Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de medya kuruluşlarının özel haber ve yayınları herhangi bir izin alınmadan internette ve sosyal medyada alenen kullanılıyor. Arama motoru devi Google’da medyada üretilen içerikler izin alınmadan sunuluyor. Örneğin, bilgi Google’da arandığında herhangi bir haber, köşe yazısı veya analiz arama sonuçlarında çıkıyor ve sonrasında telifsiz yayınlanıyor. Şirketin, pazardaki hakim konumu reklam verenlere ve yayıncılara onun şartlarını kabul etmekten başka bir alternatif bırakmıyor. Firmanın 2023 toplam geliri 305 milyar dolar olurken, bunun 237 milyar doları reklamdan geldi. Google’ın ana şirketi Alphabet, geçen yılın üçüncü çeyreğinde sadece arama motoru işinden 49,4 milyar dolar gelir elde etti.
Bu denli yüksek kâra rağmen şirket, küresel gelirinden taviz verip telif ödemeyi kabul etmiyor. Sıklıkla rekabeti ihlal eden davranışları nedeniyle ülkeler tarafından cezaya çarptırılıyor. Arama motoru devi, yayıncılara haklarını vermek yerine bu cezaları ödeyerek tekel durumunu sürdürüyor. Ülke ekonomileri açısından da soruna dönüşen bu konuda Kanada’da geçtiğimiz günlerde önemli bir adım atıldı. ‘Çevrim İçi Haberler Yasası’ kapsamında Google, medya kurumlarına 70 milyon dolar ödemeyi kabul etti. Söz konusu rakam, Kanada’daki kurumlar arasında paylaştırılacak. Ülke önceki aylarda, Google’ın ülkedeki tekel durumuna karşı savaş açmış ve hâkim durumu kötüye kullanan firmalara yönelik yaptırım ve vergileri kapsayan yasayı hayata geçirdi.
Bu gelişmenin, farklı ülkelere de emsal olması bekleniyor. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık’a göre, Kanada dijital medya içeriğinin değerini tanıyarak medya kuruluşlarına ödeme yapma gerekliliğini kabul etti. TBMM Dijital Mecralar Komisyonu'nun dijital platformların içerik kullanımını denetleyecek yasal düzenlemeye yoğun mesai harcandığına dikkat çeken Kırık, “Kanada kararı, Türkiye’de benzer bir düzenleme için bir emsal teşkil edebilir. Olası düzenlemenin yazılı basın kuruluşlarının haber ve içeriklerinin dijitalde telifsiz kullanılması gibi sorunları kapsaması bekleniyor” ifadelerini kullandı.
Google'ın çatı şirketi Alphabet’in, 2023’te 305,6 milyar dolar gelir elde ettiğine değinen Kırık şunları söyledi: “Bu rakamın 237,8 milyar doları reklam gelirlerinden kaynaklandı. 2024'ün üçüncü çeyreğinde ise Alphabet, 88,27 milyar dolar gelir ve 26,3 milyar dolar net kâr açıkladı. Google, tekel gücünü reklamcılık ve arama motoru pazarında hakimiyet kurarak kullanıyor. Bu da daha fazla veriyi toplama fırsatı sağlıyor. Şirketin tekel gücünün zararları arasında, piyasada rekabetin azalması ve küçük işletmelerin zorluklarla karşılaşması gibi unsurlar yer alıyor.”
