1 -yanvardan boshlab O‘zbekistondagi mavjud 150 ta ko‘p tarmoqli ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim tashkilotlarining 78 tasi oddiy "bolalar bog‘chasi"ga aylantiriladi.
Maktabgacha ta’lim vazirining 27 - noyabrdagi buyrug‘iga binoan amalga oshirilayotgan bu o‘zgarishdan jismoniy va ruhiy nuqsonli bolalarning ota-onalari ham, bunday bolalarni tarbiyalab kelayotgan pedagoglar ham norozi.
Onaning aytganlari
Farg‘ona viloyati Furqat tumanida yashovchi B.D. 7 yashar qizi M. uchun shu kunda bolalar bog‘chasi izlamoqda. Biroq qaysi bog‘chaga bormasin, rad javobini olmoqda. Chunki M.ga mikrotsefaliya tashhisi qo‘yilgan, kasallik oqibatida u aqliy rivojlanishdan ham ortda qolgan. Shuning uchun ham B.D. qizini uch yil muqaddam Furqat tumanidagi 19- ko‘p tarmoqli ixtisoslashtirilgan MTT (Maktabgacha ta’lim tashkiloti) ga bergan edi.
"Qizim ayta oladigan so‘zlar soni endigina 20 taga yetdi. Noyabrda 7 yoshga to‘lgan qizim qatnagan bog‘cha biz uchun suv bilan havodek zarur edi. Chunki u yerda maxsus mutaxassislar bor. Ularning yordami bilinayotgandi. Endi nima qilishimni bilmay turibman", - dedi ona.
Mikrotsefaliyadan aziyat chekayotgan qizidan boshqa bir o‘g‘li bor B.D. hozir homilador, uchinchi farzandini kutyapti.
“Shu holatimda bolamning orqasidan har kuni idorama-idora, bog‘chama-bog‘cha yugurib yuribman. O‘zimga o‘xshagan boshqa onalar bilan Sog‘liqni saqlash vazirligiga yoki Bosh prokuraturaga arz qilmoqchi bo‘lib turibmiz. Axir xasta bola o‘stirish osonmi?! Bolalarimizga bog‘chaning mutaxassislari bergan narsani biz onalar bera olmaymizku?!”
Onaning aytishicha, qizi hech yo‘q, shu o‘quv yili oxirigacha maxsus bog‘chada tarbiyalanishi kerak edi:
“Qizimda o‘zgarish bor. O‘quv yili oxirigacha qatnab tursa, sentabrdan maktabga berarmidim, deb o‘ylayotgandim. Mana endi, rivojlanishi taqa-taq to‘xtaydigan bo‘lib turibdi”.
Furqatlik B.D.ning qizi M. uch yil tarbiyalangan 19- ko‘p tarmoqli ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim tashkiloti O‘zbekistondagi 150 ta shunday muassasadan biridir. Shulardan 78 tasi Maktabgacha ta’lim vazirining 27 - noyabrdagi buyrug‘iga binoan “umumiy turdagi maktabgacha ta’lim tashkiloti”ga ya’ni oddiy bolalar bog‘chasiga aylantiriladi.
Pedagoglarning aytganlari
Furqatdagi 19-ixtisoslashtirilgan MTMda, tarbiyachilarning biridan 14 - dekabrda olingan ma’lumotga qaraganda, vazirning buyrug‘i chiqishi arafasida 66 nafar tarbiyalanuvchi bo‘lgan. 1 - dekabrdan buyon bolalar bog‘chaga kelmayapti.
“Chunki TPPK (Tibbiy psixologik pedagogik komissiya) vazirning buyrug‘i chiqqanidan keyin ishlamadi. Odatda bu komissiya rivojlanishdan ortda qolayotgan bolalarni tekshirib, 6 oy yoki bir yillik muddatga yo‘llanma berar, biz o‘sha hujjat asosida qabul qilar edik”.
19- MTTning yana bir pedagogining aytishicha, bu muassasada “Nutqi nuqsonli, og‘ir nuqsonli, Daun sindromli, aqliy va psixik rivojlanishdan ortda qolgan, tayanch-harakatlanish tizimida nuqsonli bolalar tarbiyalanadi, rivojlantiriladi, davolanadi”.
“Bizning bolalarni oddiy bog‘chalar qabul qilmaydi. Qabul qilgan taqdirdayam, biznikilar sog‘lom bolalar orasida qiynaladi”, - qo‘shimcha qildi pedagog.
14 - dekabrda Ozodlik savollariga javob bergan 19- MTT pedagoglarning aytishicha, bu muassasada shu kunda 32 pedagog va boshqa 40 dan ziyod yordamchi xodim – hammasi bo‘lib 80 kishi ishlaydi. “Vazirimizning buyrug‘i bilan oddiy bog‘chaga aylansak, 60 ga yaqin kishi ishsiz qolamiz”, - dedi pedagog. U 60-70 nafar tarbiyalanuvchiga mo‘ljallangan muassasada 80 xodim ishlashini bog‘chaning yotoqli ekani bilan izohladi.
Pedagoglar bilan suhbatlardan yana ma’lum bo‘lishicha, ixtisoslashtirilgan MTTlar bepul bo‘lgan.
Ozodlik 19- MTT mudiri bilan ham bog‘lanishga urinib ko‘rdi. Biroq pedagoglarning aytishicha, mudir xodimlariga “meni aralashtirmanglar” deb aytgan.
Buyruqdagi gaplar
Maktabgacha ta’lim vazirining 27 - noyabrdagi buyrug‘idan O‘zbekistonda jismoniy va psixik nuqsonli bolalar tarbiyalanadigan 150 ta MTT mavjud bo‘lgani ma’lum bo‘ldi. Vazirning buyrug‘iga binoan, shulardan 52 tasi o‘z maqomida qoladi, 78 tasi maqomini o‘zgartiradi – oddiy “bolalar bog‘chasi”ga aylantiriladi. Ayni paytda bir muassasa– Jizzaxdagi 36- MTM ixtisoslashtirilgan “bolalar bog‘chasi”ga aylantiriladi.
Vazir o‘z buyrug‘i bilan amalga oshirayotgan bu o‘zgarishlarni “ko‘p tarmoqli ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari” deb atagan.
Agar 19- MTT da 66 tarbiyalanuvchi bo‘lgani hisobga olinsa va bu ko‘rsatkich o‘rtacha deb taxmin qilinsa, 78 ta bog‘chada 5000 nafar atrofida defektologlar yordamiga muhtoj o‘g‘il-qiz bo‘lgani tushuniladi. Vazir buyrug‘ida bular 1 -yanvardan keyin qayerga borishi, ular bilan shug‘ullangan mutaxassislar nima ish qilishi aytilmagan. MTTlarning profili o‘zgartirilishi tufayli iqtisod qilinadigan mablag‘lar profili o‘zgarmaydigan MTTlarga yo‘naltirilishi aytilgan, biroq ularda tarbiyalanuvchilar va tarbiyachilar uchun qo‘shimcha o‘rinlar yaratilajagi haqida hech narsa deyilmaydi.
Ozodlik bu holatlardan paydo bo‘lgan savollarga Maktabgacha ta’lim vazirligidan javob ololmadi. Vazirlik telefon operatori har gal "aynan shu masalani biladigan mutaxassis"larga ulashga urinaverdi, biroq kun davomida hech kim javob bermadi.
Inklyuziv ta’lim?
Vazir buyrug‘i zamirida yotgan sabablardan eng pozitivi ham shubha uyg‘otayotgani to‘g‘risida ixtisoslashtirilgan MTTlardan birining defektologi (ismi ham, ish joyi ham aytilishini istamadi) bunday dedi:
“Inklyuziv ta‘limni, ya’ni sog‘lom bolalar orasiga maxsus yordamga muhtoj bolalarni qo‘shishni yo‘lga qo‘yishmoqchi. Lekin kimdir bunday ta‘limni sinab ko‘rdimi? Yo‘q. Shuning uchun imkoniyati cheklangan bolalar uchun MAXSUS bog‘chalar qolishi muhim, deb o‘ylayman”.
