسی و اخذ امتحان آن از شهروندان افغانستان، به رادیو آزادی گفت:
«شامل ساختن محتوای شدیداً ایدئولوژیک و ماهیت اجباری امتحان جز اتلاف وقت چیزی دیگری نمی‌تواند باشد. به نظر من، سیاست‌های طالبان نه در زمان جنگ با نیروهای امنیتی افغانستان قابل قبول بوده و نه حالا که با ایجاد حکومت دی‌فاکتو زندگی را به کام شهروندان تلخ کرده‌اند.»
همچنین فرشته نوری، یکی دیگر از فعالان حق آموزش، در این مورد به رادیو آزادی گفت:
«طالبان فقط تلاش می‌کنند نگرش‌شان را با ابزارهای فشار بر جامعه، به‌ویژه دانشجویان و استادان، تحمیل کنند. این مسئله می‌تواند فاصلهٔ زیادی بین علم روز دنیا، روش‌های نوین درسی و آنچه دانشجویان نیاز دارند ایجاد کند.»
مقام‌های حکومت طالبان هدف از اخذ امتحان امارت‌شناسی را ارزیابی درک معلمان از نظام اسلامی و بلند بردن سطح آگاهی آنان می‌خوانند.
اما برخی از دانش‌آموزان که این امتحان را قبلاً سپری کرده‌اند، در صحبت با رادیو آزادی مدعی شده‌اند که اشتراک اجباری دانش‌آموزان و معلمان در این امتحان روند روزمرهٔ درسی آنان را مختل می‌سازد.
به گفتهٔ آنان، کتاب امارت‌شناسی طالبان در حالی برای آنان توزیع شده و امتحان آن اخذ می‌شود که کمبود کتب درسی و معلمان مسلکی از چالش‌های اساسی در مکاتب آنان است.
