Özellikle 6. aydan sonra çocuklarda başlayan iştahsızlık pek çok anne-babayı endişelendiriyor. Uzmanalar, ailelerin çocuk doktorlarına yaptıkları başvuruların yaklaşık yüzde 35'inin iştahsızlık şikayetinin oluşturduğunu belirtti.
Medikal Park Göztepe Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Yeşim Coşkun, çocuklardaki iştahsızlıkla ilgili bilgiler verdi.
İştahsızlığın sebepleri ve çözümleri nelerdir?
Özellikle 6. aydan sonra çocuklarda başlayan iştahsızlık pek çok anne-babanın hayatını kâbusa çeviriyor. O kadar ki, ailelerin çocuk doktorlarına yaptıkları başvuruların %35'i iştahsızlık nedeniyle oluyor. Peki nedir bu iştahsızlık ve çocuklar neden iştahsız oluyor?
Savaş alanına dönmüş bir yemek masası, elinde kaşık 'hadi canım bak bunu da ye son' diyen anne, ağlayan ve mama sandalyesinden inmek isteyen bir çocuk. 'Çocuğum yemek yemiyor!... Çok iştahsız!... Ne yapsam olmuyor!...'
İştah yiyeceğe karşı duyulan istek olarak tanımlanıyor. Bu istek, yiyecek ile olan geçmiş deneyimlerimizden tutun da, besinin görünümüne kadar çok sayıda iç ve dış etkiye açık. Çocuk iştahında bu etkilerin göz ardı edilmesi; yemek yemeyi reddeden, gıdayı tüküren veya kusan çocuğun 'iştahsız' olarak değerlendirilmesine ve maalesef çocuğa zorla yemek yedirilmeye çalışılan yemek sofralarına neden oluyor. Oysa uzmanlar sorunun çoğu zaman çocuktan değil, aile ve çevreden kaynaklı olduğu görüşünde.
İŞTAHSIZ ÇOCUKLAR İÇİN "3N+1N" FORMÜLÜ
Çocukta iştahsızlığa sebep olan nedenlerin çocukla ilgili olabileceği kadar, çocuğun ailesi ve çevresi ile de ilgili de olabilir.
3N+1N formülün açılımı şu: Neyin, nerede, ne zaman yeneceğine (3N) aile, ne kadar (1N) yiyeceğine ise çocuk karar veriyor. Özellikle tamamlayıcı beslenmeye geçerken yeni gıda denemelerinde çocuklarda yaşadığımız beslenme sorununu çocukların beğenmediği ya da almayı reddettikleri gıdayı birkaç gün ya da hafta sonra tekrar diyete ekleyerek aşabiliriz.
ÇOCUĞUNUZU BESLENMEYE ZORLAMAYIN
İştah ve yeme kavramlarının göreceli bir kavram. Ailenin çocuktan bitirmesini istediği porsiyon, çocuğun yiyebileceğinden çok daha fazla olabiliyor. Çocuğun inatlaştığı ve sonuçta kustuğu kriz anlarında, 'öğünü yedirmek için her yol mübahtır' şeklindeki bir yaklaşım çocukta başka bir takım sorunların ortaya çıkmasına yol açar. Oysa her zaman çocuğun beslenmesine ve iştahına saygı duyulmalıdır. Kontrolü asla elden bırakmadan ısrarcı olmamayı deneyin.
YÜZÜNÜZÜN İFADESİ BİLE ÖNEMLİ
Çocuk beslenirken anne ya da bakıcının yüz ifadesinin bile çok önemli. Kabak sevmeyen bir annenin kabağa tiksinerek bakması, çocukta da kabağa karşı isteksizlik oluşturabilir. Bu yüzden çocuğu beslerken sanki dünyanın en lezzetli gıdasını yediği izlenimini vermek gerekir. Damak tadının oluşması için 1 yaşından sonra bulamaç tarzı hazırlanan yemeklerden uzaklaşılarak sofra gıdaları ile (özellikle acısız baharatsız) çocuğun kendi kendini beslenmesine izin verilmeli.
TELEVİZYON KARŞISINDA YEMEK YEDİRMEYİN
Özellikle 3-5 yaş grubundaki çocukların hem televizyon izleyip hem de aynı anda yemek yiyemezler. 9-14 yaş grubundaki çocuklar ise televizyon izleyerek beslendiklerinde doygunluğa ulaştıklarını algılayamazlar. Yapılan birçok çalışma aktivite ve temiz havanın iştah üzerine olumlu etkileri olduğunu gösteriyor. Bu nedenle en uygun yaklaşım çocuğa temiz havada aktivite yaptırmak ve ardından beslenmesini sağlamak. Televizyonu çocuğa yemek yedirmek için kullanılmak ise yapılabilecek en büyük yanlışlardan biri.
YENİDOĞANLARDA İŞTAHSIZLIK
Doktorlar çocukta iştahsızlık sorununa boy/yaş/kilo kıyaslaması ile teşhis koyuyor. Eğer çocuğun bu kıyas eğrisinde düşüş varsa, nedenini araştırıp nedene uygun bir yaklaşım belirliyor. Ancak iştahsızlık 6 aydan küçük çocuklarda ve yeni doğanlarda görülürse, bu yetersiz beslenme, ciddi bir hastalık ya da enfeksiyonun habercisi olabilir. Böyle bir durumda ise çok daha geniş tetkikler için hemen doktora başvurulmalı.
İŞTAHSIZ ÇOCUKLAR İÇİN TAVSİYELER
- Her zaman çocuğunuzun beslenmesine ve iştahına saygı duyun.
- Çocuğunuzu kendi mama sandalyesinde oturtun.
- Kalabalık bir sofra her zaman avantaj sağlar. Aile ile birlikte yenen yemekler çocuğunuzu iştahını olumlu yönde etkileyecektir.
- Çocuğunuza farklı tatları ve gıdaları albenisi yüksek şekilde sunun.
- Öğün aralarında abur cubur, şeker, çikolata, meyve suyu, süt gibi gıdaların tüketilmesi, yemekten hemen önce su içilmesi doygunluk sağlar. Bu nedenle öğün aralarını doğru değerlendirin.
- Her çocuk bir seferde bolca yiyemez. Bazı çocuklar sık aralarla azar azar yemek isteyebilir.
- Her çocuğa uygun beslenme programı uygulayın.
- İştahsızlık nedeniyle piyasada olan bir takım vitamin ya da mineral içeren ilaçların gereksiz ya da fazla kullanımının çocuklarda zararlı etkileri olabilir. Bu tip ilaçlar mutlaka çocuğun doktoruna danışarak kullanın.
(CİHAN)
