Африка иккига бўлинаётгани ҳақида: геологиянинг буюк янгилиги

^{Кенияда 2018 йилда ҳосил бўлган ёриқ.
Фото: Getty Images}
Африка қитъасида шундай геологик жараён юз бермоқдаки, бу нафақат минтақа, балки бутун сайёра учун катта аҳамиятга эга. Ушбу қитъа 3,200 километрдан узунроқ ёриқ туфайли иккига бўлиниш арафасида.

Ҳодиса сабаблари: тектоник плиталарнинг ҳаракати

Тектоник плиталар ҳаракати Ер тарихида кўплаб табиий ўзгаришларни келтирган. Африкадаги мазкур жараён 2005 йилда бошланган. Эфиопия чўлида 50 километрлик ёриқ пайдо бўлди. Кейинги аломат 2018 йилда Кенияда қайд этилди, у ерда ёриқ 15 метр чуқурликда, 20 метр кенгликда ва бир неча километр узунликда бўлди.

Африка плитаси бўлиниб, янги тектоник бирлик – Сомали плитаси вужудга келмоқда. Африка плитасининг шарқ томонидаги бу жараён илмий таҳлилларга кўра, 30 миллион йил олдин бошланган.

^{Фото: Bild}
Ёриқнинг кенгайиши ва унинг оқибатлари

Ёриқ йилдан-йилга кенгайиб бормоқда. Ҳар йили у 0,8–2,5 сантиметрга кенгаймоқда. Геологларнинг фикрига кўра, бу жараён кўплаб инсоний ҳаёт ва табиат учун жиддий ўзгаришларга олиб келиши мумкин:

• Сомали, Эфиопия, Танзания ва Кениянинг ярми келажакда Африка қитъасидан ажралиб, улкан оролга айланади.
  
• Денгизга чиқиш йўлига эга бўлмаган Замбия ва Уганда янги океан бўйидаги давлатларга айланиши мумкин.
  

Тезлашув жараёни: ер силкинишлари роли

Тектоник плиталар ҳаракати табиий жараён бўлса-да, ер силкинишлари бу жараённи тезлаштириб юбориши мумкин. Ёриқнинг кенгайиши нафақат геологик, балки инсоний ҳаёт учун ҳам катта таъсир кўрсатади.

Илмий аҳамият ва келажак тахминлари

Олимларнинг фикрича, Африкадаги мазкур жараён нафақат геологик нуқтаи назардан, балки инсоният тарихида ҳам аҳамиятли бўлади. Бу жараён янги географик ҳудудларнинг пайдо бўлишига, табиий ресурсларнинг қайта тақсимланишига ва денгиз экотизимларининг ўзгаришига олиб келади.

Қисқача айтганда, Африкадаги ёриқ жараёни бутун Ер юзида катта аҳамиятга эга. Бу ҳодиса қитъалар ҳаракатининг яна бир аниқ далилидир. Шунингдек, геологиянинг қандай қилиб инсоният келажагини шакллантиришини ҳам кўрсатади.