Беларуская выцінанка, унікальнае традыцыйнае мастацтва выразання з паперы, была афіцыйна ўключана ў Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны UNESCO. Гэта значная падзея стала важным прызнаннем беларускага культурнага багацця на сусветным узроўні і яшчэ адным крокам да папулярызацыі нашых народных традыцый у глабальным кантэксце.
Праца па падрыхтоўцы заяўкі доўжылася некалькі гадоў і патрабавала стараннай працы з боку спецыялістаў у галіне этнаграфіі, гісторыі і культуры. У падрыхтоўцы матэрыялаў удзельнічалі беларускія навукоўцы, майстры выцінанкі, а таксама Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь. У заяўцы акцэнтавалася ўвага на ўнікальнасці беларускай выцінанкі, яе глыбокай сувязі з нацыянальнай традыцыяй і культуры, а таксама на неабходнасці захавання гэтага віду мастацтва для будучых пакаленняў.
Выцінанка мае глыбокія гістарычныя карані ў Беларусі. Першапачаткова яна з’яўлялася як спосаб упрыгожвання дамоў, акон, кніг і абразоў. Складанасць узораў, геаметрычная дакладнасць і разнастайнасць тэматычных матываў — ад раслінных і жывёльных да рэлігійных — робяць беларускую выцінанку адметным феноменам народнай творчасці.
Выцінанка заўсёды была не толькі дэкаратыўным элементам, але і сродкам перадачы традыцый. У многіх рэгіёнах Беларусі майстэрства перадавалася ад маці да дачкі, ад бабулі да ўнучкі. Кожны ўзор выцінанкі меў сваё значэнне і мог расказаць гісторыю сям’і ці нават усяго роду. Сёння гэта мастацтва стала сімвалам нацыянальнай самабытнасці і крыніцай натхнення для сучасных мастакоў і дызайнераў.
Сучасная беларуская выцінанка захоўвае традыцыйныя рысы, але ў той жа час актыўна развіваецца. Майстры працягваюць эксперыментаваць з новымі тэхнікамі і матэрыяламі, а таксама ствараюць сучасныя інтэрпрэтацыі класічных узораў. Выцінанка ўсё часцей выкарыстоўваецца ў модзе, рэкламе, сувенірнай прадукцыі, што робіць яе больш даступнай і вядомай.
Уключэнне беларускай выцінанкі ў Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва UNESCO дазволіць прыцягнуць увагу сусветнай супольнасці да гэтага віду мастацтва. Гэта адкрывае новыя магчымасці для міжнароднага культурнага супрацоўніцтва, правядзення выстаў і фестываляў, а таксама для развіцця турыстычнай прывабнасці Беларусі.
Акрамя таго, гэта стане важным крокам для захавання і папулярызацыі выцінанкі ў самой Беларусі. Новы статус падкрэслівае неабходнасць аховы і падтрымкі майстроў, якія працягваюць развіваць традыцыю, навучаюць маладое пакаленне і спрыяюць умацаванню культурнай самасвядомасці беларусаў.
Раней такі ж статус у ЮНЕСКА атрымалі: у 2009 годзе – калядны абрад «Калядныя цары» ў вёсцы Семежава (Капыльскі раён, Мінская вобласць); у 2018-м – «Урачыстасць у гонар шанавання Іконы Маці Божай Будслаўскай (Будслаўскі фэст)» у вёсцы Будслаў (Мядзельскі раён, Мінсая вобласць); у 2019-м – «Юр’еўскі карагод» у вёсцы Пагост Жыткавіцкага раёна Гомельскай вобласці; у 2020-м – культура бортніцтва; у 2022-м – «Саломапляценне Беларусі: мастацтва, рамяство, уменні».
Майстры і аматары выцінанкі па ўсёй краіне з радасцю сустрэлі навіну аб міжнародным прызнанні. На думку майстрыцы Таццяны Міхайлаўны, якая ўжо больш за 30 гадоў займаецца выцінанкай, гэта важнае дасягненне для ўсіх, хто шануе і падтрымлівае беларускую культуру. «Гэта не толькі наша традыцыя, але і наша душа. Выцінанка адлюстроўвае характар і глыбіню беларускай нацыі», — адзначыла яна.
У школах і культурных цэнтрах Беларусі ўжо праводзяцца дадатковыя заняткі па навучанні выцінанцы, арганізоўваюцца выстаўкі і майстар-класы, каб яшчэ больш людзей змаглі далучыцца да гэтага ўнікальнага мастацтва.
Уключэнне ў спіс UNESCO стварае цудоўную магчымасць для развіцця культурнай дыпламатыі. Беларусь плануе больш актыўна ўдзельнічаць у міжнародных культурных праектах, дзе можна будзе прадставіць выцінанку як адзін з галоўных сімвалаў нацыянальнай спадчыны.
Гэта падзея нагадвае ўсім нам, што беларуская культура — гэта не толькі гісторыя, але і сучаснасць, якую неабходна шанаваць, развіваць і перадаваць будучым пакаленням.
The post Мастацтва беларускай выцінанкі атрымала статус сусветнай культурнай спадчыны UNESCO first appeared on Витебский Курьер.
