«Ղարաբաղից հետո» շարքի չորրորդ էպիզոդը
Երազներ
(Արմինեի, Սիլվայի, Հասմիկի, Սրբուհու, Մարինեի, Լիդայի, Ալվարդի, Մադլենայի, Զառայի, Արաքսյայի, Լիլիթի, Նառայի հետ զրույցներից)
— Լինում է երազ՝ սուտ է, լինում է՝ ճիշտ է։ Բայց թե մտածենք Ղարաբաղի մասին, որ հետ ենք գնալու, դա դեռ առայժմ սուտ է։
— Տեսնում եմ՝ մեր գյուղում եմ, տեղաշորս արևին եմ տալիս, շորերս արևին եմ տալիս։ Արթնանում եմ քրտինքում կորած։
— Ինչ եկել եմ, չի եղել, որ երազում տեսնեմ ստեղը։ Միշտ մեր գյուղն եմ տեսնում, մեր դպրոցը, մեր կոլեկտիվը, մեր հիվանդանոցը, մեր տունը, մեր բոստանը։
— Մի շաբաթ առաջ տեսել եմ, իբր թե Ամերիկայում եմ, նստած եմ աթոռին՝ թագը գլխիս, բայց ոտքերիս տակ սև օձեր են։ Ասում եմ՝ հիմա էլ թագուհի եմ դարձել, թուրքերը էլի եկել, ոտքերիս տակ են ընկնում։
— Էստեղ ես երազ չեմ տեսնում։ Էնտեղ տեսնում էի։ Նիկոլի հետ կռիվ էի տալիս, Նիկոլին տկլորացրած տանում էի բրատսկի մագիլա։ Ու ոչ մեկ չէր ասում՝ էտ ինչ ես անում։
— Իմ երազներում ինձ ժամանակ է տրված, որ ամենաթանկ բաները հասցնեմ տնից վերցնել։
— Ինձ թվում է, թե ես իմ տանն եմ, բայց շուրջս թուրքեր են։ Իբր գնացել եմ Արցախ տուրիստի կարգավիճակով ու ձգտում եմ ինձ այնպես պահել, որ չհասկանան, որ ես հայ եմ։
— Երազներ եմ տեսնում՝ սիրուն հագնված դուրս եմ գալիս փողոց։ Ես սիրուն հագնվող կին եմ եղել։ Էստեղ տված շորեր ենք հագնում։ Ամոթ էլ է։
— Գնացի պսիխոլոգի, ասում է՝ պատմի՛ր քո վերջին երազը։ Նայում եմ իրան ու հասկանում, որ ես տուպը չեմ հիշում իմ երազները։
— Մի անգամ բակս եմ տեսել՝ բերքս լցրած, ուզում եմ հավաքել, բայց կակ բուդտը գալիս են ու չեն թողնում։ Երեխուս եմ մեկ-մեկ տեսնում։
— Որ արթնանում եմ առավոտը, իմանում եմ, թե Ստեփանակերտում եմ։
— Կոպեկ տեսնելը լավ չի, թուղթը լավ է։ Հարսանիքը լավ չի։ Քեզ դագաղում տեսնում ես՝ լավ է, կյանքդ երկարում է։ Ձի ես տեսնում՝ մուրազիդ հասնում ես։ Ծառ ես տեսնում՝ ընտանիքի բազմացում է։
— Երազիս տեսել եմ, իբր թե իմ կորցրած տան համար մեշոկի մեջ ինձ փող են տալիս։ Ասում են՝ վսյո, պրծավ, էտ մեշոկը վեր կալ, փողը քոնն է։
— Տեսնում եմ՝ իմ ծաղկանոցում եմ, գնում եմ, գալիս, տեսնում՝ մարդիկ շատ քիչ են։ Մտածում եմ, թե խի չեն բոլորն եկել։ Տեսնում եմ՝ իմ ծանոթ մարդիկ են գնում-գալիս, բայց չեն խոսում։ Օտար մարդիկ եմ տեսնում ու թվում է, թե Ղարաբաղում եմ։ Էս վերջերս եմ սկսել տեսնել։ Մինչև էդ չեմ տեսել ոչ մի երազ։ Ես շատ ուշ-ուշ երազ տեսնող մարդ եմ եղել։ Միշտ ասում էի՝ դուք ոնց եք տեսնում, ես չեմ տեսնում՝ թե՛ հանգիստ չեմ քնում, դրա համար չեմ տեսնում, թե՛ շատ եմ խորը քնում ու չեմ տեսնում։
— 20 թվականից հետո Ստեփանակերտում քնած՝ իմ Սարգսաշենի տանն էի շրջում։ Հերթով բացում էի դարակներս։ Իմ օժիտը բացած չէր։ Ինչ որ չէի բացել, ինչ որ նոր էի առել, դրանք էի հանում-դնում, հանում-դնում։
— Պապայիցս որոշում եմ փախնել, սխալ ճանապարհով եմ գնում ու հասնում եմ գյուղի մեր տուն։ Կողքս ադրբեջանցիներ են, անցնում եմ իրենց միջով, իրենք ինձ չեն նկատում։ Առավոտը արթնացա, գնացի մեր բարեկամներից մեկին պատմեցի։ Ասում էր՝ հլա պատմի՜, գյուղի տունը փոխվե՞լ էր, փաստորեն ադրբեջանցիներ են էնտեղ մնում․․․
— Ես նորից չեմ ուզում, որ էտ պատերազմը սկսվի։
— 35 տարվա գուշակ եմ։ Ժողովրդին կարամ ասեմ՝ մի՛ հավատացեք երազին։ Երազը սուտ է։ Մտածելով քնում ես, մտածմունքդ աչքիդ դեմն է գալիս։ Եթե երազով լիներ՝ ես արդեն պետք է լինեի Ամերիկայի թագուհի։ Ես երազներում իրոք տեսնում եմ, իբր թագուհի եմ։ Բայց դա սու՛տ է։ Որտեղի՞ց պետք է լինեմ թագուհի։
[Փոդքասթը պատրաստվել է Եվրոպայի խորհրդի «Կանանց նկատմամբ բռնության հաղթահարումը և գենդերային հավասարության ամրապնդումը Հայաստանում» ծրագրի շրջանակներում։ Epress.am-ի արտահայտած կարծիքները պարտադիր չէ, որ արտացոլեն Եվրոպայի խորհրդի քաղաքականությունն ու դիրքորոշումը]
The post Երազներ Ղարաբաղից հետո first appeared on Epress.am.